وزارت امور خارجه آمریکا در گزارشی درباره منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان ایران را متهم به نقض ان‌پی‌تی کرد و در این رابطه گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره کشف ذرات اورانیوم در مکانی اعلام‌نشده در ایران و اجازه دسترسی ندادن به بازرسان آژانس برای بازدید از دو مکان هسته‌ای و همچنین فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران را مورد استناد قرار داده است.
وزارت امور خارجه آمریکا گزارش سالانه خود به کنگره این کشور درباره پایبندی کشورهای مختلف جهان به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را که در آن به ایران نیز پرداخته است، منتشر کرد.
در این گزارش با اشاره به گزارش اسرائیل در سال ۲۰۱۸ از برنامه هسته‌ای ایران، آمده است: «تلاش‌های ایران برای نگهداری پرونده‌ها، اسناد و پرسنل مربوط به برنامه تسلیحات هسته‌ای خود قبل از ۲۰۰۴ نشان می‌دهد که ایران ممکن است این اطلاعات را حداقل تا حدودی برای حفظ تخصص فنی حفظ کرده باشد.»
گزارش افزوده است که اگر تصمیمی در این زمینه گرفته شود، به‌منزله تلاش برای دستیابی مجدد به سلاح هسته‌ای تلقی می‌شود.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در اردیبهشت ۱۳۹۷ (آوریل ۲۰۱۸) در یک سخنرانی تلویزیونی با نشان دادن تصاویری از آن‌چه به گفته او از اسناد هسته‌ای ایران به‌دست آمده، گفته بود: «ایران درباره عدم برخورداری از برنامه نظامی هسته‌ای دروغ گفته است. یک‌صدهزار فایل محرمانه نشان می‌دهد آن‌ها دروغ گفته‌اند. حتی پس از امضای توافق هسته‌ای، ایران دانش هسته‌ای نظامی خود را با هدف استفاده در آینده حفظ کرده است. ایران در سال ۲۰۱۵ که باید طبق توافق هسته‌ای اطلاعات کاملی را در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گذاشت، باز هم دروغ گفت.»
گزارش وزارت خارجه آمریکا همچنین به گزارش ماه نوامبر ۲۰۱۹ یوکیا آمانو، مدیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره کرده است که از کشف ذرات اورانیوم غنی‌شده توسط بازرسان آژانس در یک مکان اعلام‌نشده در ایران خبر داده و خاطرنشان کرده بود که این نشان‌دهنده احتمال وجود مواد هسته‌ای اعلام نشده در ایران است. این گزارش چنین موردی را هم به معنای نقض ان‌پی‌تی دانسته و آورده است: «تا زمانی که ایران توضیحی کامل درباره وجود این اورانیوم ارائه ندهد، نگرانی‌های امنیتی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای موضوعی است که باعث نگرانی‌های کنونی در مورد گسترش سلاح‌های هسته‌ای می‌شود.»
وزارت خارجه آمریکا همچنین به گزارش ماه مارس ۲۰۲۰ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز استناد کرده است که براساس آن، ایران دسترسی بازرسان آژانس را به دو مکان اعلام‌نشده فراهم نکرده است. گزارش وزارت خارجه آمریکا گفته است که ایران به درخواست‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای شفاف‌سازی در مورد مواد یا فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در آن مکان‌ها و یا در مکانی سوم پاسخ نداده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌تازگی گفته بود که سئوالاتی در مورد مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی در سه مکان (تورقوزآباد، نطنز و دشت لوت) که قبلاً توسط ایران اعلام نشده بود، برای آژانس مطرح شده اما تهران اجازه دسترسی به دو مکان از آن‌ها را نمی‌دهد.
گزارش وزارت خارجه آمریکا همچنین با اشاره با کاهش تعهدات اتمی ایران گفته است که تهران «به‌تدریج فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم و ذخایر اورانیوم غنی‌شده را گسترش داده است» و این موارد عوامل اصلی برای دسترسی به سلاح هسته‌ای در طول زمان است.
گزارش تأکید کرده است که چنین اقداماتی تعهدات ایران به ان‌پی‌تی را نقض می‌کنند.
بولتن دانشمندان اتمی اخیراً احتمال داد که بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تأسیسات هسته‌ای ایران تحت تأثیر همه‌گیری ویروس جدید کرونا در آن کشور قرار گیرد. دانشمندان اتمی اعلام کردند این موضوع سبب افزایش نگرانی‌ها از نیات ایران شده و خواهان تداوم بازرسی‌ها با در نظر گرفتن تدابیر محافظتی و آزادی عمل بازرسان و نصب دوربین‌های بیشتر در تأسیسات هسته‌ای ایران شدند.
یک سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اما ۲۸ اسفند / ۱۸ مارس اعلام کرد با آن‌که به دلیل شیوع کرونا در برنامه‌های سفر بازرسان آژانس اخلال‌هایی ایجاد شده، اما این نهاد بین‌المللی به انجام فعالیت‌های پادمانی‌اش در ایران ادامه می‌دهد. بر همین اساس اختلاف ایران با آژانس بر سر بازرسی از سه مکان نیز از میان برداشته شده است.
کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نگرانی‌ها را بی‌مورد دانست.
بیشتر بخوانید: