«سه‌شنبه بزرگ» (Super Teusday) انتخابات مقدماتی دموکرات‌های خواهان رسیدن به ریاست‌جمهوری در ایالات متحده در سال جاری سه‌شنبه سوم مارس/ ۱۳ اسفند است. «سه‌شنبه بزرگ» سال جاری، مهم‌ترین روز تقویم انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری آمریکا، روزی است که نامزد پیشتاز دموکرات‌ها مشخص می‌شود. جریان غالب حزب دموکرات امیدوار است که جلوی پیشروی برنی سندرز، یک سوسیالیست دموکرات را بگیرد.

سناتوربرنی سندرز در میان هوادارانش در آستانه سه شنبه بزرگ (عکس/ AFP)

چرا «سه‌شنبه بزرگ» اینقدر مهم است؟

 سه‌شنبه بزرگ نزدیکترین چیزی است که دموکرات‌ها بتوانند آن را به عنوان یک انتخابات سراسری دورن حزبی تلقی کنند. در این روز در ۱۴ ایالت انتخابات داخلی دموکرات‌ها برگزارمی‌شود.

در برخی از این ایالت‌ها، مثل کالیفرنیا و تگزاس، نمایندگان بر سر تعداد قابل توجهی «نماینده انتخاباتی» (delegates) رقابت خواهند کرد.

حدود  ۱۳۵۷ نماینده انتخاباتی (حدود یک سوم کل آنها که در گردهمایی ملی حزب دموکرات شرکت خواهند کرد) در روز سه‌شنبه بزرگ  مشخص می‌شود.

گردهمایی ملی حزب دموکرات  اواسط ژوئیه در میلواکی در ایالت ویسکانسین برگزار می‌شود و آنجاست که نامزد نهایی دموکرات‌ها مشخص می شود.

دلگیت‌ها و سوپر دلگیت‌ها

در گردهمایی ملی دموکرات‌ها (Democratic Convention) نماینده‌ها و نماینده‌های ویژه انتخاباتی (super delegates) رای می دهند و نامزد نهایی دموکرات‌ها برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را مشخص می‌کنند.

حزب دموکرات حدود  ۴۰۰۰ نماینده انتخاباتی دارد که  ۷۱۴ تای آنها ( حدود ۱۵ درصد) نماینده‌های ویژه هستند. هر کس به حداقل ۱۹۹۱,۵ نماینده دست یابد، نامزد حزب در برابر دونالد ترامپ خواهد بود.

دلگیت ها معمولا در ایالت‌ها (سطح محلی) انتخاب یا منصوب می‌‎شوند. سوپر دلگیت‌ها افراد نخبه تری هستند که حزب آن‌ها را انتخاب می‌کند.

تفاوت دلگیت‌ها و سوپر دلگیت‌ها دراین است که سوپر دلگیت‌ها لزوما بر اساس نتیجه انتخابات مقدماتی رای نمی‌دهند و به عبارتی در گردهمایی ملی حزب دموکرات در دور دوم رأی‌دهی می‌توانند نتیجه انتخابات مقدماتی را عوض کنند.

نمایندگان ویژه تا سال ۲۰۱۸ می‌توانستند در دور اول رای‌گیری در گردهمایی ملی دموکرات‌ها رای بدهند اما به خاطر اتفاقاتی که در رقابت هیلاری کلینتون و برنی سندرز رخ داد از ۲۰۱۸ به این سو قانون عوض شد و نمایندگان ویژه دیگر در دور اول رای‌گیری نمی‌توانند حضور داشته باشند و تنها در صورتی که نامزدی به حد ۱۹۹۱,۵ نماینده نرسد در فرآیند انتخابات دخالت می‌کنند.

پس از انتخابات سه‌شنبه بزرگ با در نظر گرفتن انتخابات قبلی (در آیوا، نیوهمپشایر، نوادا و کارولینای جنوبی) در مجموع رای  ۴۰ درصد کل دلگیت‌ها مشخص شده است.

اگر یک نامزد در سه شنبه بزرگ با اختلاف بسیار زیادی از سایرین پیش افتد، از نظر ریاضی برای دیگر نامزدها بسیار دشوار است خواهد بود که در گردهمایی ملی حزب دموکرات ( میلواکی- ژوئیه ۲۰۲۰) این اختلاف را جبران کنند. از همین رو سه‌شنبه بزرگ بسیار مهم است و حتی می‌تواند تعیین کننده نهایی نامزد دموکرات‌ها برای انتخابات ریاست جمهوری امسال آمریکا باشد.

چرا سه‌شنبه؟

انتخابات سراسری ریاست جمهوری آمریکا هم در یک روز سه‌شنبه در ماه نوامبر برگزار می‌شود و قدمت این رسم بر می‌گردد به قرن نوزدهم و  قانونی که در سالهای ۱۸۰۰ میلادی در آمریکا به تصویب رسید.

اما چرا سه‌شنبه؟ آمریکا در قرن نوزدهم و زمان تصویب این قانون جامعه‌ای مذهبی و روستایی بود. یک‌شنبه ها روز استراحت و نیایش و کلیسا بود بنابر این روز خوبی برای رای دادن به حساب نمی‌آمد. چهارشنبه‌ها در آن زمان روز بازار روز بود و روزی که کشاورزان و دهقان‌ها محصولاتشن را در بازار روز می‌فروختند.  در برخی مناطق کشاورزان برای رای دادن باید راهی شهر می‌شدند، پس پنج‌شنبه و دوشنبه هم مناسب نبود. سه‌شنبه بهترین گزینه ماند.

سه‌شنبه بزرگ اما یک پدیده سیاسی نسبتا جدید است و اولین بار در سال ۱۹۷۶مطرح شد. در آن سال دستکم  انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها در سه ایالت در روز سه‌شنبه برگزار شد. اما وقتی در ۱۳ ماه مارس سال ۱۹۸۴ و زمانی‌که ۹ ایالت ( واشنگتن، نوادا، اوکلاهما، هاوایی، ماساچوست، رودآیلند، آلاباما، جورجیا، فلوریدا) به همراه ساموآی آمریکایی و آمریکاییان مقیم خارج انتخابات مقدماتی را برگزار کردند، به طور رسمی «سه‌شنبه بزرگ» شکل گرفت.

چه کسانی رقابت می‌کنند؟

پنج نامزد دموکرات در روز سه‌شنبه بزرگ امسال رقابت می‌کنند.

جوبایدین، معاون پیشین ریاست جمهوری آمریکا در دولت اوباما، مایکل بلومبرگ، میلیاردر آمریکایی و شهردار سابق نیویورک، الیزابت وارن، سناتور دموکرات از ایالت ماساچوست ، برنی سندرز، سناتور دموکرات از ایالت ورمانت و تولسی گابارد عضو کنگره آمریکا.

تا کنون برنی سندرز ۶۰ نماینده انتخاباتی، جو بایدن ۵۴ و الیزابت وارن ۸ نماینده را به خود اختصاص داده اند.

 پیت بوتجیج با ۲۶ دلگیت و امی کلوبوچار با ۷ دلگیت در آستانه انتخابات سه شنبه بزرگ به نقع جو بایدن از رقابت‌ها کنار رفتند.

دموکرات‌های چریان غالب از موفقیت‌های سندرز که خود را یک سوسیالیست دموکرات معرفی می‌کنند، هراسیده اند و به دنبال ائتلاف پشت سر یک نامزد میانه‌رو هستند. این هراس در دور پیشین در رقابت سندرز و کلینتون هم به وجود آمد و به حمایت دموکرات‌های جریان غالب از نامزدی کلینتون انجامید.

سال ۲۰۱۶ در انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها در سه‎شنبه ‌بزرگ ، هیلاری کلینتون رای هفت ایالت را برد و برنی سندرز چهار ایالت دیگر را.

در اردوی جمهوری‌خواهان دونالد ترامپ برنده هفت ایالت و نزدیکترین رقیبش تد کروز در سه ایالت برنده شده بود.

اما این بار سندرز ائتلافی گسترده از پیشروها را شکل داده که به لحاظ جنسیتی و  نژادی متنوع است و با شعارهای اقتصادی، طبقات فرودست‌تر را به خود جلب کرده است. سندرز تنها نماینده‌ای است که از حمایت سرمایه‌های عظیم در قالب «سوپر پک» (Super PAC) برخوردار نیست و حمایت مالی خود را از میلیون‌ها کمک‌های مردمی حامیان‌اش در آمریکا کسب کرده است.

مایکل بلومبرگ که برای نخستین بار در پی کسب نامزدی حزب دموکرات برای شرکت در این رقابت‌هاست، تا کنون بیش از مجموع مبلغی که کلینتون و ترامپ در انتخابات پیشین خرج کرده‌اند صرف آگهی و تبلیغ برای خود کرده است.

این میلیاردر نیز خود را سدی در برابر «سوسیالیسم» معرفی کرده و خواهان حمایت میانه‌روهاست.

انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا روز سه‌شنبه سوم نوامبر برگزار می‌شود. شهروندان آمریکا که ۱۸ سال تمام داشته باشند واجد شرایط رای دادن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستند.

سال ۲۰۱۶ از حدود ۲۵۰ میلیون شهروند آمریکایی واجد شرایط  نزدیک به ۱۳۹ میلیون نفر در انتخابات ریاست جمهوری رای دادند.

در همین زمینه:

هفتمین مناظره نامزدهای دموکرات‌ انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و مسأله ایران