روز دوشنبه، ۲۳ مارس، مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در سفری غیرمنتظره وارد کابل شد و با اشرف غنی و عبدالله عبدالله دیدارهای جداگانه‌ای انجام داد و درباره ادامه جریان مذاکرات صلح بین هیات دولت افغانستان و نمایندگان طالبان، امنیت و وضعیت سیاسی کشور رایزنی کرد. «زمانه» درباره این سفر و همین طور بحران سیاسی در افغانستان با احمد ولی سنگر، کارشناس و تحلیلگر سیاسی و اقتصادی در بلخ گفتوگو کرده است.
■ شهزاده سمرقندی: نتیجه سفر وزیر خارجه ایالات متحده به افغانستان چیست؟
احمد ولی سنگر: سفر آقای پمپئو این بار در حالی صورت گرفت که مشکل به‌وجود‌آمده بین رهبری دو تیم پیشتاز انتخابات افغانستان در سال ۱۳۹۸ نمی‌تواند از موضوع‌های اصلی این دیدار باشد. پمپئو و آمریکایی‌ها درک کرده اند که اپوزیسیون این بار قوی ایستاده اند. اپوزیسیون این بار نیز مثل دوره قبل خواهان حفظ قدرت سیاسی‌شان است. اعلان نتیجه انتخابات طی مراحل قانونی گردیده است و حتی دفتر انتخابات اعتبارنامه رسمی برنده را به دکتر غنی داده اند. برمبنای آن پروسه تحلیف صورت گرفت و تمام مهمانان داخلی و خارجی حتی وزرای اسبق دولت وحدت ملی و حتی دکتر زلمی خلیل‌زاد و سفیر آمریکا دعوت شده در محفل تحلیف دکتر غنی اشتراک داشتند.
■ به نظر شما این که پومپئو با آقای غنی و عبدالله جداگانه دیدار داشته، چه معنایی دارد؟ زیرا آمریکا پیروزی آقای اشرف غنی را به طور رسمی پذیرفته است.
ــ: جایگاه دکتر عبدالله در دولت فعلی جایگاه اپوزیسیون را به‌خود گرفته است، آن‌هم اپوزیسیونی از احزاب سیاسی. عبدالله رهبران دو حزب مقتدر را ــ حزب جنبش ملی اسلامی و حزب وحدت اسلامی ــ رهبری می‌کند و هم رهبر همه طرفداران خویش در سراسر افغانستان است.
از طرف دیگر، اعلان دولت موازی توسط دکتر عبدالله خود به چالش کشیدن روند پیروزی کامل انتخابات ۱۳۹۸ افغانستان است و جالب اینکه تحلیف در بین دو دیوار صورت گرفت: دکتر عبدالله بدون لوح اجازه کمیسیون انتخابات و دکتر غنی با داشتن لوح پیروزی انتخابات از طرف کمیسیون.
■ روزنامه هشت صبح نوشته است که ۲۲ مارس «هیأت فنی دولت و طالبان برای نخستین‌بار از طریق کنفرانس ویدویویی با هم گفتوگو کردند و این گفتوگو را امریکا و قطر تسهیل کرده بودند». آیا جزیات بیشتری از این صحبت ویدیویی دولت افغانستان با نمایندگان طالبان در دست هست و آیا شما تصور می‌کنید روند مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و طالبان شروع شده است؟
ــ: دولت افغانستان و یا هیات موظف‌شان هنوز هیچ گونه ملاقات با طالبان در داخل و خارج نداشته اند. دولت افغانستان با روحیه صلح‌دوستی چند هیتی را به قطر فرستاد ولی از جانب آن طالبانی که با آمریکا نشست و برخاست ملاقاتی پیرامون موضوع صلح و کاهش جنگ داشتند ندارند و نداشتند
بنا برحسب بیان صحبت‌ها زعیم کشور رئیس‌جمهور غنی صلاحیت صحت درباره صلح و قطع جنگ را صرف دولت افغانستان دارد.
به‌نظر من برای دولت افغانستان هنوز اثبات نشده که آیا طرف ملاقات ــ این چند تن که خویش را نماینده طالبان می‌گویند ــ آیا واقعاً نمایند‌گی طالبان را برعهده دارند یا خیر. یا طالبان دیگری نیز هستند که شاید صلاحیت آنها بدست اینها نباشد و از جانب کشور های دیگر حمایت شوند. چون وقتی یک هفته در افغانستان طالبان اعلان کاهش خشونت کرد، در بعضی نقاط جنگ‌هایی با نیروی‌های دولت و حتی انفجار انتحاری صورت گرفت که خود می‌رساند صلاحیت صلح و جنگ افغانستان به‌دست اینها تنها نیست. دولت افغانستان طرف اصلی را جستجو می‌کند که صلح پایدار باشد.
■ حضور نماینده آمریکا و قطر در این صحبت هیات دولت افغانستان با نمایندگان طالبان چه معنا دارد؟ آیا مذاکرات بین الافغانی نیز با حضور آمریکا و قطر انجام خواهد شد؟
ــ: حضور آمریکا و قطر نشانه از این است که طالبان که با آمریکا در جنگ هستند باید با آمریکا در میدان‌های جنگ آتش‌بس کنند. به‌نظر من تا زمانی که با دولت افغانستان یک جا نشینند و یکپارچه نشوند صلح کامل نخواهد شد. در نشست‌های قبلی نیز ملاقات طرفین بدون نماینده افغانستان فقط تصمیم‌گیری بیرونی برای یک کشور مستقل بود که خلاف موازین بین المللی است و باید به قانون افغانستان احترام گذاشته شود.
■ بسیاری دولت افغانستان را در آستانه سه‌گانه شدن می‌بینند. این وضعیت اگر ادامه پیدا کند آیا می‌تواند تهدیدی برای یکپارچه باقی ماندن کشور باشد؟
ــ: افغانستان هیچ گاه سه گانه نمی‌شود و هیچگاه حتی دو قطبی هم نمی‌شود چون رئیس‌جمهور غنی صلاحیت قانونی را با خود دارد.
و بزرگان سیاسی افغانستان اگر بدانند کشورشان به سه قطبی و یا دو قطبی برود به‌فرمان بزرگان‌شان می‌ایستند و با یک دست از کشورشان دفاع می‌کنند. شما می‌دانید دو قطبی شدن یا سه قطبی شدن امکانات می‌خواهد. هنوز کشور ما و سیاست‌مدارهایی که خواهان دو قطبی و سه قطبی افغانستان باشند، آن توان را ندارند.
■ جریان مذاکرات صلح با وجود وضعیت قرطینه جهانی به نظر شما چه طور می‌تواند با موفقیت به انجام برسد؟
ــ: اگر بزرگان کشور بین خود جور بیایند و با تشکیل دولت اسلامی افغانستان با سهیم ساختن تمام جناح‌های سیاسی یک دولت مقتدر را بسازند، هیچ مشکلی نخواهیم داشت. طالبان در افغانستان متولدشده. آخر پی می‌برند که جنگ‌شان با برادرهای خودشان هیچ مفاد ندارد جز برادرکشی.
و قرطینه امروزی جهانی است. بسیار کشورهای جهان که می‌گفتند ما آماده هستیم، زانو زده اند با آن همه امکانات‌شان و با مشکلات زیادی رو به رو شده اند. و از سوی دیگر قرنطینه باعث شده پروازها و نشست‌و‌برخاست‌ها ممنوع شوند و این یک شانس عالی به دولت افغانستان می‌دهد که رسماً از طالبان دعوت کنند تا نماینده‌هایشان را به افغانستان بفرستند.
قابل ذکر است دولت افغانستان امروز از جنس حکومت‌های افغانستان دیروز نیست که به چند یاغی و باغی تسلیم شود. امروز به کمک جامعه جهانی افغانستان روی پای خود ایستاده است و رئیس‌جمهور مردی عادی نیست که از چند پتکه بترسد. اعمال بهترین برنامه‌های اقتصادی در سطح افغانستان، شناخت وسیع جهانی افغانستان و باز کردن سرحدات بدیل بر وضعیت اقتصادی این کشور خود نشانه‌ی این است که افغانستان روزی به روی پای خود می‌ایستد.
صرفآ ما افغانستانی‌ها یک بدی داریم و باید بپذیریم که شیطان‌های درونی‌مان، ما را خراب و جدا کرده اند. ورنه اگر تمام رهبران سیاسی کشور برای این وطن بیاندیشند، این کشور زود به روی پای خود می‌ایستد و بر می‌خیزد.
سفر غیر مترقبه مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به افغانستان را به فال نیک گرفته و امید داریم که به نفع دولت افغانستان باشد.