پس از آغاز واگذاری سهام شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی نوبت به صندوق ذخیره فرهنگیان رسیده است. مدیرعامل این صندوق از عرضه اولیه زیرمجموعههای آن در بورس و فرابورس خبر داده است. یک پژوهشگر مسائل تامین اجتماعی ورود به بورس و واگذاری سهام شرکتهای متعلق به صندوق را به زیان معلمان میداند.
مهدی نیکدل، مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان در آستانه ۲۵ سالگی تاسیس این صندوق ورود شرکتهای زیرمجموعه آن به بازار بورس را «تصمیم مهمی که با جدیت دنبال میشود»، عنوان کرده است.
این صندوق که خرداد ۱۳۷۴ به منظور تامین بخشی از معیشت معلمان پس از بازنشستگی تاسیس شد در حال حاضر مالک ۲۹ شرکت و هلدینگ است و در سال گذشته به گفته مدیرعاملش ۱,۱ هزار میلیارد تومان سود داشته است.
صندوقی که به نام معلمان و با پول آنها که از حقوقشان کسر میشود تاسیس شده در سالهای اخیر به محل رانتجویی و فساد اقتصادی مدیران دولتی و بخش خصوصی تبدیل شده آنطور که به بازداشت شماری از مدیران آن، کارکنان بانک سرمایه و چند تن از سرمایهداران نامآشنا عرصه سینما و سریال و ورزش، به ویژه فوتبال انجامیده است.
شهابالدین غندالی، مدیرعامل اسبق صندوق، محمد امامی، سرمایهگذار و تهیه کننده فیلم و سریال و حسین هدایتی، مدیرعامل اسبق باشگاه فوتبال پرسپولیس و استیل آذین تهران از جمله افرادی هستند که در ارتباط با فساد مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان بازداشت و محاکمه شدند.
نیکدل دوم اردیبهشت «شفافیت و پرهیز از زمینههای فساد» و «کاهش هرچه بیشتر بنگاهداری توسط صندوق» را از دلایل اصلی واگذاری سهام صندوق ذخیره فرهنگیان اعلام کرد. فرشاد اسماعیلی، کارشناس تامین اجتماعی و حقوق کار اما ایجاد شفافیت در اطلاعات مالی به پشتوانه حضور در بورس را «ظاهر امر» دانست.
او واگذاری شرکتهای متعلق به صندوقهای بزرگ را «تصمیم عاجل» دولت برای «خلق پول» در شرایطی که « سایر محلهای درآمدی اکنون در منگنه و تنگنا هستند و درآمدهای نفتی و مالیاتی کاهش پیدا کرده است»، عنوان کرد.
اسماعیلی این تصمیم را باعث «کوچکتر شدن خدمات به فرهنگیان» به عنوان ذینفعان و اعضای اصلی صندوق ذخیره فرهنگیان دانست و گفت: «با ورود به بورس مدیریت سود برای اعضا دچار چالش خواهد شد. با خرید سهامها در عرضه اولیه افرادی شریک در سود این مجموعهها میشوند که جزء ذینفعان اصلی آن نخواهند بود. از این صندوق قبلا فقط برای دوره بازنشستگی اعضا استفاده میشد اما بعد از اصلاح، اعضا در دوران خدمتشان هم از منافع صندوق باید بهرهمند شوند. اکنون با ورود به بورس افراد دیگری خارج از اعضا را هم میخواهیم در سود این صندوق شریک کنیم».
شاخص بازار سهام در ایران در حالیکه شاخص بورسهای جهانی نزولی است، بدون توجه به کاهش درآمدهای دولت و وضعیت اقتصادی روند صعودی دارد.
اسماعیلی «جهش بیسابقه بورس» را از نگاه کارشناسان بازار سرمایه «حبابی» که «احتمال شکستش زیاد است»، دانست و چشمانداز بورس را «مبهم» توصیف کرد که در نهایت به زیان فرهنگیان خواهد بود.
به گفته اوعرضه اولیه سهام شرکتهای زیرمجموعه صندوقهای بزرگ «باعث هدایت سرمایهها از بازارهایی مانند ارز و سکه به بورس میشود».
این وضعیت پایدار نخواهد بود و به گفته اسماعیلی با شکستن حباب بورس و با توجه به افزایش شمار «شرکای سودبر» از صندوق ذخیره فرهنگیان، منابع مالی برای خدمت به معلمان بازنشسته و شاغل کوچکتر خواهد شد.