نزدیک به سه ماه از ساقط شدن هواپیمای مسافربری نوع بوئینگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران در آسمان تهران می‌گذرد. حامد اسماعیلیون که همسرش، پریسا اقبالیان و فرزندش، ری‌را را در این سانحه از دست داده، به زمانه می‌گوید که از ادامه دادخواهی خود تا روشن شدن حقیقت کوتاه نخواهد آمد. مقامات حکومت جمهوری اسلامی در طی این مدت همواره با پنهان‌کاری در مورد بازخوانی جعبه سیاه این هواپیما و زدودن مدارک و شواهد، در صدد لاپوشانی این جنایت برآمده‌اند.
حامد اسماعیلیون، نویسنده و پزشک ایرانی که همسر و دختر خردسالش را در سانحه شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراینی از دست داد، در مورد تداوم دادخواهی از سوی بازماندگان و خانواده‌های جان‌باختگان می‌گوید:
«اجازه نمی‌دهیم تا موضوع پیگیری این پرونده مشمول مرور زمان شده و از یادها برود. ما علیه فراموشی و برای اینکه مقامات حکومتی ایران را در این خصوص پاسخگو کنیم، با همراهی برخی از بازماندگان و خانواده‌ها تمام اقدامات قضایی و حقوقی لازم را انجام خواهیم داد.»
او با اشاره به تأسیس یک نهاد مدنی از سوی خانوداه‌ها تحت عنوان «انجمن خانواده‌های پرواز ps-۷۵۲» می‌گوید:
«برای زنده نگه داشتن یاد جان‌باختگان هواپیمای مسافربری اوکراینی و همچنین برای تداوم بخشیدن به دادخواهی این خانواده‌ها این نهاد مدنی مستقل را پایه‌گذاری کرده‌ایم.»
عالم‌گیر شدن ویروس کرونا بر روند انجام تحقیقات مربوط به ساقط شدن هواپیمای اوکراینی به دست سپاه نیز تأثیر گذاشته است.
روز دهم فروردین ماه، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی، از توقف بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی خبر داد. او بهانه این توقف را شیوع کرونا در کشور اعلام کرد.
اسلامی بدون اشاره به جزییات دقیق تأثیر شرایط کنونی بر روند بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی، گفت:
«در حال حاضر بررسی میدانی و انجام آزمایش‌های قطعات تا این لحظه پشت سر گذاشته است و کرونا کار را متوقف کرده است. بعد از این وضعیت این مسأله را دنبال می‌کنیم.»
با وجود درخواست جامعه جهانی و پیگیری خانواده‌ها برای تحویل جعبه سیاه هواپیمای ساقط شده اوکراینی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی اواسط بهمن ماه سال گذشته در مصاحبه‌ای با شبکه خبری ان بی سی گفته بود که ایران قادر به استخراج اطلاعات جعبه‌های سیاه نیست. ظریف در عین حال تاکید کرده بود که مقامات حکومتی ایران قصد ندارند آن را به دولت‌های خارجی تحویل دهند.
- در همین زمینه: حامد اسماعیلیون:شهرداری وسایل باقی‌مانده مسافران هواپیمای اوکراینی را برای «عادی‌سازی صحنه جنایت»، سوزانده است
حامد اسماعیلیون می‌گوید:
«دادخواهی و زنده نگه داشتن یاد جان‌باختگان این سانحه در صدر مطالبات خانواده‌ها و بازماندگان قرار دارد.»
او با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای پیگیری‌های حقوقی و قضایی این پرونده می‌گوید که با همکاری خانواده‌ها و بازماندگان، اجرا و رونمایی از چند اثر را در دست بررسی دارند:
«اگر ویروس کرونا تا سالگرد ساقط شدن هواپیمای مسافربری کنترل شود، از برخی از این طرح‌ها رونمایی خواهیم کرد.»
پیشتر نیز برخی دیگر از خانواده‌های قربانیان هواپیمای ساقط شده اوکراینی از تداوم دادخواهی خود برای اجرای عدالت خبر داده بودند.
علی اصغر گرجی، عموی پونه گرجی، یکی از جان‌باختگان پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین اوایل بهمن ماه ۹۸ با «تروریستی» توصیف کردن شلیک موشک از سوی پدافند سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراینی، اعلام کرد که در چارچوب قوانین جزایی کانادا و در راستای دادخواهی خانواده جان‌باختگان این سانحه، از علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه و همین‌طور محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به دادگاه عالی اونتاریوی کانادا شکایت کرده است.
او همچنین در صفحه فیس‌بوک خود از همه خانواده‌های قربانیان خواسته بود تا برای پیگیری این شکایت به او ملحق شوند.
از سوی دیگر اما حدود یک ماه پیش، برخی خانواده‌ها و بازماندگان قربانیان پرواز ۷۵۲، از احضار و تهدید توسط نهادهای امنیتی به دلیل ادامه دادخواهی خود خبر دادند.
جواد سلیمانی، همسر الناز نبیئی، یکی از جان‌باختگان سقوط هواپیمای اوکراینی روز دوشنبه ۱۱ اسفند با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود به صراحت از تهدید و فشار نهادهای امنیتی بر خود از سوی وزارت اطلاعات خبر داد.
سلیمانی در این پست نوشت:
«خانواده قربانیان را به خاطر دادخواهی تهدید می‌کنید، به اطلاعات می‌برید، می‌گویید آنچه با خانواده پویا بختیاری کردیم با شما می‌کنیم. به تجاوز جنسی تهدید می‌کنید …»
بر اساس مفاد پیمان‌نامه‌های حقوق بشری و دیگر معاهدات بین‌المللی، فشار روانی، احضار و تهدید به تجاوز جنسی به‌عنوان مصادیق شکنجه محسوب می‌شود.
برخی خانواده‌های قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی به دلیل ادامه فشارها از سوی نیروهای امنیتی و قضایی، مجبور به ترک کشور شده‌اند.
- در همین زمینه