رضا خندان، فعال مدنی و همسر نسرین ستوده، وکیل و زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، روز دوشنبه ششم مرداد در پستی فیس‌بوکی از انتقال کایلی مور-گیلبرت، شهروند استرالیایی زندانی در ایران از زندان اوین به قرنطینه زندان قرچک خبر داد. رضا خندان علت این انتقال را «تنبیه» خانم گیلبرت عنوان کرد.
کایلی مور-گیلبرت، شهروند استرالیایی-بریتانیایی زندانی در ایران
رضا خندان در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید کایلی مور-گیلبرت از دو سال پیش در بازداشتگاه امنیتی نگهداری می‌شد و پس از اعتراض‌های مداوم به این روند، او را به زندان زنان قرچک ورامین منتقل کردند. کایلی مور-گیلبرت در تماسی که از زندان قرچک با رضا خندان داشته، از وضعیت نامناسب و شرایط نگهداری در این زندان گفته:
«هیچی نمی‌تونم بخورم … نمی‌دونم … خیلی ناامیدم … خیلی خیلی … افسردگی گرفتم ….»
■ گفت‌وگوی زمانه با رضا خندان را بشنوید:
به گفته رضا خندان، نگهداری خانم گیلبرت به مدت دو سال در بازداشتگاه امنیتی خلاف قوانین و مقررات داخلی زندان بوده:
«زندانی‌ای که حکم قطعی گرفته هیچ دلیلی ندارد در بازداشتگاه نگهداری شود و حتما باید به بند عمومی منتقل شود که شرایط به نسبت بهتری از بازداشتگاه امنیتی دارد. بازداشتگاه امنیتی شرایطش به مراتب سخت‌تر است. ما به عنوان افرادی که در حوزه حقوق‌بشر فعالیت می‌کنیم به وضعیت ایشان اعتراض داشتیم و درخواست داشتیم که به بند عمومی منتقل شوند، اما ایشان را بعد از دو سال به بند عمومی منتقل کردند. متأسفانه زندانیان با چنین اتهاماتی به زندان اوین منتقل می‌شوند. در آنجا البته تا حدودی تفکیک جرایم مراعات شده و اکثرا افرادی هستند که پرونده‌های سیاسی دارند یا احکامی شبیه به ایشان دارند. در حال حاضر در بند عمومی زندان زنان اوین افرادی هستند که جرایمی شبیه به ارتباط با دول متخاصم دارند یا دو تابعیتی هستند و شرایط این‌چنینی دارند.»
بعد از انتشار خبر انتقال این پژوهشگر استرالیایی به زندان زنان قرچک، واکنش‌ها نسبت به این اقدام بالا گرفت و رسانه‌های بین‌المللی مانند گاردین و سرویس جهانی بی‌بی‌سی نیز این خبر را منعکس کردند.
اداره کل زندان‌های استان تهران اما «خبرهای منتشر شده در مورد وضعیت سلامتی کایلی مور-گیلبرت» را تکذیب کرد، منتها در مورد انتقال این زندانی از زندان اوین به زندان قرچک ورامین ساکت ماند.
آزاده دواچی، پژوهشگر در دانشگاه دیکن ملبورن و از دوستان و همکاران کایلی مور-گیلبرت در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید او انسان بسیار آرامی است و اتهام‌هایی که به او وارد شده، برای افرادی که از نزدیک او را می‌شناسند، قابل باور نیست.
آزاده دواچی درباره علت سفر کایلی مور-گیلبرت به زمانه می‌گوید:
«ایشان محقق و پژوهشگر در حوزه اسلام‌شناسی و مدرس اسلام‌شناسی در دانشگاه ملبورن بودند. حوزه تحقیقی ایشان در مورد شیعیان بحرین و جنبش‌هایی بود که در آن منطقه وجود دارد. به همین دلیل به زبان عربی هم مسلط بودند و به کشورهای حوزه خلیج فارس هم سفر کرده بودند. چند سال پیش هم به ایران سفر کردند برای تحقیق در مورد شیعه و اسلام. بدون هیچ مشکلی هم برگشتند. آخرین بار هم به دعوت یک دانشگاه به ایران رفتند برای یک کنفرانس پژوهشی دین‌شناسی. به همین دلیل رفتند که بتوانند علمی‌تر تحقیق کنند و پژوهش‌شان را در این حوزه تکمیل کنند.»
■ گفت‌وگوی زمانه با آزاده دواچی را بشنوید:
آزاده دواچی معتقد است دستگیری کایلی مور-گیلبرت به دلیل حساسیت حکومت جمهوری اسلامی در مورد مسائل خاورمیانه و دین‌شناسی است.
به گفته او برای حکومت ایران همواره سوال برانگیز بوده که چرا یک فرد غیرایرانی مشغول تحقیق درباره دین اسلام است و این حساسیت از قبل وجود داشته است.
دواچی می‌گوید هیچ‌کس از علت واقعی دستگیری خانم گیلبرت اطلاعی ندارد:
«من نمی‌دانم دلیل بازداشت او چیست. این مسأله باعث تعجب همه ما شد. من او را از نزدیک می‌شناختم. خیلی دختر آرامی بود و اهل حاشیه و کار سیاسی نبود. عاشق دین‌ها و فرهنگ‌های مختلف بود و واقعا نمی‌دانم چرا این انگ را به او زده‌اند. برای همه ما که در دانشگاه همکارش بودیم خیلی عجیب است. فکر می‌کنم این حساسیت در دولت ایران نهادینه است. این اقدام اگر گروگان‌گیری است یا هر چیز دیگری به نظر من خیلی بی‌مورد است.»
دولت استرالیا در ظاهر نسبت به شهروندش که در ایران به اتهام جاسوسی زندانی شده سکوت اختیار کرده و اقدامی جدی انجام نداده است.
آزاده دواچی به زمانه می‌گوید دولت این کشور تصمیم گرفت سیاست‌های پشت پرده را دنبال کند و به اعتقاد او این سیاست به شکست منتهی شد، چرا که بسیار بیشتر از آنچه انتظار می‌رفت طول کشید و در نهایت به سخت‌تر شدن شرایط کایلی مور-گیلبرت انجامید.
کایلی مور-گیلبرت، مدرس دانشگاه ملبورن، از سپتامبر سال ۲۰۱۸/ شهریور ماه ۱۳۹۷ در ایران زندانی است. او که اصالتا بریتانیایی-استرالیایی است، در ایران به تحمل ۱۰ سال حبس محکوم شده است.
مور-گیلبرت مدت‌ها در سلول انفرادی بوده و چندین بار در زندان اعتصاب غذا کرده است.
گفته می‌شود که او به دلیل تلاش برای برقرار کردن ارتباط با زندانیان جدید با استفاده از یادداشت و نوشتن بر دیوارهای زندان، مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
کایلی مور-گیلبرت
پیش از این خبرهایی هم درباره تلاش این زندانی سیاسی برای خودکشی منتشر شده بود که از سوی خانواده‌اش تکذیب شد.
روزنامه گاردین اما روز ۱۸ مارس ۲۰۲۰/ ۲۸ اسفند ماه، در گزارشی نوشت که علی‌رغم اعزام به مرخصی برخی زندانیان سیاسی در ماه‌های پس از شیوع ویروس کرونا در ایران، مور-گیلبرت همچنان از استفاده از حق مرخصی خود محروم مانده است.
در این گزارش به قطع کامل ارتباط این زندانی با دنیای بیرون از زندان نیز اشاره شده است.
پیش از این خبرگزاری آسوشیتدپرس هم در گزارشی به شرایط و وضعیت کایلی مور-گیلبرت پرداخت و نوشت که او اوایل دی ماه ۱۳۹۸ با انتشار نامه‌ای از اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا خواسته بود تا تمامی اقدامات لازم را برای آزادی‌اش از زندان اوین انجام دهد.
کایلی مور-گیلبرت همه اتهامات علیه خود را قویا تکذیب کرده است. بنا به گزارش‌های منتشر شده، او تقریبا دو سال در یک سلول بر روی زمین خوابیده است.
به گفته آزاده دواچی خانواده او ابتدا از دوستان و همکاران خانم گیلبرت خواسته بودند که درباره او با رسانه صحبت نکنند و اطلاع‌رسانی نکنند:
«از رسانه‌ها خواستند به نظر آنها احترام بگذارند و هیچ سر و صدایی نکنند تا دولت استرالیا بتواند با رایزنی‌های دیپلماتیک کایلی را برگرداند. سیاست دولت استرالیا این بود که آهسته و بدون ایجاد حساسیت و تنش با دولت ایران پیش برود، اما این سیاست شکست خورد. چند وقت پیش اگر اخبار را نگاه می‌کردیم خیلی در موردش صحبت نمی‌شد، اما الان از زمانی که به قرچک ورامین منتقل شد، خیلی از رسانه‌ها، حتی رسانه‌های محلی استرالیا در مورد او صحبت می‌کنند و دولت استرالیا گفته دولت ایران مسئول جان و سلامت خانم گیلبرت است و هر اتفاقی که برای او بیفتد، دولت ایران مسئول است.»
به گفته آزاده دواچی اطلاع‌رسانی و فشار عمومی در استرالیا بسیار تأثیرگذار بوده و دولت را مجاب کرده تا قاطعانه‌تر در قبال این شهروند بازداشت شده برخورد کند.
مقامات سابق و فعلی استرالیا در طول دوران بازداشت خانم گیلبرت در ایران بارها اعلام کرده‌اند آزادی او را از راه‌های دیپلماتیک پیگیری می‌کنند. همزمان با تلاش‌های دولت استرالیا برای آزادی این شهروند زندانی استرالیایی، دوستان و همکارانش کارزاری به نام «آزادی کایلی» را آغاز کرده‌اند.
گردانندگان این کارزار در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته‌اند به نظر آنها سیاست «دیپلماسی پشت پرده» دولت استرالیا درباره وضعیت خانم گیلبرت شکست خورده و این انگیزه آنها برای راه‌اندازی این کارزار است.
اداره کل زندان‌های استان تهران اما روز جمعه ۱۰ مرداد اعلام کرد هفته آینده سفیر استرالیا با کایلی مور-گیلبرت دیدار خواهد کرد و این موضوع را نشانی بر کذب بودن اخبار منتشر شده در روزنامه گاردین درباره سلامت او دانست.
کایلی مور-گیلبرت زمستان سال گذشته به همراه فریبا عادل‌خواه، شهروند پژوهشگر ایرانی-فرانسوی زندانی در ایران، با نوشتن نامه‌ای ضمن اشاره به شکنجه‌های روانی و محرومیت از حقوق قانونی خود، تاکید کردند که صرفا به دلیل «فعالیت‌های آکادمیک» در ایران زندانی شده‌اند و در اعتراض به وضعیتشان برای مدتی دست به اعتصاب غذا زدند.
- در همین زمینه