سازمان عفو بین‌الملل جمعه ۱۰ مرداد/ ۳۱ ژوئیه، با انتشار یک بیانیه مطبوعاتی خبر داد که بر اساس «نامه‌های رسمی درز کرده» چند مقام ارشد در سازمان زندان‌ها، دولت ایران درخواست‌های مکرر این مقامات ارشد برای تأمین امکانات مورد نیاز به منظور مهار شیوع ویروس کرونا و درمان زندانیان مبتلا شده را نادیده گرفته است.
عکس از آرشیو
بر اساس بیانیه این سازمان، دست‌کم چهار نامه از طرف مقامات سازمان زندان‌ها که زیر نظر قوه قضاییه فعالیت می‌کند، به وزارت بهداشت نوشته شده و زنگ خطر را درباره کمبود شدید تجهیزات حفاظتی شخصی، مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات و لوازم پزشکی کلیدی به صدا درآورده است.
وزارت بهداشت اما این درخواست‌ها را بی‌پاسخ گذاشته به نحوی که زندان‌های ایران همچنان در مقابل شیوع بیماری‌های واگیردار به شکلی فاجعه‌بار فاقد تجهیزات لازم هستند.
افشای این نامه‌های رسمی از سوی سازمان عفو بین‌الملل در حالی‌ست که در ماه‌های اخیر همواره نسبت به خطر شیوع کرونا در زندان‌ها هشدار داده شده و قوه قضاییه اطمینان می‌دهد که در این زمینه مشکلی وجود ندارد.
اصغر جهانگیر، رئیس سابق سازمان زندان‌ها اواسط فروردین سال جاری با اشاره به وضعیت زندان‌ها در دوران پس از شیوع کرونا، گفته بود:
«اقدامات ویژه ایران برای کمک به زندانیان در ایام شیوع کرونا حتی می‌تواند به عنوان یک شاخص بین‌المللی در سازمان‌های بین‌المللی مطرح شود.»
او همچنین گفته بود:
«با توجه به تمهیدات پیش‌بینی شده، تا امروز در رابطه با بیماری کرونا، حتی یک مورد فوتی در زندان‌ها نداشتیم.»
از سوی دیگر، غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه ۲۶ فروردین ۹۹ در در گفت‌وگو با برنامه پارک شهر رادیو تهران با مطرح کردن ادعای خود مبنی بر «اقدامات بی‌نظیر» قوه قضاییه در راستای اعزام به مرخصی زندانیان و همچنین تدابیر انجام شده برای جلوگیری از ابتلای زندانیان به ویروس کرونا گفته بود:
«امروزه شیوع بیماری کووید-۱۹ را در کشورهای مختلف داریم و میزان آلودگی به ویروس و تعداد مبتلایان و جان باختگان در بسیاری از کشورهای مدعی حقوق بشر به مراتب بیش از کشور ماست. تعداد زندانیان آنها هم بیشتر است ولی اهتمام آنها به بهداشت زندانیان به اندازه ما نیست.»
محتوای نامه‌های درز کرده
عفو بین‌الملل اما تصویر چهار نامه رسمی درز کرده را منتشر کرده است. در یکی از این نامه‌ها مهرزاد تشکریان، مدیرکل دفتر بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها ۶ فروردین سال جاری، به قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت نوشته:
«زندان‌ها یکی از مکان‌های مهم تجمع افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای اعتیاد، کم‌خونی، سوء تغذیه و … است و اگر کرونا در زندان‌ها شیوع یابد، می‌تواند علاوه بر خطرات امنیتی، خسارات جبران‌ناپذیری برای کل جامعه داشته باشد.»
تصویری از یک نامه درز کرده منتشر شده از سوی سازمان عفو بین‌الملل
تشکریان در این نامه فهرستی از اقلام مورد نیاز در زندان‌ها از جمله «ماسک به تعداد پنج میلیون و ۴۰۰ هزار عدد برای سه ماه، ۴۵۰ هزار لیتر مواد ضدعفونی‌کننده دست، پنج هزار شیلد صورت، تب‌سنج، دستکش، دستگاه نوار قلب، دستگاه شوک، دستگاه تصفیه هوا و ۲۵۰ دستگاه سم پاش» از وزارت بهداشت درخواست کرده است.
در این نامه همچنین هشدار داده شده که عدم اقدام مقتضی منجر به «خطرات امنیتی» و «خسارات جبران ناپذیر» خواهد شد.
طبق گزارش عفو بین‌الملل، در این نامه تعداد زندانیانی که نیازمند این امکانات هستند مشخص نشده اما ارقام نوشته شده در آن به نگرانی درباره میزان جدی کمبودها در زندان‌های سراسر کشور دامن می‌زند.
در نامه دیگری، اصغر جهانگیر، رئیس سابق سازمان زندان‌ها ۲۳ اردیبهشت از سعید نمکی، وزیر بهداشت خواسته «بودجه لازم برای تأمین امکانات را از طریق ستاد مدیریت کرونا» تأمین کند.
در نامه بعدی که ۲۵ خرداد سال جاری از سوی خسرو قهرمانی، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان زندان‌ها به معاون درمان وزارت بهداشت نوشته شده، ضمن اعلام نارضایتی از عدم دریافت کمک از سوی وزارت بهداشت آمده:
«علی‌رغم مکاتبات مکرر با مبادی ذی‌ربط در آن وزارت‌خانه و پیگیری‌های حضوری، تا به حال هیچ‌گونه کمک نقدی یا غیرنقدی برای کنترل کرونا از سوی آن وزارت‌خانه به این سازمان انجام نشده است.»
خسرو قهرمانی همچنین در نامه دیگری که ۱۵ تیر ۹۹ به وزارت بهداشت نوشته، خواستار «انعقاد جلسه اضطراری» با حضور نمایندگان سازمان زندان‌ها، سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت شده است.
او در این نامه اعلام کرده به دلیل عدم حصول نتیجه از پیگیری‌های به عمل آمده درباره «کمک‌های غیرنقدی» خواستار تشکیل این جلسه شده است.
دیانا الطحاوی، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بین‌الملل اما با اشاره به محتوای این نامه‌ها، گفته است:
«این نامه‌های رسمی مستنداتی رسوا کننده از قصور فاجعه بار دولت ایران در زمینه محافظت از زندانیان را به دست می‌دهند.»
او در ادامه گفته است: «
[در این نامه‌ها] درخواست‌های مکرر برای تأمین اقلام ضروری از جمله مواد ضدعفونی کننده، تجهیزات حفاظتی شخصی و لوازم پزشکی نادیده گرفته شده‌اند. این وضعیت به ویژه خطرناک است چون همان‌طور که در نامه‌ها نیز اذعان شده، گروه‌های به شدت آسیب‌پذیر در زندان‌های ایران محبوس هستند.»
به گفته الطحاوی، تراکم جمعیتی بالا و بیش از ظرفیت، تهویه هوای بد، فقدان شرایط بهداشتی و تجهیزات پزشکی و بی‌توجهی عامدانه به مشکلات پزشکی زندانیان، زندان‌های ایران را به محلی خطرناک برای شیوع ویروس کرونا تبدیل کرده است.
پیش از این هم بنیاد حقوق بشری عبدالرحمن برومند در گزارشی با اشاره به شلوغی بیش از حد و ظرفیت زندان‌ها، بهداشت و تغذیه نامناسب زندانیان، رواج بیماری‌های گوناگون در بین آنها و دیگر شرایط غیراستاندارد حاکم بر زندان‌های سراسر ایران، تلاش مقامات قضایی و مسئولان دولتی ایران برای حفاظت از زندانیان در برابر ویروس کرونا را ناکافی توصیف کرده بود.
- بیشتر بخوانید: