مرحله دوم انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۱۱ حوزه انتخابیه جمعه ۲۱ شهریورماه برگزار می‌شود. علیار راستگو، رییس ستاد انتخابات استان آذربایجان‌شرقی چهارشنبه ۱۹شهریور از رد صلاحیت یکی از کاندیداهای حوزه انتخابیه شهر میانه توسط شورای نگهبان در دور دوم خبر داد. با وجود رد صلاحیت این کاندیدا، دور دوم انتخابات مجلس در ۱۰ حوزه انتخابیه برگزار خواهد و در حوزه انتخابیه میانه انتخابات میان‌دوره‌ای همراه با انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.
اگرچه هنوز هنوز ابعاد مختلف این رد صلاحیت در حوزه میانه و علت اصلی آن به صورت کامل مشخص نیست، اما شورای نگهبان در اقدامی بی‌سابقه نماینده‌ای که در دور اول انتخابات تایید صلاحیت شده بود را رد صلاحیت کرد، موضوعی که بار دیگر گسترش دخالت هر چه بیشتر این نهاد انتسابی را بر انتخابات پیش کشید.
زمانه برای بررسی این موضوع و نیز عملکرد ۱۰۰ روز اول مجلس یازدهم، با مهدی عرب‌شاهی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی، گفتوگو کرده است.
■ گفت‌وگوی زمانه با مهدی عرب‌شاهی را بشنوید:
رد صلاحیت کاندیدایی که پیشتر در دور اول توسط شورای نگهبان صلاحیتش تایید شده بود، بار دیگر توجهات را نسبت به دخالت همه جانبه شورای نگهبان در پروسه انتخابات ایران جلب کرد. مهدی عرب‌شاهی با اشاره به تلاش شورای نگهبان در طول سال‌های گذشته برای گسترش حوزه اختیاراتش از طرق مختلف، به زمانه می‌گوید:
«واقعیت این است شورای نگهبان چه از طریق قانونی که مجلس می‌آید چه از طریق تفسیرهایی که دارد، مدام سعی کرده این اختیارات را چه در زمینه نظارتی که بر قوانین دارد و چه در زمینه نظارتی که بر انتخابات و به ویژه تایید صلاحیت کاندیداها دارد، گسترش بدهند. حتی بعضا اشاره کردند تفسیرشان این است که نظارت باید به بعد از انتخابات هم گسترش پیدا کند، یعنی حتی در حین نمایندگی شورای نگهبان این قدرت را داشته باشد تا بتواند بگوید این فرد اکنون از شرایط نمایندگی افتاد و او را از مجلس خارج کنند. چیزی که در واقع می‌توان گفت عملا هیچ حداقلی از آن حالت دموکراسی نمایندگی را باقی نخواهد گذاشت. در مورد این موضوع خاص (انتخابات مرحله دوم در میانه) من واقعا فکر می‌کنم تبدیل به یک کمدی شده است، یعنی دو نفر کاندیدا به دور دوم راه پیدا کردند، بعد در این مرحله اعلام می‌کنند یکی از این دو نفر رد صلاحیت شده و عملا انتخابات دور دوم در این شهر بلاموضوع می‌شود. چنین چیزی را من قبلا نشنیده بودم.»
شورای نگهبان در دور اول انتخابات مجلس شورای اسلامی، کاندیداهای جناح اصلاح‌طلب را به صورت گسترده رد صلاحیت کرد و راه را برای تشکیل مجلسی یک‌دست متشکل از اصول‌گرایان نزدیک به حاکمیت هموار کرد. اقدامی که انتقادهای فراوانی را در میان طیف‌های مختلف جناح اصلاح‌طلب به همراه داشت. مهدی عرب‌شاهی معتقد است اگرچه رد صلاحیت‌های شورای نگهبان در ترکیب فعلی مجلس نقش داشته، اما اگر اصلاح‌طلب‌ها با سرشناس‌ترین نیروهای خود وارد میدان انتخابات می‌شدند، کماکان به دلیل عملکرد ضعیف مجلس امید (دهم) و دولت روحانی، مردم به این دلیل که از سیستم رأی دادن ناامید شده بودند، در انتخابات شرکت نمی‌کردند و اصلاح‌طلبان شانسی برای پیروزی نداشتند.
به گفته مهدی عرب‌شاهی طی سال‌های گذشته بخش زیادی از تحلیل‌گران و فعالان سیاسی و نیز بخش زیادی از مردم به این نتیجه رسیده‌اند که اساسا نهادهای انتخابی از جمله مجلس در ساختار قدرت جمهوری اسلامی، فاقد قدرت کافی هستند:
«به ویژه مجلس که روز به روز تضعیف شده و کنترل نهادهای انتسابی مانند شورای نگهبان بر روی آن بیشتر شده است. اراده حاکمیت هم به یک‌دست کردن هرچه بیشتر قدرت است.»
مهدی عرب‌شاهی معتقد است مجلس در تصمیم‌گیری‌های کلان نقشی ندارد و تصمیم‌های اصلی جای دیگری و توسط شخص رهبری و نهادهای نظامی و وابسته به بیت رهبری گرفته می‌شود.او برای مثال صحبت خود به موضوع تصمیم‌گیری پیرامون برجام و یا بحث گران شدن بنزین در آبان ۹۸ اشاره می‌کند. به همین جهت عرب‌شاهی مجلس حال حاضر را شبیه به مجالس قبل از انقلاب می‌داند که با وجود جناح‌بندی‌ها و اختلاف جدی میان یک‌دیگر، عملا در تصمیم‌گیری‌ها نقشی جدی و واقعی نداشتند.
در همین زمینه: