سال ۹۸ با بهاری سیل‌آسا آغاز شد و با زمستانی که بحران کرونا از دل آن بیرون آمد، به پایان رسید. شیوع گسترده ویروس جدید کرونا در جهان، وارد مرحله «پندمی» (دنیاگیر) شده و بسیاری از شهرها را به تعطیلی و قرنطینه کشانده است. ویروس جدید کرونا، به همان شدت و سرعتی که گسترش یافت و سایه‌ای از هراس را بر دهکده جهانی افکند، روابط انسانی را هم دست‌خوش تغییر و تحول کرد. تصاویر آخرالزمانی از افتادن ناگهانی انسان‌ها بر زمین تا شهرها و خیابان‌های خلوت و سوت و کور، همگی حکایت از یک چیز داشت: دنیایی که بشر ساخته، تا چه اندازه آسیب‌پذیر است!
در روزهایی که می‌توان «روزهای کرونایی» خواند، شکل همبستگی و همدلی انسان‌ها با یک‌دیگر در سراسر جهان دست‌خوش تغییر شد. اما همچنان این همدلی و همبستگی در شکل‌های بدیع آن است که می‌تواند دوای درد روزهای خانه‌نشینی به خاطر شیوع کرونا باشد. روایت آنچه مردم در مواجهه با بحران کرونا در هر نقطه از جهان تجربه می‌کنند، پُل ارتباطی مناسبی برای دیدن شباهت‌ها و تفاوت‌ها و ایجاد بیشتر همدلی است.
در این رابطه، «زمانه» با افرادی در کشورهای مختلف، از ایران گرفته تا چین و ایتالیا، پرسش‌هایی را در میان گذاشته است تا بحران کرونا را از نگاه شهروندان در نقاط مختلف جهان منعکس کند. در گفت‌وگوی زیر، رضا طالشیان جلودارزاده، روزنامه‌نگار درباره روزهای در خانه ماندن‌اش می‌گوید.
رضا طالشیان جلودارزاده، روزنامه‌نگار ساکن ایران ۲۵ روز است در قرنطینه خانگی به سر می‌برد و به همراه خانواده‌اش کتاب می‌خواند، فیلم می‌بیند، موسیقی گوش می‌دهد و معتقد است در جهان دیجیتالیزه شده امروز و با وجود شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای و مدیا، مگر می‌شود با در خانه ماندن دچار مشکل شد؟
■ آیا به شفافیت اطلاع‌رسانی دولت در مورد شیوع ویروس کرونا اعتماد دارید؟
من در ایران و تهران زندگی می‌کنم و معتقدم تمامی تریبون‌ها و شبکه‌های رسانه‌ای و از جمله رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی شفاف نیستند. نه فقط در مورد ویروس کرونا بل در همه موارد عمومی دیگر. اخبار و گزارش‌های صداوسیما جمهوری اسلامی همواره با متر امنیتی-اطلاعاتی اندازه‌گیری می‌شوند.
■ اقدامات دولت برای مقابله با ویروس کرونا را کافی و موثر می‌دانید؟
دولت جمهوری اسلامی به طور عمومی نه تنها هیچ کار ویژه‌ای در این باره انجام نداده است، بلکه گاهی – بیشتر در هفته‌های اول ورود و شیوع این ویروس به داخل کشور – با وارونه‌سازی و قلب واقعیت و سخنان نسنجیده برخی از کارگزارنش مردم را گیج می‌کنند.
■ واکنش مردم چگونه است، آیا توصیه‌های پزشکی را رعایت می‌کنند؟ فضای عمومی به چه صورت است؟ آیا ترس و استرس وجود دارد؟
مردم این روزهای ایران از نظرگاه جامعه‌شناختی به نظرم به چند دسته تقسیم شده‌اند، که به نظر این‌طور می‌شود آنان را صورت‌بندی کرد:
دسته نخست، مردمی آگاه که بدون توجه به اخبار و گزارش‌های معوج و گاه مغرضانه نظام حاکم، با علم و دانش و دریافت‌های خود از منابع خبری بین‌المللی و مستقل، دستورالعمل‌های مقابله با این ویروس چموش را رعایت می‌کنند و بیشتر در خانه خود را قرنطینه کردند. که این گروه به نظر بخش اقلیت جامعه‌اند.
دسته دوم، بخشی از مردم گرفتار معاش روزمره زندگی‌اند، مانند دستفروش‌ها، راننده‌های تاکسی و آژانس‌ها، کارگاه‌های کوچک و کارمندان دولت که مجبورند بر سر کارهای خود حاضر باشند و مالا” نمی‌توانند مراعات موارد بهداشتی و حفاظتی را داشته باشند.
دسته سوم، آن بخش ناآگاه جامعه است که این‌ها خود به دو بخش صورت‌بندی می‌شوند:
بخش اول بدنه اصلی جامعه که شاید به جرات بتوان گفت، بخش بزرگ‌تر جامعه که بی‌اعتنا به هشدارها و بی‌توجه به همه انذارها در واقع در حال لجبازی با حکومت مرکزی‌اند. این گروه بیشتر کسانی هستند که از حکومت ناراضی‌اند.
بخش دوم، افراطیان مذهبی، مهمل‌گرایان و خرافه‌پرستان و بیشتر همه آن کسانی که بیشتر تحت‌تاثیر داده‌های مقلق و بی‌پایه از اعتقادات جزم‌گرایانه و در برابر داده‌های علمی صف‌آرایی کرده‌اند. بخشی از همان لیس‌زنندگان به ضریح و یا حیدر حیدرگویان ادواری.
نوعی ترس البته در جامعه وجود دارد، که به نظر این عارضه بیشتر به دلیل مخدوش بودن اخبار نادرست است.
■ اگر در قرنطینه به سر می‌برید، از تجربیاتتان در روزهای قرنطینه بگویید، چگونه آن را سپری می‌کنید؟
من و خانواده‌ام هم‌اکنون ۲۵ روز است که خودمان را در منزل قرنطینه کردیم. من و خانواده‌ام این روزهای در خانه ماندن را تبدیل کردیم به ایامی باشکوه! که شاید در آینده از خاطرات ویژه و ماندگار ما شود.
ما در خانه کتاب می‌خوانیم. به‌شخصه بخشی از کارهای عقب‌مانده تحقیقاتی‌ام را پیگیری می‌کنم. شطرنج بازی می‌کنیم. موسیقی گوش می‌کنیم. فیلم نگاه می‌کنیم. در مجموع، بنده معتقدم، در جهان دیجیتالیزه‌شده امروز و با وجود شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای و مدیا، مگر می‌شود آدمی زیاده در خانه دچار مشکل باشد؟
آزادی‌های اجتماعی که همیشه در این کشور و یا دست‌کم طی ۴۱ سال اخیر هیچ‌گاه بطور نسبی هم وجود نداشته است و آن را بیرون از خانه رفتن، اهم قدم‌زدن، پارک‌رفتن و از این قبیل زیاده اهمیتی ندارد که فقط شاید خرید و یا رتق و فتق امور و مراجعه به برخی از ادارات مانند بانک‌ها مشکلاتی را ایجاد کرده و یا مانع دید و بازدیدها، مهمانی‌ها و دیدار با دوستان، بستگان و عزیزان و همچنین مسافرت‌ها شده است و یا اختلال ایجاد کرده است.
■ چه نگرانی‌هایی برای دوستان و خانواده دارید و چگونه با آن مقابله می‌کنید؟
نگرانی برای بستگان دور و نزدیک وجود دارد. اگرچه دورادور و از طریق شبکه‌های ارتباطی به هم‌دیگر انرژی می‌دهیم. با یک‌دیگر بطور مداوم در تماس هستیم و به هم توصیه و تاکید در مراقبت می‌کنیم. بویژه نگرانی در مورد افراد مسن و بیماران دیابتی در میان بستگان و دوستان خود هستیم.
■ همبستگی جامعه برای مقابله با این بحران را چگونه می‌بینید؟ پیشنهاد شما برای همدلی همگانی در زمان بحران شیوع ویروس کرونا چیست؟
همبستگی، در جامعه چند شقه شده امروز ما ابدا که نمره خوبی ندارد. و عنصری به نام «اعتماد» در نازل‌ترین سطح خود قرار دارد. که از انشقاق عقیدتی، اقلیمی، فرهنگی و همچنین سیاسی و مذهبی می‌توان از جمله عوامل عمده آن یاد کرد. در یک کلام؛ اکثریت مردم ایران سردرگم‌اند.
قرنطینه تا ظهور واکسن آمریکایی
عندالمومنین / 21 March 2020