سال ۹۸ با بهاری سیل‌آسا آغاز شد و با زمستانی که بحران کرونا از دل آن بیرون آمد، به پایان رسید. شیوع گسترده ویروس جدید کرونا در جهان، وارد مرحله «پندمی» (دنیاگیر) شده و بسیاری از شهرها را به تعطیلی و قرنطینه کشانده است. ویروس جدید کرونا، به همان شدت و سرعتی که گسترش یافت و سایه‌ای از هراس را بر دهکده جهانی افکند، روابط انسانی را هم دست‌خوش تغییر و تحول کرد. تصاویر آخرالزمانی از افتادن ناگهانی انسان‌ها بر زمین تا شهرها و خیابان‌های خلوت و سوت و کور، همگی حکایت از یک چیز داشت: دنیایی که بشر ساخته، تا چه اندازه آسیب‌پذیر است!
در روزهایی که می‌توان «روزهای کرونایی» خواند، شکل همبستگی و همدلی انسان‌ها با یک‌دیگر در سراسر جهان دست‌خوش تغییر شد. اما همچنان این همدلی و همبستگی در شکل‌های بدیع آن است که می‌تواند دوای درد روزهای خانه‌نشینی به خاطر شیوع کرونا باشد. روایت آنچه مردم در مواجهه با بحران کرونا در هر نقطه از جهان تجربه می‌کنند، پُل ارتباطی مناسبی برای دیدن شباهت‌ها و تفاوت‌ها و ایجاد بیشتر همدلی است.
در این رابطه، «زمانه» با افرادی در کشورهای مختلف، از ایران گرفته تا چین و ایتالیا، پرسش‌هایی را در میان گذاشته است تا بحران کرونا را از نگاه شهروندان در نقاط مختلف جهان منعکس کند. در گفت‌وگوی زیر، زهرا، دانشجوی ایران ساکن چین، روزهای کرونایی در این کشور می‌گوید.
زهرا، دانشجوی ایرانی در شهر هه‌فی واقع در استان آن‌هوئی در شرق چین و نزدیک به استان هوبی زندگی می‌کند، جایی که ویروس جدید کرونا از آن سرچشمه گرفت. زهرا ۱۴ روز را در بیمارستان قرنطینه بود و از تجربیاتش در زمان قرنطینه و روش‌های دولت چین برای پیشگیری از گسترش کرونا و بازگشت مجدد زندگی به خیابان‌های این کشور می‌گوید.
چین پنجشنبه ۱۹ مارس/ ۲۹ اسفند برای نخستین بار از آغاز شیوع کرونا در این کشور، دیگر مورد جدیدی از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ گزارش نداد. همچنین تعداد موارد ابتلا به کرونا در چین برای در چهار روز گذشته روند نزولی پیدا کرد. چین تدابیر سخت‌گیرانه‌ای را اعمال کرد و با قرنطینه سریع استان هوبی، به مقابله با ویروس کرونا پرداخت. زهرا در صحبت‌هایش به بخش‌های زیادی از این اقدامات با جزئیات می‌پردازد.
■ فرزاد صیفی‌کاران: آیا به شفافیت اطلاع‌رسانی دولت چین در مورد شیوع ویروس کرونا اعتماد دارید؟
زهرا: من اخبار و آمار مربوط به شیوع و ابتلا به ویروس در چین را از خبرگزاری‌های غیر چینی دنبال کردم، درباره ارقام ابتلا، درمان و فوتی شاید نتوانم بگویم که مطمئن هستم. ولی درباره مهار و آماری که در استان‌های مختلف در حال حاضر اعلام می‌شود مطمئن هستم، چون براساس آماری که داده می‌شود سختگیری و محدودیت‌های رفت و آمد کمتر می‌شود و از بین می‌رود و مدارس شروع به کار می‌کنند. اگر اعداد مربوط به صفر شدن آمار استانی دروغ باشد فقط خطر عود دوباره بیماری را بالا می‌برد و هیچ سودی برای دولت ندارد.
■ اقدامات دولت چین برای مقابله با ویروس کرونا را کافی و موثر می‌دانید؟ می‌توانید برخی از آنها را نام ببرید؟
ــ: بله، به غیر از شبهه‌ای که درباره اعلام دیرهنگام شیوع ویروس بوده، بقیه اقدامات کافی و موثر بودند:
الف) محدودیت رفت و آمد و قرنطینه از درب منزل.
ب) محدودیت رفت و آمد افراد خانواده به یک نفر دو بار در هفته برای خرید مایحتاج.
ج) راه‌اندازی اپلیکیشن‌های جدید برای خرید از سوپرمارکت‌ها (انبارهای پخش).
د) ممنوعیت خرید و فروش آنلاین ماسک، فروش با کارت شناسایی چینی. درباره دانشجوهای خارجی دانشگاه تأمین‌کننده ماسک بود و برای این کار داوطلب‌هایی به دانشجوهای داخل و خارج محوطه دانشگاه در صورت نیاز ماسک می‌رساندند.
هـ) اعلام رایگان شدن برق، آب، تلفن و کار برای ماه فوریه و نیم بها شدن برای ماه مارس.
و) در خصوص دانشگاه ما، بستن درب دانشگاه از ابتدا تا به حال و عدم اجازه دانشجویان خوابگاه‌ها به ورود و خروج. تنها در صورتی که قبول کنید دیگر تا اطلاعیه دانشگاه برنخواهید گشت، اجازه خروج دارید (مثلا برای برگشتن به کشور خودتان). آمار ابتلا در میان دانشجویان از ابتدا تا به حال صفر بوده و هنوز دانشجویان خوابگاه اجازه خروج از محوطه دانشگاه را ندارند.
ز) ادامه پرداخت بورسیه دانشجویانی که با اطلاع دانشگاه از کشور خارج شده بودند و دانشجویانی که در چین حضور داشتند.
ح) تغییر تمامی کلاس‌ها به صورت آنلاین، تغییر دفاع‌های این ترم به صورت ویدیو کال (تماس تصویری).
■ واکنش مردم در محل زندگی شما چگونه است؟ آیا توصیه‌های پزشکی لازم را رعایت می‌کنند؟ فضای عمومی به چه صورت است، ترس و استرس وجود دارد؟
ــ: مردم از دولت پیروی می‌کنند و اقدامات خواسته‌شده توسط دولت شدیدا رعایت می‌شود. استفاده اجباری از ماسک، نگهبانان مخصوص کنترل رفت و آمد، محدودیت رفت و آمد.
در حال حاضر با توجه به صفر شدن تعداد مبتلایان و همچنین خالی شدن بیمارستان‌ها از بیمار مبتلا به ویروس، جو شهر خیلی مثبت شده، مردم بیرون هستند، خرید می‌کنند و به پارک و رستوران می‌روند. روحیه جمعی از نظرم مثبت بوده.
تصاویری از حضور دوباره مردم در خیابان‌های شهر هه‌فی، ارسالی از زهرا:
در حال حاضر استرس ناشی از بازگشت ویروس وجود دارد و نسبت به افرادی که به کشور برمی‌گردند کمی حساسیت وجود دارد. هرفردی که بازگشته احتمال ناقل بودن را دارد، برای همین با توجه به سختی‌های دو ماه گذشته، من و مردم از بازگشت دوباره ویروس هنوز استرس داریم.
برای ورود به اتوبوس و مال‌ها (مرکز خریدهای بزرگ) و… باید کُد کیوآر (QR CODE) اسکن شود. بنابراین در صورت حضور در جایی که تداخل با فردی که بعدا مبتلا اعلام شود، از تمام افرادی که با آن فرد تداخل داشتند خواسته می‌شود برای تست به بیمارستان خودشان را معرفی کنند. شاید استرس اینکه این اتفاق بیافتد هم باعث می‌شود مردم کمتر به مکان‌های عمومی بروند و رفت و آمد را حداقل کنند.
مثلا این مقررات یک رستوران است (تصویر پایین). همه‌جا همین‌طور است. باید یک کد را اسکن کنند و با اندازه‌گیری دمای بدن اجازه ورود بدهند به هر کجا که بروید. من چون خارجی‌ام کمی یه مشکل خورده و هر چه تلاش می‌کنند کد اسکن نمی‌شود و مدارک (گواهی قرنطینه و کارت ورود به ساختمانم) را نشان می‌دهم.
■ آیا در قرنطینه به سر بردید؟ از تجربیات‌تان در روزهای قرنطینه بگویید، چگونه آن را سپری کردید؟ تجربه قرنطینه برای شما به چه معناست در جهانی که تا قبل از شیوع ویروس کرونا، دهکده جهانی خواتده می‌شد؟
ــ: من تجربه قرنطینه خانگی در چین را در زمان شیوع ویروس نداشتم، اما پس از بازگشت به چین در بیمارستان به مدت ۱۴ روز قرنطینه شدم. هر روز صبح و ظهر دمای بدن را با دماسنج که بهم داده بودند باید اندازه می‌گرفتم و در اپلیکیشن بیمارستان پر می‌کردم. اجاره خروج از اتاق را نداشتم و در صورت نیاز به چیزی در گروه وی‌چت (WeChat) بیمارستان اعلام می‌کردم و پس از آوردن و در زدن و رفتن پرستار من اجازه داشتم با استفاده از ماسک در را باز کنم و وسیله‌ای که لازم دارم را بردارم. برای مواد غذایی می‌توانستم از اپلیکشن خرید کنم، گزینه غذا از سلف دانشگاه هم بود که با توجه به محدودیت‌های شخصی غذایی، ترجیح دادم از آن استفاده نکنم.
مدت قرنطینه برای من استفاده خوبی از زمان نبود و به علت فشار ذهنی که داشتم بیشتر منتظر تمام شدن و برگشتن به خانه بودم. کارهای معمول مثل کتاب، اینترنت، فیلم و کمی نرمش.
حس قرنطینه‌ای که من داشتم به علت آگاهی از مدت و امیدی که به روزهای آتی داشتم آنقدر سخت نبود، مطمئنا کسانی که در قرنطینه طولانی و بدون زمان مشخص هستند، تجربه سخت‌تری داشتند. من با توجه به اخبار شهر از امنیت شهر خبر داشتم و امید برگشت به زندگی قبلی‌ام برایم کار را راحت‌تر می‌کرد.
برای قرنطینه شدن تمام اطلاعات سفر، کشورهایی که در آن مدت بودم، شماره پرواز، قطار و صندلی و حتی رسید تاکسی که خودم را به بیمارستان رساندم در پرونده‌ام ثبت شد که در صورت بروز علایم به تمام افرادی که با من در جایی بودند اطلاع داده شود. حتی فاصله دو پرواز کجا بودم و آیا هتل رفتم و…
■ چه نگرانی‌هایی درباره خانواده‌تان که در ایران زندگی می‌کنند برای شما وجود دارد و چگونه با آن مقابله می‌کنید؟
ــ: سخت‌ترین بخش برای من خانواده‌ام در ایران بود و هست. کلا احساس ناتوانی می‌کنم در برابر شرایط.
الف) آگاهی دادن به آنها از خطری که تهدیدشان می‌کند و تشویق به خانه ماندن.
ب) آماده کردن روانی خودم برای هر اتفاقی و قبول این که این شرایط مشابه جنگ است، باید آمادگی هر اتفاقی را داشته باشم.
ج) توقف دنبال کردن اخبار و آمار مربوط به ایران.
د) درخواست از تغییر موضوع صحبت با دوستان به مسایل دیگر.
■ همبستگی جامعه برای مقابله با این بحران را چگونه می‌بینید؟ پیشنهاد شما برای همدلی همگانی در زمان بحران شیوع ویروس کرونا چیست؟
ــ: مهم‌ترین عامل برای کنترل از نظر من «همبستگی و هدف جمعی و امید برای آینده» است که باعث می‌شود یک جامعه بتواند به این تمام همکاری‌ها را با دولت برای فایق آمدن بر شرایط انجام بدهد، مشابه اتفاقی که در چین افتاد.
در تفاوت‌های رفتاری که من بین ایران و چین می‌بینم، اصلا امیدی برای این که مردم همچین همکاری‌هایی را نشان بدهند، نمی‌بینم. چیزی که در ایران وجود دارد خودمحوری و عدم توجه به توصیه‌ها بدون اعمال زور و خودتخریبی پنهان افراد، خوشحالی ضدحکومتی‌ها از دست رفتن توان کنترل دولت و امید به ادامه شرایط برای تغییر دولت و… عدم اهمیت جان افراد جامعه، نالایق بودن مدیران و عدم اعتماد مردم به آنهاست. اما به نظرم حکومت باید کارهای زیر را بکند:
۱) عذرخواهی از مردم بخاطر تصمیمات نادرست ۲) اعطا تسهیلات برای گروه نیازمند و الزام پرداخت حقوق به تمامی افراد توسط ارگان‌های استخدامی و اطمینان دادن به مردم از نظر امنیت شغلی آنها بعد از کنترل بیماری، اعطای تسهیلات و حقوق بالا به افراد داوطلب و کادر درمان ۳) برداشتن کنترل‌های معمول مثل فیلترینگ و… ۴) استفاده از ارتش برای کمک‌رسانی به مردم و حفظ روستاها و شهرهای عاری از ویروس با قرنطینه و فراهم کردم احتیاحات آنها. ۵) پرداخت یارانه و… به افراد.