اصلاح‌طلبان رویکردهای متفاوتی در قبال انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ دارند اما عموماً از احتمال پیروزی اصول‌گرایان در انتخابات آتی سخن می‌گویند. غلامعلی رجایی، مشاور سابق اکبر هاشمی رفسنجانی همین نظر را دارد و معتقد است «سرمایه اجتماعی» اصلاح‌طلبان به‌دلیل تاکتیک‌های اشتباه آن‌ها از دست رفته است و هیچ امکانی برای «چانه‌زنی از بالا» هم باقی نمانده به‌جز حسن روحانی. او اما به نارضایتی‌های اجتماعی، اعتراضات مردمی چند سال اخیر و عملکرد اصلاح‌طلبان در این عرصه‌ها هیچ اشاره‌ای نمی‌کند.

غلامعلی رجایی، مشاور اکبر هاشمی رفسنجانی و از فعالان اصلاح‌طلب ـ عکس از آرشیو

غلامعلی رجایی، از فعالان اصلاح‌طلب پنج‌شنبه ۱۰ مهر در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) موقعیت انتخابات ۱۴۰۰ را تنها در چارچوب اختلافات طیف‌های مختلف در جمهوری اسلامی بررسی کرد و گفت بخت اصلی انتخابات اصول‌گرایان هستند.

او اشتباه‌های قبلی اصلاح‌طلبان را تنها در چارچوب چینش مهره‌ها ارزیابی کرد و از جمله با اشاره به انتخاب شهردار تهران گفت: «هیچ مانعی برای شهردار کردن محسن هاشمی وجود نداشت. اگر دو نفر علی‌البدل اصول‌گرا وارد شورای شهر می‌شدند چه اتفاقی می‌افتاد؟»  

غلامعلی رجایی با بیان این‌که «تنها شانس اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ اختلاف میان اصول‌گرایان است»، تأکید کرد که علت آن «ناکامی و از دست رفتن سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان» است.

تنها امکان «چانه‌زنی از بالا»

به‌گفته رجایی، اصلاح‌طلبان با نهادهای نظارتی مواجه هستند و پیش از این اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام، علی‌اکبر ناطق نوری، عضو مجمع تشخیص مصلحت و محمد خاتمی، رئیس جمهوری دوران اصلاحات «چانه‌زنی از بالا» را برای اصلاح‌طلبان انجام می‌دادند اما  چنین ظرفیتی در حال حاضر وجود ندارد:

«در این مقطع اصلاح‌طلبان شانس داشتن آن‌ها را از دست داده‌اند چون هیچ‌کدام در گردونه و عرصه سیاسی نیستند. روزنه آخر اصلاح‌طلبان حسن روحانی است که با رویکردی مشفقانه حاکمیت را قانع کند به اصلاح‌طلبان زمین بازی دهد که در انتخابات ۱۴۰۰ حضور یابند، باید دید چقدر حرف روحانی خریدار دارد.»

پیش از این سید عبدالواحد موسوی لاری، عضو مجمع روحانیون مبارز، نایب رئیس سابق شورای عالی سیاست‌گذاری جبهه اصلاح‌طلبان و وزیر کشور پیشین در دولت محمد خاتمی، گفته بود کارنامه اصلاح‌طلبان مثبت است و حمایت از حسن روحانی نیز کار درستی بود. او همچنین گفته بود اصلاح‌طلبان باید کاندیدای واحدی معرفی کنند که هم نهادهای حکومتی و هم اصلاح‌طلبان بر سر آن توافق داشته باشند.

«مهره اصلی» اصلاح‌طلبان در انتخابات

رجایی در این‌باره گفت:

«اصلاح‌طلبان در حال حاضر فرصت آزمون و خطا ندارند. باید روی کسی حساب باز کنند که بتواند پیروزی به‌دست آورد و اگر گزینه اصلی اصول‌گرایان افرادی چون [ابراهیم] رئیسی (رئیس قوه قضائیه) یا [محمدباقر] قالیباف (رئیس مجلس یازدهم) باشد، در مقابل اصلاح‌طلبان باید گزینه هم‌وزن را به میدان بفرستند زیرا با وجود ناکامی‌های سال‌های اخیر باید دست‌شان در انتخابات۱۴۰۰ پُر باشد.»

او محمدرضا عارف، سرلیست فهرست ۳۰ نفره ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری اسلامی را از گزینه‌های احتمالی اصلاح‌طلبان برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری دانست اما گفت «مهره اصلی و مهم شطرنج اصلاح‌طلبان در ۱۴۰۰ جهانگیری است».

در میان اصلاح‌طلبان کنونی بر سر چگونگی شرکت در انتخابات اختلاف نظر وجود دارد. از یک سو حزب کارگزاران سازندگی می‌گوید توان گردآوری نیروها از طیف‌های مختلف اصلاح‌طلب و اصول‌گرا را دارد و از کاندیدای غیراصلاح‌طلب هم می‌تواند حمایت ‌کند، از سوی دیگر جریان‌هایی مانند حزب اتحاد ملت ایران اسلامی خواهان معرفی مستقیم کاندیدای اصلاح‌طلب هستند.

«رئیسی کاندیدای اصول‌گرایان»

غلامعلی رجایی درباره جبهه اصول‌گرایان در انتخابات ۱۴۰۰ گفت بر این باور است که اصول‌گرایان به وحدت خواهند رسید و یک نفر را معرفی خواهند کرد.

او گفت:

«احتمال دارد قالیباف بر مسند ریاست مجلس بسنده کند و اجماع اصول‌گرایان روی رئیسی باشد. او در دور قبلی رأی خوبی کسب کرد به همین دلیل تمرکز اصول‌گرایان روی رئیسی خواهد بود. (…) احتمال می‌دهم سیدابراهیم رئیسی گزینه اصلی انتخابات ۱۴۰۰ اصولگرایان باشد.»

به‌گفته رجایی اگر هم رئیسی مطرح نشود «شخص جوانی را در فرایند و سازگاری قابل کنترل به میدان می‌آورند».

این در حالی است که با نزدیک‌تر شدن انتخابات ۱۴۰۰ به‌نظر می‌رسد اصول‌گرایان بر سر روی‌کار آوردن یک رئیس جمهوری نظامی توافق داشته باشند. در این میان سردار حسین دهقان، وزیر سابق دفاع در دولت دهم، از فرماندهان سپاه پاسداران و مشاور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در صنایع دفاعی، بیش از پیش به‌عنوان «کاندیدای اصلح» مطرح می‌شود.

حسین دهقان یکشنبه ۶ مهر در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم (نزدیک به سپاه پاسداران) نامزدی خود را برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ تأیید کرده و گفته بود:

«با قدرت خواهم آمد و معتقدم باید مردم را از این وضعیت فعلی نجات داد.»

او دوشنبه ۷ مهر در نشست هفتگی شورای مرکزی جامعه اسلامی مهندسین که یکی از تشکل‌های اصول‌گراست و ریاست آن را محمدرضا باهنر برعهده دارد، شرکت کرد و در سخنانی سیاست‌های خارجی دولت روحانی را مورد انتقاد قرار داد.

بیشتر بخوانید: