کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل میگوید که جمهوری اسلامی ایران به صورت تبعیضآمیز زندانیان سیاسی را در زندانهای آلوده به بیماری کوید-۱۹ نگه داشته و به این ترتیب آنها را در معرض خطر بیشتر قرار داده است.
میشل باشله، رئیس کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، روز سهشنبه ۶ اکتبر / ۱۵ مهر نسبت به وخامت اوضاع زندانیان سیاسی، مدافعان حقوق بشر، و وکلا در زندانهای ایران، ابراز نگرانی کرد. او از مقامات جمهوری اسلامی خواست که به خاطر همهگیری بیماری کووید ۱۹، این زندانیها از جمله نسرین ستوده – وکیل زندانی – را آزاد کنند.
کمیسر عالی حقوق بشر به جمهوری اسلامی یادآوری کرد که مسئول جان زندانیان در شرایط کروناست و نباید با نگه داشتن زندانیهای سیاسی در زندان، آنها را در معرض خطر بیشتر قرار دهد.
در بیانیه باشله آمده که ایران بیشتر از سایر کشورهای منطقه درگیر بیماری کوید-۱۹ است و در این میان، تراکم و تعداد زندانیها در زندانهای این کشور زیاد و شرایط بهداشتی نامناسب است.
این مقام سازمان ملل از جمله نوشت که زندانهای ایران در دوران همهگیری کوید-۱۹ دچار کمبود آب، محصولات بهداشتی، ضدعفونیکنندهها، تجهیزات محافظتی مانند ماسک هستند. همچنین کیتهای آزمایشی برای تست بیماری و فضا برای قرنطینه کردن بیمارها و مراقبتهای پزشکی ناکافی است. از این رو ویروس کرونا مدام در حال بیمار کردن زندانیهاست و این منجر به کشته شدن شماری از آنها هم شده است.
باشله به سیاستهای تبعیض در بخشنامههایی آزادی موقت به خاطر شیوع کرونا در زندانهای ایران اشاره میکند. او میگوید طبق آمار رسمی، حدود ۱۲۰هزار زندانی از چنین طرحهایی بهرهمند شدند اما در اجرای این طرح زندانیهای سیاسی که به بیش از پنج سال زندان به دلیل جرایم «امنیت ملی» محکوم شدهاند مستثنی شدهاند. به نظر این مقام سازمان ملل، این تبعیض علیه زندانیان سیاسی است. در نتیجه این سیاست تبعیضآمیز، مدافعان حقوق بشر، وکلا، زندانیهای دوتابعیتی، فعالان محیط زیست و سایر افراد که به دلیل عقاید خود زندانی شدهاند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به ویروس قرار گرفتهاند.
کمیسر عالی حقوق بشر در رابطه با سیاست به خطر انداختن زندانیان سیاسی در زندانهای کرونازده میگوید که این یک روش تبعیضآمیز علیه این گروه خاص از زندانیان است:
«به موجب قوانین بینالمللی حقوق بشر، دولتها مسئول سلامت جسمانی تمامی افراد تحت مسئولیت آنان از جمله افراد محروم از آزادی هستند. افرادی که صرفا برای ابراز عقاید سیاسیشان یا هر نوع کنشگری دیگر در راه دفاع از حقوق بشر حبس شدهاند، اساساً نباید در زندان باشند. و قطعا نباید با چنین زندانیانی با سختگیری بیشتر رفتار کرد و یا آنان را در معرض خطر بیشتر قرار داد.»
رئیس حقوق بشر سازمان ملل در بیانیهاش از نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر و مدافع حقوق زنان، نام میآورد. او مینویسد که ستوده در اعتراض به ادامه بازداشتهای خودسرانه و همچنین کمبود مراقبتهای پزشکی در زندانهای کرونازده، نزدیک به ۵۰ روز در اعتصاب غذا بود.
رئیس حقوق بشر سازمان ملل خواهان آزادی نسرین ستوده و همه زندانیهای سیاسی از زندانهای کرونازده شد:
«از مقامات ایران میخواهم که با توجه به تعهدات این کشور درحقوق بینالمللی، از جمله حق دادرسی منصفانه، محکومیت تمام افرادی را که بدون مبنای حقوقی کافی زندانی شدهاند مورد بازبینی قرار دهند. من همچنین خواستار آزادی بیقید و شرط مدافعان حقوق بشر، وکلای دادگستری و زندانیان سیاسی و نیز کلیه افرادی هستم که به دلیل شرکت در اعتراضهای مسالمتآمیز زندانی شدهاند، و یا به دلیل ابراز نظر مخالف یا بهکارگیری حقوقشان از آزادی محروم شدهاند. بهویژه مهم است که این بیعدالتی در زمانی که کووید-۱۹ در زندانهای ایران یکهتازی میکند اصلاح شود.»
سوء مدیریت و عدم اتخاذ تمهیدات پیشگیرانه و بهداشتی از سوی مقامات قضایی ایران وضعیت شیوع ویروس کرونا در زندانهای کشور در ماههای اخیر از کنترل خارج شده و تاکنون گزارشهای زیادی مبنی بر ابتلای بسیاری از زندانیان به این ویروس منتشر شده است. در این میان، به بیشتر زندانیهای سیاسی مرخصی ندادهاند.
شماری از زندانیان سیاسی و عقیدتی در سراسر کشور در ماههای اخیر در اعتراض به عدم اعزام به مرخصی دست به اعتصاب غذا، تحصن و دیگر اقدامات اعتراضی زدهاند. از جمله این تحصنها میتوان به اعتراضات زندانیان بند هشت زندان اوین اشاره کرد که در طی آن و به دنبال شیوع علائم کرونا در بین زندانیان این بند، ۲۷ زندانی سیاسی روز ۲۰ مرداد با تحصن و بستنشینی در حیاط این زندان خواستار رسیدگی فوری به شرایط وخیم پیش آمده شدند.
وضعیت زندانها برای همه زندانیهای داخل زندان نامناسب است. دستکم چهار نامه از طرف مقامات سازمان زندانها که زیر نظر قوه قضاییه فعالیت میکند به وزارت بهداشت نوشته شده و زنگ خطر را درباره کمبود شدید تجهیزات حفاظتی شخصی، مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات و لوازم پزشکی کلیدی به صدا درآورده است.