کارگران ساختمانی استان‌های غربی ایران به‌دلیل وضعیت بد اقتصادی کشور و بیکاری گسترده به کردستان عراق می‌روند تا در آن‌جا بدون هیچ‌گونه حقوق صنفی کسب درآمد کنند. اکنون با بحران کرونا هزاران کارگر ایرانی دیگر نمی‌توانند به کردستان عراق بروند.
به‌گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در پی شیوع ویروس جدید کرونا و بسته شدن مرزهای عراق، براساس آمارهای غیررسمی، از اسفندماه سال گذشته کارگران و استادکاران ساختمانی نتوانسته‌اند خود را به سلیمانیه و اربیل برسانند و ۳۵ هزار کارگر ایرانی در کردستان عراق عملاً بیکار شده‌اند و روزمزدی می‌کنند.
این در حالی است که بیش از ۵۰ درصد کارگران و استادکاران ساختمانیِ استان کردستان بیکار هستند و بیکاری کارگران بازگشته از عراق هم بر آن افزوده شده است.
در سال‌های اخیر کارگران ساختمانی حتی استادکاران ماهر در استان‌های غربی ایران به‌دلیل بیکاری گسترده به دستفروشی، مسافرکشی و کولبری روی آورده‌اند. براساس آمار رسمی، نرخ بیکاری استان کردستان در زمستان سال گذشته دو برابر نرخ متوسط کشوری یعنی ۲۰ درصد و در استان کرمانشاه بیش از ۱۷ درصد بود.این آمار با بدتر شدن وضعیت اقتصادی کشور احتمالاً وخیم‌تر هم شده است.
پس از رکود گسترده ساخت‌وساز در سال‌های نیمه دوم دهه ۹۰، موج بیکاری کارگران ساختمانی در استان‌های غربی ایران آغاز شد و با پایین آمدن ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید کارگران، آن‌ها مجبور شدند که برای کار روزمزدی به کردستان عراق بروند.
این کارگران چون با ویزای توریستی یک ماهه به کردستان عراق می‌روند از هرگونه حقوق صنفی از جمله بیمه و حداقل دستمزد محروم هستند. با این حال کسب درآمد در چنین شرایطی بیشتر از درآمد کار در ایران است. یکی از این کارگران به ایلنا گفته است: «اگر این‌جا بمانم، نهایتاً دو میلیون تومان در ماه درآمد خواهم داشت البته اگر خوش‌شانس باشم و کار گیر بیاورم؛ کارگران ساختمانی استان‌های غربی ایرانی گاهی از زور بیکاری کولبری می‌کنند اما اگر مرزها باز شود و به عراق بروم، می‌توانم حداقل ماهی ۶ میلیون تومان درآمد داشته باشم؛ هرچه دلار گران‌تر شود و ارزش پول ما پایین‌تر بیاید، دستمزد ما در عراق بیشتر می‌شود.»
وضع کارگران ایرانی در عراق در یک نگاه
پس از رکود گسترده ساخت‌وساز در سال‌های نیمه دوم سال‌های دهه ۱۳۹۰، موج بیکاری کارگران ساختمانی در استان‌های غربی ایران آغاز شد و آن‌ها به عراق روی آوردند. کارگران با ویزای توریستی یک ماهه به کردستان عراق می‌روند و از هرگونه حقوق صنفی از جمله بیمه و حداقل دستمزد محروم هستند.
این کارگران در اتاقک‌های کارگری با چند نفر دیگر زندگی می‌کنند و ماهی ۱۰۰ هزار یا ۱۵۰ هزار دینار برای اجاره می‌پردازند. درآمد یک استادکار در کردستان عراق ماهی ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان است که بیشتر آن را پس‌انداز می‌کنند.
کارگرانی که دچار سانحه کاری می‌شوند اگر خود جایی بیمه نباشند تمامی هزینه درمان بر دوش خودشان می‌افتد. نه بازنشستگی در کار است و نه دوران کهولت.
مهاجرت کارگران ایرانی تنها محدود به کردستان عراق نیست. آن‌ها پیش از شیوع کرونا با ویزای زیارتی یک‌ماهه که از طریق آژانس‌های زیارتی فروخته می‌شود به جنوب عراق می‌رفتند و در شهرهای مذهبی همچون کربلا و نجف نیز مشغول به کار می‌شدند.
به‌گفته میکائیل صدیقی، رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان، تا زمانی که ساماندهی اشتغال کارگران ایرانی در کردستان عراق به سرانجام نرسد، این مشکلات و دشواری‌ها همچنان پابرجا خواهند بود.
صدیقی می‌گوید قرار بود هماهنگی‌هایی با وزارت کار عراق در این زمینه انجام شود اما به دلیل بحران کرونا به تعویق افتاده است.
شاباز محمود مصطفی، عضو هیئت مدیره سندیکای کارگران کردستان عراق می‌گوید کارگران ایرانی به نام کار وارد عراق نمی‌شوند و «به دلیل این‌که مجوز و اقامت ندارند و با سندیکای ما هماهنگ نیستند و نمی‌توانیم به آن‌ها مجوز کار بدهیم».
میکائیل صدیقی می‌گوید: «کرونا مشکلات را چند برابر کرده است؛ هم کارگر ساختمانی بیکار شده است و هم کولبر. با آمدن این ویروس منحوس، معیشت فرودستان در استان کردستان در خطر جدی قرار گرفته است. (…) ۳۵ هزار خانواده کارگران مهاجر دچار بیکاری و بی‌پولی شده‌اند. این‌ها دستفروشی می‌کنند یا به مشاغل خرده‌ریز و غیرپایدار روی آورده‌اند؛ از سوی دیگر بودن این‌ها در ایران، موجب شده که نرخ کارهای ساختمانی در استان‌های غربی بشکند و استادکاران ساختمانی مجبور شده‌اند با دستمزدهای بعضاً پایین‌تر از قبل کار کنند.»
پیش از این، در شهریورماه سال گذشته ایلنا در گزارشی از وضعیت کارگران مهاجر ایرانی در کردستان عراق به‌نقل از انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی نوشته بود که دست‌کم ۷۰ درصد کارگران و استادکاران ساختمانیِ ساکنِ استان‌های مرزی، در کردستان عراق شاغل هستند.
بنا به این گزارش، این کارگران در اتاقک‌های کارگری با چند نفر دیگر زندگی می‌کنند و ماهی ۱۰۰ هزار یا ۱۵۰ هزار دینار برای اجاره می‌پردازند. درآمد یک استادکار در کردستان عراق ماهی ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان است که بیشتر آن را پس‌انداز می‌کنند.
کارگرانی که دچار سانحه کاری می‌شوند اگر خود جایی بیمه نباشند تمامی هزینه درمان بر دوش خودشان می‌افتد. نه بازنشستگی در کار است و نه دوران کهولت.
مهاجرت کارگران ایرانی تنها محدود به کردستان عراق نیست. آن‌ها پیش از شیوع کرونا با ویزای زیارتی یک‌ماهه که از طریق آژانس‌های زیارتی فروخته می‌شود به جنوب عراق می‌رفتند و در شهرهای مذهبی همچون کربلا و نجف نیز مشغول به کار می‌شدند.
بیشتر بخوانید: