به عنوان یک ایرانی-هلندی که خبرهای بیماری کرونا (کووید ۱۹) را دنبال می‌کند، مشاهده تفاوت‌ها و شباهت‌های دولت و مردم ایران و هلند یکی از مشغولیت‌های این روزهای من است؛ روزهای ده‌ها بار در روز دست‌ها را شستن؛ احتیاط بیشتر در مکان‌های عمومی؛ با همدیگر دست ندادن و روبوسی نکردن؛ استفاده مکرر از دماسنج و روزهای نگرانی بیشتر برای عزیزان در ایران.

خیابان‌های شهر همدان پس از بحران کرونا

شفافیت و مسئولیت‌پذیری دولت هلند و حکومت ایران چگونه است؟

هلند – روز ۲۷ فوریه در رسانه‌های دولتی هلند اعلام کردند که یک نفر به کرونا مبتلا شده است.  تا سوم مارس ۲۴ نفر به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند. مارک روته، نخست وزیر هلند، روز دوم مارس برای اولین بار در خبرگزاری دولتی هلند (NOS) درباره ویروس کرونا صحبت کرد. او گفت که هلند با اروپا باید دراین باره همکاری بیشتری کند.

مارک روته، نخست وزیر هلند- عکس: Aris Oikonomou / AFP

روته وضعیت شیوع کرونا در هلند را چندان وخیم ندانست و خبر داد که اگر شیوع بیشتر شود اقدامات سختگیرانه‌تری انجام خواهد شد. نخست وزیر از اعتماد خود به متخصصان و انستیتوی ملی بهداشت و محیط زیست هلند(RIVM) و سیاستگذاران گفت.

ایران – پس از چند هفته شایعات اینترنتی سرانجام مقامات دولتی ایران، پس از یک ماه پنهانکاری، در آخرین روز بهمن خبر دادند که کرونا به ایران رسید و سپس دو مرگ به علت این ویروس را شهر قم اعلام کردند. پنهانکاری به خاطر پروپاگاندا بود. حکومت به‌طرز رقت‌باری نیاز داشت مردم در تظاهرات ۲۲ بهمن و در انتخابات مجلس شرکت کنند و به جان شهروندانش اهمیت نداد. خیلی زود مشخص شد که کرونا تقریبا به بیشتر شهرها رسیده بود. به گفته بسیاری از پزشکان و پرستاران تا اسفندماه تنها در دو مرکز در تهران کیت آزمایشگاهی تست کرونا وجود داشت و ابزاری برای آزمایش کردن مبتلایان نبود. پس از آن کیت‌های بیشتری به ایران فرستاده شدند اما پیش از همه نمایندگان مجلس خودشان را تست کردند.

براساس آمار وزارت بهداشت در سوم مارس/ ۱۳ اسفند، آخرین ثبت رسمی مبتلایان به کرونا ۲۳۳۶ تن و افرادی که از این بیماری فوت کرده‌اند ۷۷ نفر است. بیشتر مردم اما به این آمارها و عملکرد دولت اطمینان ندارند و حقایق را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خارج از کشور می‌جویند.

مادرم از تهران هر روز از من می‌پرسد از وضعیت کرونا چه خبر؟ ما که از تلویزیون حقیقت را نمی‌شنویم. او از معدود کسانی است که دسترسی به تلویزیون‌های ایرانی خارج از کشور ندارد. به کشوری که در آغاز شیوع این بیماری، بیش از یک ماه هیچ خبری از شیوع کرونا در ایران را منتشر نکرد، چگونه می‌توان اعتماد کرد؟

ایران: بی‌اعتمادی به دولت، سوءظن به یکدیگر ــ هلند: اعتماد به دولت

ایران – بی‌اعتمادی مردم ایران به حکومت جمهوری اسلامی دلایل ۴۱ ساله تاریخی و عینی دارد. حکومتی که همواره بقای خود را با زور و سرکوب به مردم تحمیل کرده و از کشتن، شکنجه و سرکوب معترضان و فقرا ابایی نداشته‌است. بی‌اعتمادی مسری است و بین مردم پخش می‌شود. برای نمونه، سهراب رضایی در گزارشی از سوءظن میان مردم نوشت: «پیش از اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران، وقتی مترو یا اتوبوس وارد ایستگاه جدیدی می‌شد مسافران هجوم می‌آوردند تا جای نشستن پیدا کنند اما چند روزی است که وضعیت تغییر کرده. مسافران تازه‌ وارد ابتدا نگاهی به دیگر مسافران می‌اندازند و اگر آنها را مشکوک به کرونا تشخیص دهند روی صندلی نمی‌نشینند». مردمی که ماسک دارند به کسانی که ماسک ندارند با تردید نگاه می‌کنند و نوعی مجرم‌پنداری میان مردم دیده می‌شود.

هلند – این روزها سرماخورده‌ام و گاهی سرفه می‌کنم. وقتی در قطار درحال سرفه هستم، قبل از اینکه دیگران به من مشکوک نگاه کنند، با عذاب و دستمال کاغذی سرفه می‌کنم. در خیابان‌ها و قطارها و وسایل حمل و نقل عمومی در هلند هنوز افرادی که ماسک بر دهان باشند ندیده‌ام. اما در رسانه‌های هلندی تصویر چند نفر با ماسک را می‌توان دید. هراس از کرونا بین هلندی‌ها هنوز به شدت ایرانی‌ها نیست. به نظر می‌رسد بسیاری از شهروندان به دولت و راهکارها و سیستم بهداشتی و درمانی هلند اعتماد دارد.

ایران – تلویزیون و رسانه‌های ملی ایران می‌کوشند در خبررسانی‌های مربوط به بیماری کرونا مردم را نترسانند و سعی می‌کنند وضعیت را عادی و قابل کنترل جلوه دهند. اما هراس مردم ایران را می‌شود در شبکه‌های اجتماعی دید.

هلند – در رسانه‌های هلندی خبررسانی این بیماری واضح و آگاه‌کننده است اما در شبکه‌های اجتماعی هراس بسیاری میان مردم دیده می‌شود.

پس از سخنان نخست وزیر هلند، برخی آن را بسیار ساده‌انگارانه دانسته‌اند و آن را بهانه‌ای برای انتقاد به دولت و سیاست‌های مهاجرتی دانسته‌اند. برای نمونه در توییتر خبر سخنان نخست‌وزیر، واکنش‌های تندی به همراه داشت. برخی از راست‌گرایان افراطی، نخست وزیر را به بازگذاشتن مرزها در این شرایط بحرانی متهم کرده‌اند. هلندی‌های ناسیونالیست که با عضویت هلند در اتحادیه اروپا مخالفند نیز روته را متهم کرده‌اند که مردم هلند را به اتحادیه اروپا فروخته است. گرایش‌های مهاجرستیزانه، نژادپرستانه، ناسیونالیستی افراطی و میل به خارج شدن هلند از اتحادیه اروپا را در این توییت‌ها می‌توان دید.

همچنین، طبق تحقیقاتی که شبکه HvN انجام داده تقریبا نیمی از هلندی‌ها بر این باورند که دولت باید موقتا دست دادن را ممنوع کند و قوانین سختگیرانه‌تری اعمال کند.

ایرانی‌هایی که در هلند می‌شناسم بیشتر از هلندی‌ها در برابر کرونا ابراز نگرانی و احتیاط می‌کنند. یکی از دوستانم تعریف کرد که چگونه وقتی زن سالمندی را قبل از خود در صف خرید مغازه در حال سرفه کردن دیده بود، از ترس اینکه او ممکن است کرونا داشته باشد، سبد خریدهایش را رها و از مغازه فرار کرده بود. دوست دیگری با  شرم می‌گفت که با دیدن یک مسافر چینی ترسید و به سوی دیگر شتافت. من هم در مقایسه با همسر هلندی‌ام نسبت به آلوده شدن به ویروس کرونا حساس‌ترم. گویی ما ایرانی‌ها بی‌اعتمادی را نیز با خود به کشور دوم حمل می‌کنیم.

قفسه خالی مغازه کراودفات در شهر آلمیره. ژل ضدعفوتی‌کننده یافت نمی‌شود

هلند و ایران: ژل ضدعفونی کننده دست‌ در مغازه‌ها یافت نمی‌شود

همانطور که در ایران خریدن ژل ضدعفونی کننده و الکل و ماسک غیرممکن شده و اگر باشد با قیمت‌های سرسام‌آوری فروخته می‌شوند، در مغازه‌های هلند نیز نمی‌شود ژل ضدعفونی دست پیدا کرد. حتی اگر بخواهید خرید آنلاین کنید باید با قیمت‌های بسیار بالا این ژل‌ها را بخرید. شخصا به مغازه‌های بسیاری در شهر آمستردام و شهر هوفددورپ سر زدم و هیچ ژلی برای خرید نبود.

وضعیت ماسک هم به همین ترتیب است. خریدن ماسک هم تقریبا در هلند غیرممکن یا به صورت اینترنتی خیلی گران شده است. با اینکه چند عکس در رسانه‌ها با ماسک وجود دارد اما من شخصا هنوز فردی با ماسک در وسایل حمل و نقل عمومی و خیابان‌ها ندیده‌ام.

گویی اقتصاد، همه جا بر سلامتی مردم تقدم دارد

روابط گرم اقتصادی ایران و چین باعث شد در شرایطی که سازمان جهانی بهداشت ۳۰ ژانویه اعلام وضعیت اضطراری جهانی درباره ابتلا به ویروس کرونا وجود داشت، پروازهای ایران و چین کماکان برقرار بود. حتی هنوز شرکت هواپیمایی ماهان به چین پروازهای حمل کالا دارد. با اینحال، کرونا به اقتصاد ایران هم لطمه زد. بسیاری از کشورها پروازها به ایران را لغو کرده‌اند.

کرونا بر اقتصاد هلند نیز تاثیر منفی گذاشته است. اقتصاد هلند نیز مانند دیگر کشورها با اقتصاد چین گره خورده است. متخصصان هلندی پیش‌بینی می‌کنند شیوع کرونا در جهان به صنعت مواد غذایی، مواد اولیه در صنعت شیمی و فناوری تاثیر منفی خواهد داشت. این تاثیرات منفی بر اقتصاد از آواخر ماه ژانویه در هلند آغاز شده است.

هانس د بور، رییس کنفدراسیون صنعت و کارفرمایان هلند (VNO-NCW)، به خبرگزاری دولتی هلند از تاثیر اقتصادی کرونا بر  اقتصاد هلند خبر داد. به گفته او به خاطر این بیماری رشد اقتصادی هلند که احتمال می‌رفت یک درصد باشد ۰,۵ درصد کمتر خواهد بود. به گفته این مقام تاثیر ویروس کرونا بر بیزنس‌های کوچک بیشتر خواهد بود.

شرکت هواپیمایی KLM- عکس از ALEXANDER KLEIN / AFP

لغو پروازها نیز به شرکت‌های هواپیمایی هلندی ضرر بسیاری رسانده است. شرکت هواپیمایی هلندی(KLM) از۳۰ ژانویه پروازها به چین را متوقف کرده است اما پروازهای ایران ایر به ایران هنوز لغو نشده با اینکه ایران دومین کشوری است که در آن شیوع این بیماری بالاست. شنیده‌ها حاکی آن است که مسافران ایرانی باید به فرودگاه کارت سلامت نشان ‌دهند. کارتی که گویا مسافران در آن می‌نویسند که سالمند.

با اینکه شیوع این ویروس در هلند تا کنون زیر سی نفر بوده اما برخی به دولت هلند انتقاد دارند که چرا دستورالعمل‌های سختگیرانه‌تری اعمال نمی‌کند. برای نمونه مدرسه یکی از دانش‌آموزانی که به کرونا مبتلاست برای احتیاط تعطیل نشده است.

امکانات پزشکی مقابله با کرونا در هلند و ایران

ویروس کرونا جدید است و تشخیص آن دشوار و گران و به زمان نیاز دارد. یک پزشک شیرازی به زمانه می‌گوید حتی در حال حاضر در ایران هنوز کیت آزمایشگاهی لازم در تمام شهرها و بیمارستان‌ها وجود ندارد و از تمام موارد مشکوک تست نمی‌گیرند. بسیاری از متخصصان، پزشکان و پرستاران تمام سعی خود را می‌کنند که با وجود کمبودها به مردم کمک کنند.

در هلند نیز با وجود امکانات پیشرفته پزشکی، دکترهای خانوادگی در این چند روز بیش از حد باید با نگرانی بیماران از ابتلا به این بیماری دست و پنجه نرم کنند. به گفته این پزشکان بسیاری با علائم شبیه به کرونا تلفن می‌زنند و وقت دکتر می‌خواهند. درحالی در کلینیک دکترهای خانوادگی وسایل پیشگیری یا کیت‌های تشخیص کرونا وجود ندارد. انستیتوی ملی بهداشت و محیط زیست هلند اعلام کرده است کسانی که مشکوک به بیماری کرونا هستند به خدمات درمانی شهرداری(GGD) رجوع کنند.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که تا کنون ویروس جدید کرونا  بیش از ۳۰۰۰ قربانی گرفته که اکثریت آنها در داخل چین و استان هوبی این کشور بوده‌اند. آمار مبتلایان جدید به ویروس کرونا در خارج از چین ۹ برابر تازه مبتلایان در چین بوده است که این موضوع موجب نگرانی است. با این حال تدروس آدهانوم، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی،  وضعیت کنونی را هنوز یک پاندمی یا همه‌گیری جهانی نمی‌داند.

به گفته دکتر تدروس آدهانوم، این ویروس را می‌توان به عقب راند. اما انگ ناشی از کرونا از بیماری ناشی از آن خطرناک‌تر است.

در همین زمینه: