همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، قطعنامه ایالات متحده آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت سازمان ملل رأی نیاورد. پیش از آن نیز واشنگتن تهدید به فعال کردن مکانیزم ماشه بر اساس «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) کرده بود، هرچند این کشور به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای کنار کشیده و دیگر عضوی از آن محسوب نمی‌شود. اکنون پس از شکست قطعنامه در شورای امنیت، ایالات متحده تلاش خود را بر این کار متمرکز کرده است.
اما سیاستمداران آمریکایی نظر واحدی دراین‌باره ندارند. اغلب دموکرات‌ها مخالف‌اند و شماری از جمهوری‌خواهان نیز موافق آن نیستند. آنها نمی‌خواهند واشنگتن بیش از این از متحدان سنتی‌اش در اروپای غربی فاصله بگیرد. در زیر خلاصه دو یادداشت از سوی دو چهره جنگ‌طلب جمهوری‌خواه آمریکایی را مرور خواهیم کرد: جان بولتون، مشاور امنیتی سابق که می‌گوید فعال‌کردن مکانیزم ماشه به ریسک‌اش نمی‌ارزد و تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه تگزاس که خواهان فعال‌کردن هر چه سریع‌تر آن است.
▪️ «ماشه» به ریسک‌اش نمی‌ارزد ــ جان بولتون
جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق کاخ سفید و یکی از مشهورترین جمهوری‌خواهان جنگ‌طلب و نئوکان (نومحافظه‌کار) در ستونی برای روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» نسبت به فعال‌کردن مکانیزم ماشه علیه ایران هشدار می‌دهد.
بولتون که از حامیان بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران بوده، در این یادداشت بار دیگر از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده از برجام دفاع می‌کند اما علیه تضعیف شورای امنیت هشدار می‌دهد:
«یک اصل اولی در سازمان ملل وجود دارد که می‌ارزد آمریکا بر سرش جان دهد: هرگز وتوی شورای امنیت را تضعیف نکن. اما پرزیدنت ترامپ دارد برای انجام همین کار آماده میشود و اشتباه‌های پرزیدنت اوباما در مذاکرات مربوط به توافق هسته‌ای ایران در ۲۰۱۵ را تشدید می‌کند.»
مشاور امنیتی ارشد سابق ترامپ خروج او از برجام را صحیح و کارزار فشار حداکثری را نتیجه‌بخش ارزیابی می‌کند. اما مدعی است که علی‌رغم موارد متعدد نقض برجام به دست جمهوری اسلامی، این توافق همچون یک «زومبی دیپلماتیک» در ذهن امضاکنندگان‌اش است:
«برجام ممکن است سال بعد بار دیگر بازگردد. توافق ایران ۲ شاید در دولت بایدن سر برسد یا در دور دوم دولت ترامپ. ترامپ پیش‌بینی کرده که می‌تواند ظرف ۴ هفته به توافق دست یابد.»
بولتون قراردادن پایان تحریم تسلیحاتی ایران در قرارداد را اشتباه اوباما و نتیجه اشتیاق فراوان او برای رسیدن به یک توافق توصیف می‌کند و سپس با اشاره به «شکست کوبنده» قطعنامه آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی، به مسأله مکانیزم ماشه می‌رسد:
«دولت تهدید کرده بود که اگر قطعنامه تمدید شکست بخورد، مکانیزم “ماشه” را فعال خواهد کرد و همه تحریم‌های معلق‌شده را بازخواهد گرداند. بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بیان می‌کند که یک “دولت مشارکت‌کننده” در توافق هسته‌ای، با نشان‌‌دادن “عدم اجرای قابل توجه تعهدات” ذیل توافق، می‌تواند شورای امنیت را ظرف ۳۰ روز وادار به رأی‌گیری کند. این کار متضمن قطعنامه جدیدی است که مجوز ادامه تعلیق تحریم‌ها را صادر کند: ایالات متحده این قطعنامه را وتو خواهد کرد و مطمئن خواهد شد که تحریم‌ها بار دیگر فعال شوند.»
مشاور سابق امنیت ملی ترامپ در ادامه به استدلال حامیان توافق اشاره می‌کند که واشنگتن به دلیل کناره‌گیری از توافق دیگر توان اجرای مفاد آن را ندارد و می‌نویسد:
«حق با آنهاست. خیلی خوشمزگی است که بگوییم ما به خاطر هدف‌هایی که دوست داریم در توافق هستیم و برای آنها که دوست نداریم، در توافق نیستیم. همین مسأله دلیل کافی است که مکانیزم ماشه را فعال نکنیم. چرا مشروعیت آمریکا را به پای این موجود نامشروع هزینه کنیم؟»
بولتون همچنین با اشاره به قوانین سازمان ملل، عدم موفقیت واشنگتن در این اقدام را نیز محتمل می‌شمرد:
«منشور سازمان ملل اجازه “وتو” در مورد مسأله‌های “رویه‌دار” را نمی‌دهد و این گونه بین ۹ و ۱۳ عضو دسته‌بندی می‌کند و بدین‌ترتیب، جلوی کارکردن خدعه ترامپ را می‌گیرد.»
👈🏽 بر اساس بند ۲ ماده ۲۷ منشور سازمان ملل، تصمیم‌های شورای امنیت درباره موضوعات رویه‌دار را رأی ۹ عضو باید تأیید کند.
نگرانی بولتون اما از آن است که حتی در صورت رأی وتو آمریکا در این مورد، دولت دیگری در ۵ سال آینده تلاش‌هایی انجام دهد که این وتو را بی‌اثر کند: «این خسارت همیشگی خواهد بود.»
این جمهوری‌خواه جنگ‌طلب هشدار می‌دهد که چنین استفاده‌ای از حق وتو مخالفان حق وتو را تقویت خواهد کرد. او با اشاره به روزولت، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در دوران جنگ جهانی دوم می‌نویسد که حق وتو نشان‌دهنده «برتری اخلاقی» آمریکا است و واشنگتن از ۱۹۷۰ به این سو از آن برای محافظت از اسرائیل و دیگر متحدان‌اش بهره برده است.
▪️ قبل از آن که خیلی دیر بشود، باید مکانیزم ماشه سازمان ملل در مورد ایران را فعال کنیم ــ تد کروز
تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه تگزاس و از حامیان دونالد ترامپ در یادداشتی برای نشریه «نیوزویک» از فعال‌کردن مکانیزم ماشه علیه ایران دفاع می‌کند.
تد کروز با انتقاد تند از برجام آغاز می‌کند و سپس با اشاره به انقضای تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر سال جاری می‌نویسد:
«هیچ کدام از دولت‌های آمریکا نباید هرگز حتی این سناریو برایش قابل تصور می‌بود که قدرتمندترین رقیبانش بتوانند میلیاردها سلاح به یکی از خطرناک‌ترین دشمنان‌اش بفروشند ــ چه برسد که با آن موافقت کند.»
این سناتور آمریکایی در ادامه جمهوری اسلامی را به تلاش برای دستیابی به سلاح‌هایی متهم می‌کند که «می‌توانند شهرهای آمریکا را در یک چشم به هم زدن خاکستر کنند» و سپس به رأی‌گیری جمعه ۱۴ اوت در شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی بر خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا می‌پرازد:
«معمولاً تنها راه برای واژگون کردن یک قطعنامه شورای امنیت، تصویب قطعنامه دیگری از خلال رویه‌های عادی است که هیچ یک از اعضای دائمی آن را وتو نکنند. دولت ترامپ جمعه دقیقاً همین کار را کرد… چین و روسیه مخالفت کردند. متحدان اروپایی‌مان هم از موضع‌گیری سر باز زدند. اما تحت قطعنامه ۲۲۳۱، هنوز راه دیگری وجود دارد.»
اشاره کروز به مکانیزم ماشه است که آن را چنین توضیح می‌دهد:
«وقتی مذاکرات بر سر توافق ایران جریان داشت، کنگره این راه‌حل دیگر را به عنوان یک برون‌رفت اضطراری درخواست کرد. دولت اوباما باید مطمئن می‌شد که ایالات متحده می‌تواند در هر زمانی به طور یکجانبه تعیین کند که ایران توافق را زیر پا گذاشته و بازگشت شش قطعنامه قبلی شورای امنیت و تحریم‌های مربوط به آنها از جمله تحریم تسلیحاتی را موجب شود. و این به اصطلاح “مکانیزم ماشه” به قطعنامه ۲۲۳۱ افزوده شد.»
سناتور آمریکایی خود را «از دیرباز» حامی توسل به مکانیزم ماشه «به دلیل تهدید ایران» معرفی و استدلال می‌کند که با از بین رفتن تحریم تسلیحاتی ایران، «همان چند سرعت‌گیر باقی‌مانده در سطح بین‌المللی برای کاستن از تجاوزگری ایران» از دست خواهد رفت.
این عضو کمیته روابط خارجی سنا در ادامه از دموکرات‌ها به خاطر اینکه می‌گویند واشنگتن حق استفاده از این مکانیزم را ندارد، انتقاد می‌کند. او در رد این استدلال که ایالات متحده با خروج یکجانبه از برجام توان فعال کردن مکانیزم ماشه را ندارد، می‌نویسد:
«قطعنامه ۲۲۳۱ حق هر مشارکت‌کننده اصلی [original] در توافق ایران برای آغاز مکانیزم بازگشت خودبهخودی تحریم‌ها را در خود دارد و ایالات متحده در میان این مشارکت‌کنندگان اصلی است… کل نکته بازگشت خودبهخودی تحریم‌ها محافظت از ایالات متحده بود اگر ایران از توافق برای به خطر انداختن آمریکایی‌ها سوء استفاده کند.»
👈🏽 در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت واژه‌های «ماشه» یا «بازگشت خودبهخودی» (trigger ــ snapback) مستقیماً به کار برده نشده اند. در بندهای ۳۶ و ۳۷ قطعنامه ذیل عنوان «مکانیزم حل اختلاف»، آمده است اگر یکی از طرف‌های توافق از عدم پایبندی دیگری به کمیسیون مشترک برجام شکایت کند، برای رسیدگی به شکایت طرح‌شده، کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت. اگر موضوع که سبب طرح شکایت شده حل نشود، وزرای خارجه کشورهای حاضر در برجام نیز ۱۵ روز دیگر فرصت بررسی دارند. همزمان (مستقل یا در کنار ارجاع موضوع به وزیران خارجه) یک شورای مشورتی ــ دو عضو به پیشنهاد هر یک از طرفین دعوا به علاوه یک عضو مستقل دیگر ــ ظرف ۱۵ روز به شکایت رسیدگی خواهد کرد. کمیسیون مشترک ۵ روز فرصت دارد نظر غیرلازم‌الاجرای شورای مشورتی را بررسی و مشکل را حل کند. چنانچه بعد از اتمام این دوره ۳۵ روزه، کشوری که شکایت را طرح کرده به خواسته‌هایش نرسد، می‌تواند شکایت را تحت عنوان «تخطی جدی در توافق برجام» به شورای امنیت ارجاع دهد. اگر اعضای شورا ظرف مدت زمان ۳۰ روز هیچ قطع‌نامه‌ای برای ادامه یا لغو تحریم‌ها تصویب نکند، همه قطع‌نامه‌های قبلی به همان صورتی که پیش از توافق برجام و تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ اعمال شده بودند، به صورت خودکار مجددا فعال خواهند شد.
اروپا وروسیه وچین درحقیقت خواهان حفظ منافعشان با برجا ماندن حکومت اخوندی هستند وهرآنچه این حکومت برمردمان وکشورهای خاورمیانه روا کرده ومی کند وخواهد کرد برایشان پشیزی ارزش نداشته وندارد و درحقیقت به خریداران نان ازنانواهائی شباهت دارد که هرانچه نانوا ها درخانه شان برفرزندان وهمسرانشان وهمچنین همسایه گانش روا می کنند ربطی به خریداران نان ندارد ونانوائی باید بازباشد ونانوای ” ظالم و جنایتکار” هم باید برایشان پخت کند وتحویل شان دهد…ویا برای راننده گان اتومبیل بازبودن پمپ بنزین و دریافت بنزین ارجهیت دارد تا به زندگانی خصوصی صاحب پمپ بنزین …ترقیب امریکا که فقط منافعت را حفظ کن ودخالتی برآنچه درخاورمیانه می گذرد و اسلحه وجنگ افزارهایت را بفروش ودل نسوزان که چه درعراق وسوریه ویمن ولیبی ولبنان میشود…اروپا وچین وروسیه دراین چهل ساله نمی دانند ویا کورهستند که باحمایت ازحکومت آخوندی چه کرده وچه می کنند وچه خواهد کرد؟ چرا درمورد تحریم تسلیحاتی طالیبان واقاعده وداعش سخنی نگفته ونمی گویند؟ بگزاربا کشتن همدیگرمشغول باشندو ما هم ازاین کشتارها سود برده ومی بریم …وما وکیل مدافع مردمان خاورمیانه نبوده ونیستیم که برایشان چنین ووچنان کنیم …اگرمردمان خاورمیانه ازاستبداد وخفقان وجنایت به ستوه امده اند خودشان برعلیه ان بپا خیزند وکاسه داغ ترآش برای آنها نشد!!
حقیقتگو / 17 August 2020