اجلاس سران ترکیه و روسیه در روز پنجشنبه ممکن است آخرین فرصت برای دستیابی به توافق‌نامه‌ای باشد که از وقوع یک فاجعه انسانی در شمال غربی سوریه جلوگیری کند. رجب طیب اردوغان با توجه به تلفات و خساراتی که ارتش ترکیه در استان ادلب متحمل شده، خواهان برقراری آتش‌بس و توقف عملیات ارتش سوریه است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیر آماده معامله است.

ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه ـ عکس از آرشیو

بحران پناهجویی در مرزهای اروپا، نگاه‌ها را متوجه مسکو کرده است. اتحادیه اروپا و ترکیه خواهان برقراری منطقه پرواز ممنوع در شمال غربی سوریه‌اند. بیش از سه میلیون نفر از ساکنان این مناطق زیر بمباران قرار دارند. سازمان ملل اعلام کرده است که از آغاز عملیات ارتش سوریه و متحدانش در این مناطق در دسامبر ۲۰۱۹، بیش از یک میلیون نفر آواره شده‌اند.

ولادیمیر فرولوف، یک تحلیلگر مستقل امور بین‌الملل روسیه در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت:

«مشکل اصلی در ادلب، خواست اسد است که خواهان کنترل کامل منطقه و مسدود کردن مرز با ترکیه است. ضمن آنکه سه میلیون نفر از سنی‌های سوریه هم به خاک ترکیه پناه برده‌اند.»

در یک ماه گذشته، نیروهای سوریه و ترکیه بارها بر روی زمین و در آسمان به طور مستقیم با هم درگیر بوده‌اند. ۵۸ سرباز ارتش ترکیه تاکنون در ادلب کشته شده‌اند و سه جنگنده ارتش سوریه نیز با سلاح‌های دوش‌پرتاب ارتش ترکیه ساقط شده است. هفته گذشته ۳۳ نظامی ترکیه در یک بمباران جان خود را از دست دادند و اردوغان نیز که در جلسه اضطراری ناتو از حمایت کشورهای اروپایی برخوردار نشد، مرزها را به روی پناهجویان باز گذاشت.

تحلیلگران می‌گویند این اقدام اردوغان، به ویژه پس از عدم دستیابی به کمک‌های ناتو از روی استیصال بود. احمد قاسم خان، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه آلتینبا استانبول در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت:

 «ترکیه از روی ضرورت مجبور شد مرزها را باز کند با این امید كه بازوی اروپا را زیر فشار پناهجویان بخواباند.»

باز گذاشتن مرزها به روی پناهجویان اما سبب انزوای اردوغان شده است. رئیس جمهوری ترکیه سه‌شنبه گذشته در جمع خبرنگاران درباره دیدارش با پوتین گفت: موضوع اصلی «دستیابی سریع به آتش‌بس در منطقه» خواهد بود.

به نظر می‌رسد مسکو نیر به بازنگری در وضع استان ادلب علاقمند است. دیمیتری پسکوف سخنگوی پوتین گفت:

«ما انتظار داریم که به یک دیدگاه مشترک درباره علت بحران کنونی و پیامدهای آن برسیم و در مورد مجموعه‌ای از اقدامات برای رفع بحران به توافق برسیم.»

اردوغان و پوتین طی چند سال گذشته بارها برای هماهنگی نیروهای خود در سوریه با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. در سپتامبر  ۲۰۱۸  آنها به توافق‌ ایجاد مناطق کاهش تنش در استان ادلب دست یافتند. ترکیه متعهد شد شورشیان مسلح مخالف اسد را خلع سلاح کند و ارتش سوریه هم در مقابل با آتش‌بس موافقت کرد. این توافق اما به هم خورد. مهم‌ترین اهرم اردوغان در گفت‌وگو با با پوتین تمایل مسکو به برقراری روابط محکم با ترکیه برای متعادل کردن نفوذ ایالات متحده در سوریه است. پوتین از تمایل روسیه برای رفع نگرانی‌های امنیتی ترکیه خبر داده است. پوتین با به دست آوردن امتیاز استفاده از بندر لاذقیه و دسترسی به ذخایر گاز و فسفات، منافع مسکو را تأمین کرده و بنابراین می‌تواند در ادلب در جهت خواسته‌های اردوغان تجدید نظر کند.

روسیه بعد از حملات ارتش ترکیه به نیروهای اسد پا پیش گذاشت که پهپادهای ترکیه را منهدم کند اما به اردوغان فرصت  داد که آبروی خود را بخرد. دوشنبه هفته گذشته اما برای پس‌گیری شهر راهبردی سراقب به ارتش سوریه کمک کرد. پلیس نظامی روسیه در سراقب اکنون مستقر شده است.

 در آستانه دیدار اردوغان با پوتین، روسیه دو ناو جنگی به سوریه اعزام کرده و در حال تقویت نیروهای نظامی خود از راه دریا و هواست. پوتین درباره احتمال رویارویی مستقیم با ترکیه در خاک سوریه گفته بود: روسیه قصد ندارد با هیچ کشوری جنگ کند.

بیشتر بخوانید:

ترکیه سومین جنگنده سوریه در آسمان ادلب را ساقط کرد