گروهی از پناهجویان ساکن در کمپ زوتفن (Zutpehn) در استان خِلدرلند (Gelderland) در شرق هلند، به دنبال کمیابی و گران شدن ماسک در هلند در بحران کرونا، به تهیه و تولید ماسک برای دیگر پناهجویان دست زده‌اند. لیلا انصاری، پناهجوی ایرانی ساکن کمپ زوتفن به همراه همسرش یزدان حجتی‌نیکفر و شماری دیگر از پناهجویان به این فکر افتادند تا با امکانات محدودی که در اختیار دارند، برای خودشان و دیگر پناهجویان ماسک درست کنند و به صورت رایگان در اختیار همه قرار دهند.
لیلا انصاری به همراه همسر و فرزندشان مدت ۱۶ ماه است که در کمپ پناهجویی زوتفن زندگی می‌کند. گفت‌وگوی زمانه با لیلا انصاری را بشنوید:
با شیوع ویروس جدید کرونا، پناهجویان بار دیگر با تبعیض و نیز حملات گروه‌های راست افراطی مواجه شده‌اند. بحران کرونا در سراسر جهان گروه‌های آسیب‌پذیر چون پناهجویان و فقرا را سریع‌تر مورد هدف قرار داد و اثرات مخرب آن از جنبه‌های مختلفی دامن آنها را گرفت. کشورهای زیادی به بهانه مقابله با کرونا ارائه خدمات و حمایت‌های خود از پناهجویان را متوقف و یا به حالت تعلیق در آوردند.
تا کنون در هلند بیش از ۴۳ هزار تن به کووید-۱۹مبتلا شده اند و افزون بر ۵۵۰۰ تن جان‌شان را از دست داده اند. تنها دو هفته بعد از شیوع ویروس کرونا در این کشور و در راستای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، سازمان مهاجرت هلند (IND) در تاریخ ۱۵ مارس/۲۵ اسفند اعلام کرد از پذیرش و ثبت درخواست پناهندگی پناهجویان جدید تا اطلاع ثانوی خودداری خواهد کرد.
در حال حاضر به طور میانگین هر هفته ۵۰۰ پناهجوی جدید وارد هلند می‌شوند. بنا به تصمیم سازمان مهاجرت پس از شیوع ویروس جدید کرونا، پناهجویان جدیدی که وارد هلند می‌شوند از امکان اسکان در کمپ‌های پناهندگان برخوردار نخواهند بود.
بعد از اعلام رسمی اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در هلند، مایع‌های ضدعفونی کننده، صابون، دستمال توالت، ماسک و دست‌کش‌های یک بار مصرف در فروشگاه‌ها نایاب شدند.
کمبود این اقلام بعد از گذشت چند روز جبران شد، اما ماسک و دست‌کش‌های یک‌بار مصرف همچنان در هلند کمیاب است. در آخرین اقدام ۶ می/۱۷ اردیبهشت دولت هلند اعلام کرده از اول ماه ژوئن تردد وسایل حمل و نقل عمومی به حالت عادی باز خواهد گشت، اما استفاده از ماسک برای شهروندان هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی الزامی خواهد بود.
به گفته کارشناسان بهداشتی، تدابیر دولت در مقابله با کرونا دیرهنگام و ناکافی بود. در کمپ‌های پناهجویی نیز شرایط بر همین منوال است. در کمپ‌ها معمولا تعدادی زیادی در فضایی محدود و در‌هم‌تنیده با هم زندگی می‌کنند. مرکز اسکان پناجویان هلند موسوم به کوا (COA) تا کنون تنها به لغو اعلام حضور و غیاب هفتگی تا اطلاع ثانونی ــ که برای پناهجویان اجباری است ــ و تاکید بر فاصله‌گذاری فیزیکی بسنده کرده است.
لیلا انصاری در چنین شرایطی به ساختن ماسک روی آورده است. او دراین‌باره به زمانه گفت:
«دوران کمپ یک دورانی است که ما خیلی وقت آزاد داریم، یعنی دوره‌ای است که کاملا بی‌کار هستیم، حالا کلاس‌های زبان و غیره هم هست، ولی من به خاطر علاقه زیادی که از ایران به کارهای هنری و ظریف داشتم، سعی کردم به شکلی در کمپ خودم را مشغول کنم و در همین راستا یک چرخ خیاطی تهیه کردم. کمپ هم کلاس خیاطی داشت و معلم‌های خوبی هم داشتیم که کمک‌مان می‌کردند. بعد که این مشکل کرونا پیش آمد همه کلاس‌ها تعطیل شد. من اخبار کرونا را کامل پیگیری می‌کردم و متوجه شدم که ماسک خیلی کم شده است. از طریق دوستانم که این طرف و آن طرف می‌رفتند متوجه شدم که چقدر قیمت یک ماسک که خیلی خیلی پایین بوده (قبلا) به خاطر این مشکل کرونا بالا رفته. خب این موضوع من را اذیت می‌کرد، چیزی که این‌قدر کم ارزش بود یک دفعه بهایش بالا رفت. پارچه و تکه پارچه و برخی وسیله‌های دیگر داشتم و با یک فکر خیلی ساده تصمیم گرفتم چند تا ماسک بسازم.»
فرزند لیلا و یزدان به تازگی در هلند متولد شده است. او می‌گوید وقتی کار تهیه ماسک را شروع کرد، وسیله کم آورد و به خاطر نگه‌داری از فرزند کوچک‌شان امکان بیرون رفتن و تهیه وسایل مورد نیاز را نداشتند، به همین جهت در کانال و صفحه اینستاگرام «زندگی در هلند» ــ صفحه‌ای جهت ارائه اخبار و اطلاعات برای ایرانی‌های ساکن هلند ــ سعی کرد تا از دیگران درخواست کمک کند و به گفته خودش با استقبال خوبی روبه‌رو شده است.
لیلا انصاری می‌گوید ماسک‌هایی را که درست می‌کند، در میان پناهجویان کمپ خود پخش کرده و فعلا تلاش می‌کند تا نیازهای کمپ زوتفن را پوشش بدهد. اما از کمپ‌های دیگر نیز از او درخواست شده تا برای آنها هم ماسک تهیه کند. او سعی دارد ماسک‌هایی را که تولید می کند به دست دیگر پناهجوها در سایر کمپ‌های هلند نیز برساند:
«من کمپ خودمان را سعی می‌کنم ساپورت کنم، چون کمپ زوتفن بزرگ است و افراد زیادی اینجا زندگی می‌کنند. سعی می‌کنم به کمپ‌های دیگر هم کمک کنم. کمپی که در شمال هست و کرونا آنجا شیوع پیدا کرده بچه‌ها با من تماس گرفته‌اند و درخواست ماسک کردند، از کمپ جنوب خواستند که برای‌شان بفرستیم. متاسفانه من به خاطر این که دست تنها هستم و محدودیت دارم هنوز موفق نشدم این کار را انجام بدم، ولی واقعا دوست دارم که بتوانم به همه کمپ‌ها کمک کنم.»
در روزهای گذشته ۲۸ نفر از پناهجویان ساکن در کمپ اِسنیک (Sneek) واقع در استان فریسلند (Friesland) در شمال غربی هلند به کووید-۱۹ مبتلا شدند. در این کمپ بیش از ۵۰۰ پناهجو زندگی می‌کنند که از ۴۰۰ نفر آنها تاکنون تست کرونا گرفته شده است. برای جلوگیری از گسترش بیماری به بیرون، این کمپ به مدت ۷۲ ساعت (۳ روز از ۸ می تا ۱۱ می) قرنطینه و خروج پناهجویان از آن ممنوع شد.
بیشتر بخوانید: کمک پناهجویان به مردم یک روستای هلند به نشانه قدردانی
بنی اسخونه‌ویله (Benny Schonewille) مدیر کمپ اسنیک ۱۲ مِه اعلام کرد که افراد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ و اعضای خانواده آنها به مکان دیگری منتقل خواهند شد و تا زمانی که به صورت کامل بهبود پیدا کنند در قرنطینه باقی خواهند کند. همچنین محدودیت‌های اعمال‌شده برای ساکنان کمپ اسنیک از ساعت ۱۸ بعد از ظهر ۱۲ مِه برداشته شد.
مسئولان مرکز اسکان پناهجویان در کمپ زوتفن ابتدا از لیلا انصاری خواسته بودند ماسک‌هایی را که تهیه می‌کند در اختیار آنها بگذارد اما بعدا منصرف شدند:
«من و یکی از دوستان و همسرم این کار را انجام می‌دهیم. این ماسک‌هایی که درست می‌کنیم کوا (مرکز اسکان پناهجویان هلند) به ما گفتند آنها را به ما بدهید تا به افرادی که از قطار استفاده می‌کنند و باید پیش وکیل بروند، بدهیم. بعد من که به کوا مراجعه کردم خیلی استقبال نکردند. حالا باز می‌خواهم پیگیری کنم، شاید شخصی که من باهاش برخورد داشتم در جریان نبود.»
از لیلا انصاری درباره اقدامات مرکز اسکان پناهجویان در کمپ‌ها برای محافظت آنها و پیشگیری از ویروس کرونا پرسیدم:
«من در مورد کمپ خودمان می‌توانم صحبت کنم. از زمانی که کرونا جدی شد، دوستانی که اینجا دارند برای ما خدمت رسانی می‌کنند قبلا دستمال کاغذی و یک سری مواد شوینده به ما می‌دادند که این‌ها را قطع کردند، چون باید در تماس رو در رو می‌بودیم با هم یا می‌آوردند دم ساختمان‌های ما. ولی حالا در عوض مبلغی به آن پول هفتگی که می‌دهند اضافه کرده‌اند. هزینه‌اش را به ما پرداخت می‌کنند. فکر می‌کنم به خطر همین فاصله‌گذاری اجتماعی است، چون ما الان مدت زیادی است که دیگر اثر انگشت (اعلام حضور و غیاب هفتگی) هم نداریم، چون آنجا همه خیلی چسبیده و نزدیک به هم بودیم.»
به گفته لیلا انصاری مسئولان کمپ برای پیشگیری از ویروس کرونا تدابیر خاصی را به آنها اعلام نکرده‌اند، اما آنها خودشان سعی می‌کنند تا نکات لازم را رعایت کنند و جز در مواقع ضروری از کمپ بیرون نمی‌روند:
«جاهای مختلف کمپ را برای حفظ فاصله خط‌کشی کرده‌اند و پوستر چسبانده‌اند که فاصله را رعایت کنید و دست‌هایتان را بشویید، بیشتر حالت آلارم دارد همه این‌ها.»
با شیوع ویروس کرونا، سازمان مهاجرت هلند علاوه بر ثبت‌نام نکردن پناهجویان جدید، پروسه بررسی درخواست پناهجویی افرادی که از قبل وارد هلند شده بودند را حدود یک ماه و نیم به حالت تعلیق در آورد. سپس اعلام کرد به صورت محدود و آزمایشی و از طریق تماس تصویری می‌کوشد بررسی پرونده‌های پناهجویانی که از این کشور درخواست اعطای اقامت کرده‌اند، مجددا از سر گرفته شود.
این سازمان که پیش‌تر به دلیل تأخیرهای طولانی مدت در بررسی روند درخواست‌های پناهجویی از سوی پارلمان هلند به پرداخت غرامت به پناهجویان موظف شده بود، اعلام کرد پناهجویانی که در شرایط حال حاضر و به دلیل شیوع ویروس کرونا بررسی درخواست پناهندگی آنها با تأخیر مواجهه شده و یا خواهد شد، شامل پرداخت غرامت نمی‌شوند.