ائتلاف نظامی عربستان سعودی در یمن اعلام کرده بود که به‌منظور مقابله با کرونا آتش‌بس دو هفته‌ای برقرار می‌کند. حوثی‌ها آن را جدی نگرفتند و ائتلاف نیز آتش‌بس را تمدید نکرد. اکنون ادامه درگیری‌های نظامی در یمن نگرانی از شیوع ویروس جدید کرونا در این کشور را بیشتر کرده است.

شیعیان حوثی یمن (Photo by Mohammed HUWAIS / AFP)
شیعیان حوثی یمن (Photo by Mohammed HUWAIS / AFP)

آخرین تلاش برای استقرار صلح در یمن به دنبال فراخوان آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در ماه گذشته در پشتیبانی از آتش‌بس جهانی به‌منظور تمرکز بیشتر بر مقابله با کووید‌- ۱۹ شکل گرفت. اما شیعیان حوثی مورد حمایت ایران اعلام آتش‌بس دو هفته‌ای ائتلاف عربی به‌رهبری عربستان سعودی را نپذیرفتند، و خشونت در چندین استان از جمله مأرب، آخرین سنگر دولتِ تحت حمایت سعودی ادامه یافت.

دو دیپلمات و دو منبع دیگر که با این موضوع آشنا بودند به رویترز گفتند انتظار داشتند که آتش‌بس دست‌کم دو هفته دیگر یا تا پایان ماه رمضان که این هفته آغاز می‌شود، تمدید شود.

این منایع گفتند، اما از آن‌جا که حوثی‌ها حملات خود را ادامه دادند، ائتلاف عربی نیز آتش‌بس را تمدید نکرد. ائتلاف تحت حمایت غرب به پیشروی‌های اخیر حوثی‌ها با حملات هوایی واکنش نشان داده است.

یکی از منابع نزدیک به گفت‌وگوها به رویترز گفت:

«این در واقع آتش‌بسی نمادین بود تا واقعی. ائتلاف منافعی در تمدید آن ندارد.»

یک دیپلمات غربی مستقر در عربستان سعودی نیز گفت:

«در صورت عدم توافق، حوثی‌ها می‌توانند خیلی زود به شهر مأرب حمله کنند و این یک مرحله فاجعه‌بار دیگر در جنگ زمینی پس از نبردها برای فتح بندر حدیده در سال ۲۰۱۸ است.»

دولت تحت حمایت عربستان سعودی در اواخر سال ۲۰۱۴ توسط جنبش حوثی‌ها، که اکنون بیشتر مراکز بزرگ شهری را در اختیار دارد، از پایتخت صنعا رانده شد.

طی دو هفته گذشته، سازمان ملل به دنبال مذاکره مجازی بین طرفین برای برقراری آتش‌بس، هماهنگی برای مقابله با  ویروس کووید‌- ۱۹ و موافقت با اقدامات اعتمادبرانگیز به‌منظور آغاز مجدد مذاکرات صلح بود.

نیاز فوری، پایان دادن به جنگی ویرانگر است که میلیون‌ها نفر را در معرض بیماری قرار داده است. در حالی که یمن تنها یک مورد ابتلا به ویروس کووید‌- ۱۹ را گزارش کرده است، سازمان‌های امدادرسان از احتمال شیوع «فاجعه‌بار» این ویروس به‌دلیل عدم امکانات کافی برای تست آن بیم دارند.

ائتلاف عربی از مارس ۲۰۱۵ در حمایت از دولت یمن برای مقابله با شیعیان حوثی وارد درگیری‌های نظامی این کشور شد تا دولت عبد ربه منصور هادی را به قدرت بازگرداند. این جنگ پرهزینه سال‌ها در بن‌بست مانده است. امارات متحده عربی، شریک اصلی ائتلاف سعودی نیز سال گذشته حضور خود را در یمن تا حد زیادی کاهش داد و ریاض را در رهبری حملات نظامی تنها گذاشت.

عربستان سعودی مذاکرات غیرمستقیم با حوثی‌ها را آغاز کرد تا تلاش کند آتش‌بس دوجانبه را برقرار کند. این مذاکرات برای اولین بار در اواخر سال گذشته آغاز شد. منابع نزدیک به مذاکرات به رویترز گفته‌اند، اما حوثی‌ها می‌خواهند ابتدا محاصره هوا و دریا برداشته شود. ائتلاف عربی می‌گوید به‌منظور جلوگیری از قاچاق سلاح سواحل و آسمان یمن را کنترل می‌کند.

جنگ یمن، که از آن به‌عنوان جنگ نیابتی بین عربستان سعودی و ایران یاد می‌کنند، موجب کشته شدن بیش از ۱۰۰ هزار نفر شده و این کشور را به آستانه قحطی رسانده است. حوثی‌ها می‌گویند که در حال مبارزه با یک نظام فاسد هستند.

مارتین گریفیث، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن، روز پنج‌شنبه به شورای امنیت گفت که انتظار دارد حوثی‌ها «در آینده‌ای نزدیک» در مورد آتش‌بس در سراسر کشور، اقدامات اقتصادی و بشردوستانه و از سرگیری مذاکرات سیاسی موافقت کنند.

با این حال، محمد عبدالسلام، سخنگوی حوثی‌ها گفت پیشنهادهای سازمان ملل موضوعات مهم از جمله محاصره را نادیده می‌گیرد و «تعابیری به‌کار می‌برد که هیچ‌گونه الزامی ایجاد نمی‌کند».

گریفیث روز چهارشنبه به شبکه تلویزیونی عربستان سعودی گفت:

«آتش‌بس در هر نقطه از جهان به سازوکارهای مشترک بستگی دارد، دانشِ موشکی نیست و مختص به یمن هم نیست. ما چرخه دیگری را دوباره اختراع نمی‌کنیم.»

شورشیان حوثی پس از دستیابی به پیروزی‌های نظامی اخیر، از موضع قدرتمندی برخوردارند. آن‌ها به سمت «مأرب» منطقه‌ای غنی از نفت پیشروی می‌کنند که می‌تواند هدف استراتژیک مهمی باشد.

ساعاتی قبل از اعلام آتش‌بس از سوی ائتلاف سعودی، حوثی‌ها لیست بلندبالایی از مطالبات خود منتشر کرده بودند، از جمله خروج نیروهای خارجی و پایان محاصره ائتلاف عربی در گذرگاه‌های ورودی زمینی، دریایی و هوایی یمن، پرداخت حقوق‌ها در دولت توسط ائتلاف در ۱۰ سال آینده، و جبران خسارت‌ها در بازسازی کشور.

فشار به سعودی‌ها برای کاهش تلفات غیرنظامیان در حملات هوایی، عقب‌نشینی امارات متحده عربی، کاهش قیمت نفت و همچنین شکاف‌های داخل اردوگاه دولت، باعث تضعیف ائتلاف عربی و تقویت حوثی‌ها شده است.

بیشتر بخوانید: