انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی دوم اسفند برگزار شد. از ماهها قبل به دلیل سرکوب خشونتبار معترضان در جریان اعتراضهای سراسری آبان، ساقط کردن هواپیمای اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه و یکصدایی همه فعالان سیاسی و مدنی در داخل و خارج از کشور برای تحریم فعال، پیشبینی میشد که انتخابات مجلس یازدهم بیرمقتر از همیشه باشد. اما هجوم خبرهای ناخوشایند، از جمله مهمترین آن شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران، مجال بررسی انتخابات مجلس یازدهم، عملکرد دولت و مردم و مقایسه آن با دورههای پیشین را گرفت. زمانه برای آنچه در جریان انتخابات محلس یازدهم روی داد با جلیل روشندل، استاد علوم سیاسی و امنیت بینالمللی در دانشگاه کارولینای شمالی گفتوگو کرده است.
گفتوگوی زمانه با جلیل روشندل را بشنوید:
جلیل روشندل معتقد است که شیوه اجرای طرح یکدستسازی مجلس و تصفیه کردن صداهای مخالف به شکلی که در جریان انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد، تازگی دارد و با دورههای پیشین متفاوت است. زیرا اگرچه در گذشته هم صدای مخالف و یا نگرشهای خاص مانند طرفداران جنبش سبز، از دایره قدرت کنار گذاشته میشدند اما در عین حال نگرشی هم وجود داشته که یک تحمل مختصر و محدود برای برخی صداهای مخالفت را میپذیرفت، به همان شیوه که در سطح جامعه برخی مخالفتهای فردی شهروندان نیز تا حدی تحمل میشود:
«اما پس از امضای بیانیهای که طی آن ۱۴ فعال سیاسی خواستار استعفای آقای خامنهای شدند، این تحمل تغییر کرد و ما شاهد دستگیری و محکومتهای بالای همین افراد بودیم. همین شیوه برخورد با مخالفین مجاز مجلس هم صورت گرفت و آنها را هم فیلتر کرد. بنابراین چینش جدید مجلس در سطحی که انجام شده، تکراری نیست، ولی شیوه عمل آن در اجزا شناخته شده و میتوان گفت تکراری است.»
به گفته جلیل روشندل دوران گذار به مرحله بعد از خامنهای، یکی از بزرگترین دل مشغولیهای شخص رهبر جمهوری اسلامی، حلقه قدرت و اطرافیان او است. به گفته او، دوران گذار به بعد از خامنهای آغاز شده است و نحوهای که انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای بر اساس آن برگزار شد، سخنرانیها و برخی اتفاقات دیگر که در هفتههای گذشته به وقوع پیوست، از جمله نشانههای آن است.
جلیل روشندل در پاسخ به این پرسش که آیا سال ۱۳۹۹ ممکن است سال تحولات لولایی باشد، میگوید این موضوع به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله آنها تعیین تکلیف خیزشهای مردمی که به گفته او این خیزشها مانند یک زخم باز هستند که در حال حاضر تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته و به حالت غیرفعال درآمده است. عوامل دیگر وضعیت جسمی و توانایی رهبر جمهوری اسلامی برای ادامه رهبری در قدرت مطلق و دیگری رسیدن به یک فرمول قابل قبول برای جانشینی او است.
در جریان انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، میزان مشارکت مردمی به کم ترین سطح خود در چهار دهه حاکمیت جمهوری اسلامی رسید و تنها ۴۲ درصد از واجدین شرایط در این انتخابات شرکت کردند. این در حالی بود که تنها چند روز قبل از برگزاری انتخآبات، عباسعلی کدخدایی گفته بود میزان مشارکت ۵۰ درصدی اخلالی در دموکراسی ایجاد نمی کند. با این حال علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، انتخابات یازدهمین دوره مجلس و میزان مشارکت را «درخشش مطلوب ملت ایران در امتحان بزرگ انتخابات» خواند.