مواجهه حاکمیت جمهوری اسلامی با اینترنت همچنان در راستای تضعیف آزادی بیان و حریم خصوصی آنلاین کاربران است. توسعه شبکه ملی اطلاعات روند نگران کننده‌ای را دنبال می‌کند، به نحوی که استفاده و حضور کاربران ایرانی در فضای آنلاین را از اساس تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در چنین دوره و فضایی پروژه «فیلتربان» از وبسایت خود به دو زبان فارسی و انگلیسی رونمایی کرده است. هدف کلی این پروژه جمع‌آوری اطلاعات و ابزارهایی برای روزنامه‌نگاران، حامیان حقوق بشر و کنشگران است تا بتوانند از اینترنتی آزاد و باز در ایران حمایت کنند.
پروژه فیلتربان توسط موسسه اسمال مدیا که موسسه‌ای بین‌المللی برای دفاع از حقوق دیجیتال است، شکل گرفته و حمایت می‌شود.
ملودی کاظمی، که به عنوان محقق در این پروژه مشارکت دارد به زمانه گفت که «هدف پروژه فیلتربان جمع‌آوری اطلاعات و مستندات برای روزنامه‌نگاران، محققین و حامیان حقوق دیجیتال است. ما در تلاشیم که با انجام پژوهش‌های مکرر در مورد سانسور و دیگر اشکال نقض حقوق دیجیتال در ایران به افرادی که به دنبال اینترنتی امن و بدون سانسور در ایران‌اند کمک کنیم که سیاست‌های مسئولین جمهوری اسلامی را دقیق تر درک و بررسی کنند.»
فیلتربان تلاش می‌کند تأثیر تصمیمات سیاسی و زیربنایی بر حقوق بشر در ایران را تجزیه و تحلیل، و هم‌زمان مقامات قضایی، امنیتی و انتظامی را در موارد نقض حقوق آنلاین کاربران به پاسخگویی وادار کند.
این پروژه همچنین بنا دارد تا از حریم شخصی و امنیت تکنسین‌ها ، صاحبان مشاغل و دیگر کاربران اینترنت در ایران پشتیبانی و حمایت کند.
در ژوئن ۲۰۱۶، سازمان ملل اعلام کرد: «حقوقی که مردم به صورت آفلاین دارند، باید در دنیای آنلاین هم داشته باشند». این حقوق اساسی بشر از جمله در آزادی بیان، حریم خصوصی و آزادی اجتماع تعریف شده است.
از آنجا که دولت‌ها در سرتاسر دنیا در تلاش برای تضعیف اینترنتی باز و آزاد هستند، حقوق حریم خصوصی، آزادی بیان و اجتماع در خطر قرار گرفته است. از جمله در ایران که حاکمیت با راه اندازی شبکه اطلاعات ملی (شما) پروژه‌ای در راستای کنترل و تسلط هر چه بیشتر بر اینترنت و اطلاعات کاربران را در پیش گرفته است.
به گفته کاوه آذرهوش، محقق ارشد موسسه اسمال مدیا «شیوه‌های نقض حقوق دیجیتال و کنترل فضای مجازی در ایران همیشه در حال تکامل و تغییر‌اند. از این سو بسیار مهم است که ما درکی تاریخی از این سیاست‌ها داشته باشیم. کنترل فضای مجازی و سانسور جنبه‌های متفاوتی دارد. ترویج پیام‌رسان‌های داخلی، رفتار پلیس فتا و قطعی‌های اینترنت تنها چند نمونه از این ابزارهای سرکوب هستند که ما در فیلتربان به آنها می‌پردازیم . با تحقیق در مورد تمامی این جوانب به شکل مداوم و مکرر ما در تلاشیم که تصویر جامع‌تری از سیاست‌های کنترل فضای مجازی در ایران به دست بیاوریم. اما مسلما هدف نهایی ما رسیدن به فضای مجازی امن، جهانی و بدون سانسور در ایران است.»
فیلتربان مداوم سیاست‌گذاری‌های حکومتی در زمینه اینترنت و فضای مجازی را دنبال و به صورت ماهیانه آخرین اخبار و تحولات در مورد پیشرفت‌های این سیاست‌ها، زیر ساخت امنیت سایبری و جرایم سایبری، اقتصاد دیجیتال، اپلیکیشن‌ها وبرنامه ها، محتوا و فیلترینگ را در قالب یک گزارش جامع منتشر می‌کند.
در بخش دیده بان شبکه، فیلتربان گزارش ماهانه‌ای از نحوه اتصال به شبکه اینترنت در ایران ارائه می‌دهد. در این بخش مخاطبان عام هرگونه اختلال رخ داده را مستند خواهند دید و یا از قطعی‌های احتمالی رخ داده در کشور مطلع خواهند شد. این بخش همچنین به مخاطب توضیح می دهد که چرا یا چگونه ممکن است این اتفاق رخ داده باشد.
بخش دیگری که در فیلتربان در دوره‌های سه ماهه به گزارشگری می‌پردازد، «دیده‌بان فتا و قضایی» است. بنا بر آنچه که در معرفی این بخش ارائه شده است از آنجا که «نیروهای امنیتی و قوه قضاییه ایران، نقش اساسی را در تضعیف حقوق بشر در دنیای آنلاین برای همه ایرانیان ایفا می‌کنند. گزارش‌های منظم ما آنها را وادار به پاسخگویی می‌کنند.»
فیلتربان همچنین در مواردی اقدام به انتشار گزارش‌های جامع تحقیقی مرتبط با حقوق دیجیتال ایرانیان می‌کند. گزارشی‌هایی از آنچه که چه در داخل ایران و چه در سطح جهان بر حقوق دیجیتالایرانیان تأثیرگذار است. بحران کرونا، طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی و شفافیت در خط مشی شرکت‌های بزرگ خدمات اینترنتی موضوع سه گزارش تحقیقی فیلتربان است که تا کنون در این سایت منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
– فیلترینگ غیر همسان و آینده اینترنت در ایران
– معماری، اجزا و فهرست خدمات شبکه ملی اطلاعات نهایی شد
– عضو جبهه پایداری: «اینترنت ملی» را در مجلس یازدهم پیگیری می‌کنم
– ربیعی: دولت مخالف اینترنت ملی است
– نظرسنجی زمانه درباره «اینترنت ملی»:۹۳ درصد پاسخ‌دهندگان نگران‌اند
– اینترنت ملی و نظارت بر فیلترشکن‌ها
– ۱۹ هزار میلیارد تومان هزینه دولت برای شبکه ملی اطلاعات
– برنامه شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال نهایی می‌شود