ویروس جدید کرونا همچنان قربانی می‌گیرد. در ایران، کارگران عمدتاً روزمزد و موقت بیکار شده و بی‌ثبات‌کاران بدون درآمد به حال خود رها می‌شوند. مزدبگیران بر سر یک دوراهی قرار دارند: کار و اضافه‌کاری اجباری در محیط آلوده، ابتلاء به بیماری و حتی مرگ، یا بیکاری و گرسنگی تا سرحد مرگ. آن‌ها در تلاش‌اند با اعتصاب و اعتراض از منگنه میان ابتلاء به بیماری و یا گرسنگی رها شوند. اما در فقدان تشکل‌های مستقل از نیروی کافی برای وادار کردن کارفرمایان و دولت به رعایت استانداردهای بهداشتی و یا تعطیلی موقت واحدهای غیر ضروری برخوردار نیستند. مردم به حکومت بی اعتمادند و چشم‌انداز کوتاه مدتی برای تغییر اوضاع وجود ندارد.

در چنین شرایطی حلقه اصلی مطالبات کدام است؟ فعالان کارگری و اجتماعی باید بر کدام مطالبات متمرکز شوند؟ و کارگران، مزد بگیران و بیکاران چه می‌توانند بکنند؟

نظر چند فعال کارگری و اجتماعی ایرانی در خارج کشور را در این باره جویا شدیم. از آن‌ها همچنین پرسیدیم که وضع در کشور محل سکونت آن‌ها چگونه است؟ دولت چه تسهیلاتی فراهم کرده؟ خواست مزدبگیران و بی‌ثبات‌کاران چیست و اتحادیه‌ها و سندیکاها چه مطالباتی طرح و چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

در ادامه پاسخ ستار رحمانی، عضو «اتحاد بین‌المللی در حمایت از کارگران در ایران» مقیم بریتانیا را می‌خوانید. ستار رحمانی می‌گوید فعالان کارگری ایران هدف اصلی خود را ایجاد «کمیته‌های محلات» برای کمک‌رسانی، آگاهی‌بخشی و تقویت روحیه همبستگی میان مردم قرار داده‌اند.

عکس از آرشیو

■ در ایران، حلقه اصلی مطالبات در حال حاضر کدام است؟ فعالان کارگری و اجتماعی باید بر کدام مطالبات متمرکز شوند؟ و کارگران، مزد بگیران و بیکاران چه می‌توانند بکنند؟

ستار رحمانی: ویروس کرونا گرچه در کشتار انسان‌ها ویروسی بی‌سابقه و جهانی در عصر حاضر است و به دلیل همه‌گیر بودنش لقب دمکرات غیر طبقاتی بودن را بخود گرفته است، هم عملکردی طبقاتی دارد و بیشترین قربانی را از فرودستان جامعه می‌گیرد. در جامعه سرمایه‌داری همه چیز رنگ طبقاتی بخود می‌گیرد. فرودستان جامعه ثروت اجتماعی را تولید می‌کنند اما سهم ناچیزی از این ثروت به آنها در شرایط عادی می‌رسد. هر بحرانی چه پندمی ویروس کرونا، چه جنگ دولت‌ها و یا بحران‌های اقتصادی بیشترین قربانی را از طبقه کارگر می‌گیرد.

ستار رحمانی

در خبرها آمده است که شیوع ویروس کرونا در ایران از قم شروع شد، حامل آن هم ملاهای مسافر آعشته به ویروس باز گشته از چین به قم بودند، که باید قرنطینه می‌شدند. اما اکنون دیگر مهم نیست که شیوع ویروس از کدام شهر شروع شد، مهم‌تر از آن جان میلیون‌ها انسانی است که به دلیل فقدان چطر حمایتی از طرف حکومت دیکتاتور و ناکار آمد جمهوری اسلامی در معرض خطر مرگ فزاینده ناشی از این ویروس قرار دارند.

رژیم جمهوری اسلامی در ابتدا هیچگونه برنامه‌ریزی محاسبه شده و بر اساس تحقیقات علمی برای نجات جان مبتلایان به ویروس کرونا و یا پیشگیری از گسترش شیوع این ویروس را نداشت و بعد از مدتی تاخیر محدویت‌هایی در تردد شهروندان را به اجرا گذاشته است که خیلی دیر و بسیار ناچیز است.

فعالان کارگری در ایران هدف اصلی خود را ایجاد کمیته‌های محلات برای کاهش ریسک ابتلا به ویروس با رعایت فاصله تماس‌ها و بکار بردن لوازم بهداشتی و در حمایت از نیازمندان به کمک مالی، بهداشتی، درمانی و تعذیه قرار داده‌اند.

عدم اعتماد مردم به سیاست‌های دولت باعث شده است که بسیاری حتی به مقررات دیر هنگام رژیم هم ناباورانه نگاه و آن را رعایت نکنند.

رژیم خود نیز اهمیتی به گسترش این ویرس نمی‌دهد، مراسم تشییع حسین اسداللهی، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران بر اساس گزارش خبرگزاری‌ تسنیم دوشنبه چهارم فروردین برگزار شد که در آن تعداد زیادی از وابستگان رژیم و سپاه شانه به شانه هم راه می‌رفتند و در پایان نماز میت بجا آوردند.

این کارکنان زحمتکش خدمات درمانی و بهداشتی هستند که از جان خود مایه گذاشته تا با کمترین امکانات بهداشتی جان کسانی که گرفتار ویروس کرونا شدند را نجات دهند. فعالین کارگری، مدنی، زنان و کودکان کار هم بصورت خودجوش دست به دست هم داده و با تشکیل کمیته‌های محلات به کمک فرودستان جامعه شتافته‌اند. بسیاری از شرکت‌های خصوصی و دولتی که جزء مراکز تولیدی و یا خدماتی کلیدی نیستند، بدون فراهم کردن امکانات اولیه بهداشتی برای کارگران کماکان به کار شبانه روزی خود ادامه می‌هند و از کارگران قربانی می‌گیرند. حدود بیش از دو میلیون کودک کار با سرنوشتی نامعلوم هر روزه برای لقمه‌ای نان برای خود و خانواده از خانه به خیابان‌ها و کارگاه‌ها سرازیر می‌شوند.

دولت اعلام کرده است که برای سه میلیون افرادی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند بسته حمایتی فراهم می‌کند. قرار است که بسته حمایتی به مشاغل آسیب‌پذیر از طرف کمیته مبارزه با کرونا به این افراد رسانده شود. اما بسیار آشکار است که ۶۰ درصد فرودستان به شدت زیر خط فقر زندگی می‌کنند و ناتوان از تامین معیشت خانواده با فقر و ویروس دست و پنجه نرم می‌کنند. بانک مرکزی، طرح صد هزار میلیون تومان بسته حمایتی را در نظر گرفته که از این صد هزار میلیارد تومان فقط ۸ درصد آن به بخش آسیب پذیر جامعه می‌رسد و ۷۵ درصد آن به بنگاه‌های خصوصی اختصاص داده شده است تا آنها را از ورشکستگی نجات دهد.

■ حلقه اصلی مطالبات کدامند؟

ــ کارگران آسیب پذیرترین طبقه و در عین حال با خانواده، بخش اعظم جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند. اما در درون این طبقه نیز بیشترین نا امنی کار و زندگی را ۷۰ درصد کارگران قراردادی، روز مزد، پیمانی و سفید امضاء بهمراه کارگران ساختمانی، دستفروشان و زباله گردان تشکیل می‌دهند. آنان برای تامین معیشت روزانه باید هر روز کار کنند و تحمل یک روز بیکاری هم برایشان مشکل آفرین است. اما نه ویروس کرونا این را می‌فهمد و نه نظام سرمایه‌داری با حاکمیت دیکتاتوری و ناکار آمد. آنها با آگاهی به میزان خطر مرگ هر روز به جنگ با گرسنگی از خانه بیرون می‌آیند با این امید که حداقل معیشت روزانه خانواده را تامین کنند و این هم برای بسیاری به شرطی امکان‌پذیر است که کاری وجود داشته باشد. دستفروشان هم به امید اینکه چیزی را بفروش برسانند هر روز به خیابان‌ها می‌آیند تا شب با اندک در آمدی به خانه بر گردند و خانواده‌شان از گرسنگی تلف نشود.

انجام فراگیر تست‌ تشخیص کووید ۱۹، تخصیص درآمد پایه برای بیکاران، از کار افتادگان، معلولین و بیمه همگانی رایگان، تأمین وسایل محافظتی بهداشتی رایگان برای همه بخش‌های خدماتی، درمانی، بهداشتی، تولیدی و تولید مواد غذایی ضروری مردم، آزادی زندانیان سیاسی و صنفی و دیگر زندانیانی با جرائم سبک و رعایت اکید استانداردهای بهداشتی در زندان‌ها مطالبات اصلی هستند.

تمام مطالبات تاکنونی کارگران و از جمله افزایش حداقل دستمزد ــ که بسیار زیر خط فقر است ــ، پرداخت دستمزدهای معوقه و تامین درآمد پایه برای آن دسته از خانواده‌هایی که در اثر کرونا شغل خود را از دست داده‌اند و در معرض گرسنگی و جدال با ویروس کرونا قرار دارند، یکی از اولویت‌های اصلی است.

توقف فعالیت در مشاغل غیرضروری و مرخصی با دستمزد (یا حقوق) به کارگران و کارکنان دارای بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را در مقابل این ویروس ضعیف می‌کند یکی دیگر از مطالبات است. نمونه‌ای از اعتراض کارگران به شرایط کار با شیوع ویروس کووید ۱۹، اعتراض کارگران ایران خودرو با جان باختن احمد نعمت اللهی در اثر ویروس کوید ۱۹ در روز ۲۰ اسفند بود. آنها خواهان تعطیلی فوری کارخانه شدند.

انجام تست‌ تشخیص کووید ۱۹ برای تمام کسانی که علائم ابتلاء به این ویروس را دارند، تخصیص درآمد پایه برای بیکاران، از کار افتادگان، معلولین و بیمه همگانی رایگان، تأمین وسایل محافظتی بهداشتی رایگان برای همه بخش‌های خدماتی، درمانی، بهداشتی، تولیدی و تولید مواد غذایی ضروری مردم، آزادی زندانیان سیاسی و صنفی و دیگر زندانیانی با جرائم سبک و رعایت اکید استانداردهای بهداشتی در زندان‌ها مطالبات اصلی هستند.

زندانیان بطور کلی و زندانیان سیاسی و فعالان کارگری در بند در معرض خطر جدی قرار دارند. نمونه بارز فعالان صنفی محمد حبیبی معلم و عضو هیات مدیره کانون صنفی ایران (تهران) است که ۳ سال است بدون حتی یک روز مرخصی در زندان بسر می‌برد که به دلیل مشکلات جسمی جانش در خطر جدی است. نمونه‌ای از اعتراض زندانیان به شرایط خطرناک و غیر بهداشتی زندان‌ها شورش زندانیان سپیدار اهواز در ۱۲ فروردین و حمایت خانواده‌ها از آنان است.

در شرایط کنونی فعالان کارگری در ایران هدف اصلی خود را ایجاد کمیته‌های محلات برای کاهش ریسک ابتلا به ویروس با رعایت فاصله تماس‌ها و بکار بردن لوزام بهداشتی و در حمایت از نیازمندان به کمک مالی، بهداشتی، درمانی و تعذیه قرار داده‌اند. در کنار این فعالیت‌ها تلاش می‌شود که مردم را به حقوق خود آگاه کنند و روحیه همبستگی را در بین مردم تقویت کنند. آنها همچنین برای جلوگیری از شیوع این ویروس از خانواده‌ها می‌خواهند که در خانه‌هایشان بمانند و در صورت نیاز به کمک‌های اضطراری با مراکز درمانی و بهداشتی تماس بگیرند.

■ در کشور محل سکونت شما وضع چگونه است؟ دولت چه تسهیلاتی فراهم کرده؟ خواست مزدبگیران و بی‌ثبات‌کاران چیست و اتحادیه‌ها و سندیکاها چه مطالباتی طرح و چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

ــ: بریتانیا نیز همچون دیگر دولت‌های اروپایی اولین نهادی را که تعطیل اعلام کرد مدارس پیش دیستانی و مدارس ابتدایی تا سطح دانشگاه‌ها بودند. از مدیران این نهادها خواسته شد که تدریس را با استفاده اینتریت انجام دهند. حقوق معلمان و اساتید دانشگاها نیز بطور کامل پرداخت می‌شود. دولت سپس تمام کافه‌ها، رستوران‌ها تعطیل اعلام کرد و مرکز لندن برای مدتی به خاموشی فرو رفت.

در روهای اول اعلام شیوع ویروس کرونا، مردم به فروشگاه‌های بزرگ و کوچک سرازیر شدند و قفسه‌های فروشکاه‌ها را خالی کردند اما بعد از دو هفته این فروشگاه‌ها نیز آرام‌تر شدند. مغازه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی کماکان باز هستند و مشتریان با رعایت فاصله دو متری تعیین شده خریدهای خود را انجام می‌دهند.

اتحادیه‌های کارگری بریتانیا در حال حاضر کارفرمایان و دولت را بر سر اختصاص دستمزد ناکافی به کارکنان مبتلا به ویروس کرونا، عدم ارائه تجهیزات محافظت شخصی (PPE) و نیاز فوری به حفظ شغل در صنایع مختل شده به چالش می‌کشند. اتحادیه‌ها همچنین نقش مهمی در نگهداشتن کارگران مبتلا به ویروس کووید ۱۹ در خانه دارند.

بیکاران، برخی از بازنشستگان، پناهجویانی که درخواست پناهندگی‌شان رد شده و از هیچگونه امکانات قانونی برخوردار نیستند و کارگران رستوران‌ها بخش آسیب پذیرتری هستند که درآمد پایه بسیار اندکی دارند و تعداد زیادی از آنها به مراقبت‌های ویژه نیاز دارند. کارگران روز مزد در بخش ساختمان و خدمات هم بسیار آسیب‌پذیر هستند. بسیاری از آنها از اروپای شرقی برای کار به این کشور آمده‌اند و ۸۰ در صد آنها هم در بخش ساختمانی و دیگر بخش‌های خدماتی کار مشغول بکار هستند. دولت اعلام کرده است که تا سقف ۲۵۰۰ پوند در ماه را در اختیار بخش‌های تولیدی و خدماتی که به دلیل ویروس کرونا مجبور به بستن کارگاه یا بنگاه خود شده‌اند قرار خواهد داد و کارگرانی که شغل خود را از دست داده‌اند، می‌توانند تقاضای دریافت ۸۰ درصدر از درآمد خود را بکنند.

با اجرای سیاست نئولیبرالیسم و خصوصی سازی بخش‌هایی از مراکز بهداشتی و درمانی، حمل و نقل عمومی و آموزش و پرورش و بانک‌ها عملا به دلیل تعدیل نیروی انسانی و کاهش هزینه‌های بخش خدمت‌رسانی بیمارستان‌ها در وضعیت اسف‌باری قرار دارد. کار در همه بخش‌های بیمارستان‌ها به دلیل کمبود نیروی کار و فشار بر کارکنان برای اضافه کاری (تا ۱۲ ساعت در روز) عملا رمقی برای کارکنان نگذاشته است. با شروع ویروس کرونا و روند فزاینده این ویروس، بیمارستان‌های موجود عملا قادر به سرویس دهی انبوهی از بیماران کرونایی نشدند.

وزارت بهداشت بریتانیا روز سه شنبه ۳۱ مارس اعلام کرد از ۱۴۳۱۸۶ نفر تست کرونا گرفته شده و نتیجه تست ۲۵۱۵۰ نفر از آنان مثبت بوده است. ۱۷۸۹ تن نیز جان خود را از دست داده‌اند. وزارت کشور ویزای پزشکان و کادر درمان غیربریتانیایی شاغل در بخش درمان و بهداشت را تمدید کرده است.

دولت برای کنترل بهتر ویروس کووید ۱۹ دست به دامان مردم شد. وزیر بهداشت آقای مات هانکوک فراخوان داد افراد داوطلب با «سلامت مناسب» برای کمک به بخش خدمات بهداشت ملی (NHS) در مقابله با شیوع بیماری کووید ۱۹ اعلام آمادگی کنند. این فراخوان با استقبال مردم روبرو شد. بوریس جانسون نخست وزیر در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد: «زمانی که ما در خواست کمک از مردم کردیم، امیدواریم بودیم که ۲۵۰ هزار داوطلب جواب مثبت بدهند، اما تنها در عرض ۲۴ ساعت، ۴۰۵ هزار نفر به درخواست ما پاسخ مثبت دادند.»

یاشی ساناک، وزیر خزانه‌داری بریتانیا در پارلمان اعلام کرد هفت میلیارد پوند (۹ میلیارد دلار) برای پشتیبانی از بازار کار و پنج میلیارد پوند دیگر نیز برای کمک به سیستم مراقبت‌های بهداشتی موجود است.
ساناک همچنین اعلام کرد که ۱۸ میلیارد پوند دیگر نیز به حمایت از اقتصاد بریتانیا اختصاص داده شده تا کل محرک مالی را به ۳۰ میلیارد پوند برساند. نهاد مردمی بریتانیا، اداره مسئول بودجه، این طرح را بزرگترین تأمین بودجه از سال ۱۹۹۲ تا کنون نامید.

بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس در هفته‌ای که گذشت با اتحادیه‌های کارگری جلسه مشورتی داشتند و نظر اتحادیه‌ها را در مورد فراهم کردن امکانات ضروری برای کارگران و خانواده آنها جویا شد.

در وب سایت کنگره اتحادیه‌های کارگری بریتانیا (TUC ) آمده است که اتحادیه‌های کارگری در حال حاضر کارفرمایان و دولت را بر سر اختصاص دستمزد ناکافی به کارکنان مبتلا به ویروس کرونا، عدم ارائه تجهیزات محافظت شخصی (PPE) و نیاز فوری به حفظ شغل در صنایع مختل شده به چالش می‌کشند. اتحادیه‌ها همچنین نقش مهمی در نگهداشتن کارگران مبتلا به ویروس کووید ۱۹ در خانه دارند تا آن‌ها تحت فشار کارفرما و یا به دلیل درک نادرست از وظیفه شناسی سر کار نروند

در همین زمینه:

کرونا: کارگران بر سر دو راهی بیماری یا بیکاری
مطالبه‌گری ضد کرونایی: گام‌هایی در جهت تغییر ساختاری با محور قرار دادن منافع عموم