“زمانه” هر دو ماه یک بار یک خبرنامه کارگری به زبان‌های فارسی و انگلیسی منتشر می کند. تمرکز خبرنامه کارگری بر روی این نکات عمده است: امنیت و سلامت در محل کار، تبعیض در محل، قانون کار، زنان، کودکان کار، مسائل مربوط به قراردادها، بیکاری، تعویق و یا نپرداختن دستمزدها، و نیز موضوع تشکل های کارگری.

سال گذشته تصمیم گرفتیم برای اینکه به نمایی از وضعیت کارگران ایران در یک بازه زمانی طولانی‌تر برسیم، فشرده‌ای از رخدادها را در قالب یک سالنامه ارائه دهیم. امسال هم این برنامه را پی‌ می‌گیریم. به این ترتیب این این دومین گزارش سالانه زمانه است که به مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر، به فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود. این گزارش حدوداً خبرهای میان اردیبشهت ۱۳۹۸ / مه ۲۰۱۹ تا اوایل اردیبهشت ۱۳۹۹ / مه ۲۰۲۰ را دربرمی‌گیرد.

فهرست مطالب خبرنامه کارگری سالیانه:

  • سالی که گذشت، سال بدی بود
  • اعتراضات کارگری: یک آبان بی‌سابقه
  • سرکوب فعالیت‌های سندیکایی
  • زنان و حقوق کار: بیکاری، تبعیض، زندان
  • کارگر افغانستانی: تبعیض و استثمار مضاعف
  • کولبران در گردنه‌های مرگ
  • کودکان کار: زباله‌، کرونا و گلوله
  • حوادث کار همچنان قربانی می‌گیرد

مقدمه گزارش سالانه کارگری زمانه را در زیر می‌خوانید.

متن کامل آن را از اینجا دانلود کنید:

سالی که گذشت، سال بدی بود

سال ۹۸ برای ایرانیان با سیل آغاز شد و با شیوع ویروس جدید کرونا به پایان رسید. و همچنین سال‌های اخیر، بحران اقتصادی، توقف تولید، بیکاری و  افزایش هزینه‌های زندگی ترجیح بند خبرهای روز بود.

فاجعه طبیعی یا بحران اقتصادی-سیاسی یا تنش ژئوپلتیک، فرقی نمی‌کند، حاکمان ایران هزینه‌ها را از جیب کارگران و فرودستان پرداخت می‌کنند. فشار تحریم‌های اقتصادی به کارگران و دیگر گروه‌های اجتماعی محروم منتقل می‌شود. فقر و بیکاری رو به گسترش است و در این شرایط، کوچکترین اعتراض کارگران سرکوب می‌شود.

بسیاری از کارگران ایران در شرایطی به استقبال سال ۹۸ رفتند که دستمزدهای معوق و مزایای پایان سال خود را دریافت نکرده بودند. همین ماجرا در شب آغاز سال ۹۹ تکرار شد.

ورود سامانه بارشی و جاری شدن سیل در در هفتهٔ اول فروردین ۱۳۹۸، در ۲۵ استان ایران خسارت‌های جانی و مالی ایجاد به‌وجود آورد و دست‌کم ۳۰ هزار کارگر را بیکار کرد. شهرک صنعتی آق‌قلا در استان گلستان زیر آب رفت؛ و کشاورزان در لرستان و خوزستان شغل خود را از دست دادند.

عدم‌پرداخت دستمزد، اخراج و بیکاری تکراری‌ترین خبر کارگری سال ۹۸ بود.

در سالی که رهبر ایران آن را سال «رونق تولید» نام نهاده بود، اولین خبر‌های کارگری پس از تعطیل سال نو به اخراج جمعی و عدم‌‌تمدید قرارداد  کارگران پروژه‌های نفت، پتروشیمی و گاز اختصاص داشت. سال در شرایطی به پایان رسید که با نزول فروش نفت ایران به پایان‌ترین میزان خود در چهارده گذشته، بسیاری از  از پروژه‌های نفت و گاز تعطیل شده یا در آستانه تعطیلی قرار داشتند. صنعت قطعه‌سازی نیز به دلیل تحریم‌های آمریکا به کما رفته بود.

عدم‌پرداخت دستمزد، اخراج و بیکاری تکراری‌ترین خبر کارگری سال ۹۸ بود.

 کوره‌پزخانه‌های یافت‌آباد، کارخانه فولاد نورد شهرستان ایوان و کارخانه کمباین سازی سهند تبریز تعطیل و بسیاری از واحدهای تولیدی دیگر در یک سال گذشته تعطیل شدند و کارگران شرکت ماهی کارون، کارمندان قراردادی دانشگاه بناب ، کارگران کارخانه قند شوش و بسیاری دیگر از کارگران در بنگاه‌های بزرگ و کوچک اقتصادی شغل خود را از دست دادند. بحران مالی باعث بیکاری حدود شش هزار نفر از کارگران  در بخش پخش دارو شد.

حالا تأخیر در پرداخت دستمزدها در بسیاری از شرکت‌ها و نهادها از ۱۰ ماه تجاوز کرده است.

با شیوع ویروس کرونا از نیمه بهمن ۹۸،‌ موج تعطیلی‌ها و اخراج‌ها شدت یافت. دستفروشی ممنوع اعلام شد، مرزها بسته شد، کولبرها کار خود را از دست دادند. و  نظام بهداشت و درمان تضعیف‌شده در سایه خصوصی‌سازی به مرز فروپاشی رسید.

درست در وضعیتی که به دلیل شیوع کرونا، سلامت نیروی کار و بازتولید اجتماعی آن در مخاطره و درنتیجه در اولویت ویژه  قرار داشت، رهبر نظام سال ۹۹ را سال «جهش تولید» نام‌گذاری کرد.

هزاران کارگر ساختمانی، کارگر بازار گل وگیاه، کارگر شرکت‌های خدمات مسافرتی و توریستی، کارگران رستوران‌ و هتل‌ و … به مرخصی اجباری فرستاده شدند. همزمان، گزارش‌های متعددی منتشر شد از تداوم کار کارگران در بخش‌های غیرضرروی و در محیط‌های متراکم، بدون رعایت نکات ایمنی و بهشتی.

درست در این وضعیت که به دلیل شیوع کرونا، سلامت نیروی کار و بازتولید اجتماعی آن در مخاطره و درنتیجه در اولویت ویژه  قرار داشت، رهبر سال ۹۹ را سال «جهش تولید» نام‌گذاری کرد.

در مقابل و نظر به شرایط به وجود آمده در پی شیوع کرونا، بیش از ۱۵۰ روشنفکر و فعال اجتماعی و سیاسی در بیانه‌ای با تاکید بر مطالباتی همچون درآمد پایه عمومی، بیمه همگانی رایگان  و مانند آن خواستار ایجاد تغییرات ساختاری به نفع رفاه و تامین اجتماعی عمومی شدند.  بیش از ۹۰۰ نفر دیگر این بیانه را امضا کرده‌اند.

بنابه آمارهای رسمی، شمار مبتلایان به ویروس کرونا در ایران، به مرز صدهزار نفر رسیده و تا کنون نزدیک به ۶۰۰۰ نفر در اثر ابتلا به این ویروس، جان خود را ازدست داده‌اند.

سال ۹۸، سال حرکت‌های اعترضای فرودستان، سرکوب این اعتراضات و احکام سنگین علیه فعالان کارگری نیز بود. خشم و بغض انبوه بیکارن، کارگران و حاشیه‌نشینان شهری به‌ویژه در آبان‌ماه و پس از افزایش ناگهانی و یک‌شبه قیمت بنزین فوران کرد و ایران درنوردید، خشمی که البته در خون غوطه‌ور شد.

کرونا جان کارگران و مزدبگیران را مستقیم و غیرمستقیم نشانه رفته است. بنابه نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، در پی شیوع کرونا درآمد  بیش از ۵۰ درصد افراد کاهش یافته ، کرونا موجب تعطیلی حدود ۴٢ درصد کسب‌وکارها و بیکاری ۱۳.۵ درصد مزدبیگران شده است. (این نظرسنجی به صورت تلفنی،‌ در سطح ملی و با حجم نمونه ۱۵۶۳ نفری در میان افراد بالای ۱۸ سال در تاریخ ۲۴ تا ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ انجام شده است.)

در این شرایط، شورای عالی کار حداقل دستمزد سال ۹۹ را بدون جلب رضایت نمایندگان کارگری (که از از تشکل‌های کارگری اسلامی و همسو با دولت هستند) و  بدون در نظر گرفتن نرخ رسمی تورم و سبد معیشت خانوار (که دو معیار تعیین حداقل دستمزد مطابق ماده ۴۱ قانون کار هستند) یک میلیون و ۸۳۵ هزار تومان تعیین کرد. تشکل‌های مستقل کارگری پیش‌تر در بیانیه‌ای مشترک خواستار افزایش حداقل دستمزد به ۹ میلیون تومان شده بود.

حداقل دستمزد کارگران در سال ۹۹ در حالی تنها ۲۱ درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش یافته، که در این مدت دستمزد واقعی و قدرت خرید کارگران به نسبت بسیار بیشتری کاهش یافته است. حداقل دستمزد کارگران در سال  ۹۸ نسبت به سال ۹۷،  ۳۶,۵ درصد افزایش یافته بود.

پژوهشگران با توجه به تشدید تحریم‌های اقتصادی،‌ افزایش رکود و تعمیق رکود تورمی، شدت نارضایتی‌های اجتماعی و البته پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ویروس کرونا، دستکم تورم ۴۰ درصدی را برای سال ۹۹ پیش‌بینی می‌کنند.

به گفته عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران (در ۱۰ فروردین ماه ۱۳۹۹) نرخ تورم در سال ۹۸ به ۴۱,۲ درصد رسید، درحالی که در سال ۹۷، رقمی معادل ۳۱,۲ درصد بود.

بنا به مرکز آمار ایران در فروردین ۱۳۹۹ ، شاخص فلاکت (ترکیبی از نرخ بیکاری و تورم)  در ایران از پاییز ۱۳۹۶ تا پاییز ۱۳۹۸ سیر صعودی طی کرد. بالاترین رقم شاخص فلاکت معادل ۵۳,۱  درصد در تابستان ۱۳۹۸ به ثبت رسید. پس از آن شاخص فلاکت اندکی کاهش پیدا کرد و در پاییز ۱۳۹۸ به ۵۰,۶ درصد رسید. این شاخص در بهار ۹۶ تا ۹۷ در رده ۲۰ درصدی بود.

همچنین، بنا به آمارهای رسمی مرکز آمار ایران، ‌حجم نقدینگی کل کشور در پایان آذر۱۳۹۸، ٢٢٦٢٣.١ هزار میلیارد ریال بود که نسبت به پایان سال ١٣٩٧ رشد ٢٠,٢ درصدی داشت. اقتصاددان های مستقل نرخ رشد نقدینگی را بین ۲۲ تا ۲۸ درصد برآورد می‌کنند. گزارش های بانک مرکزی در اسفند ۱۳۹۸ در مورد نقدینگی نیز این سیری صعودی را نشان می دهند. افزایش نقدینگی، همراه با بحران کرونا، کم شدن درآمدهای نفتی دولت و کاهش ذخایر ارزی ایران که صرف مدیریت بحران کرونا شده به کسری بودجه بیشتر خواهد انجامید.

سال ۹۸، در عین حال، سال حرکت‌های اعترضای فرودستان، سرکوب این اعتراضات و احکام سنگین علیه فعالان کارگری نیز بود.

خشم و بغض انبوه بیکارن، کارگران و حاشیه‌نشینان شهری به‌ویژه در آبان‌ماه و پس از افزایش ناگهانی و یک‌شبه قیمت بنزین فوران کرد و ایران درنوردید، خشمی که البته در خون غوطه‌ور شد….

دانلود متن کامل گزارش کارگری سالانه زمانه:

بیشتر بخوانید:

مجموعه خبرنامه‌های کارگری زمانه در اینجا: