همین حالا هزاران پناهجو در منطقه بی‌طرف میان ترکیه و یونان گیر افتاده‌اند. ترکیه اعلام کرده که مرزهایش با اروپا را گشوده است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که تنها گروه‌های کوچکی از پناهجویان موفق به عبور از مرز شده‌اند و مرزبانان یونانی برای جلوگیری از ورود پناهجویان به گاز اشک‌آور و نارنجک نورزا متوسل شده‌اند.

 مرز یونان و ترکیه / عکس از جواد عباسی توللی

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه شنبه ۲۹ فوریه/ ۱۰ اسفند ادعا کرد که از پنج‌شنبه شب و به محض بازشدن مرزها با اروپا بیش از ۱۸ هزار پناهجو موفق شده‌اند وارد اروپا شوند. اما شواهد موجود نشان می‌دهد که مرزبانی یونان بسیاری از آنها را با توسل به گاز اشک آور و نارنجک نورزا عقب نگه داشته است.

اردوغان پیش از این بارها تهدید کرده بود که ممکن است مرزهایش را برای خروج پناهجویان به سمت اروپا باز کند. اروپا و ترکیه در سال ۲۰۱۶ توافقی را امضا کردند که به موجب آن این کشور در ازای دریافت کمک مالیِ اتحادیه اروپا جلوی حرکت پناهجویان به غرب را بگیرد.

به گزارش روزنامه «گاردین»، رئیس‌جمهوری ترکیه شنبه در استانبول تاکید کرد که مرزها باز خواهند ماند: «ما این درها را در مدت آتی نخواهیم بست و این کار ادامه دارد. چرا؟ چون اتحادیه اروپا باید به وعده‌هایش عمل کند. ما نباید از این همه پناهجو مراقبت کنیم و غذایشان را فراهم کنیم.»

اردوغان شکایت کرد که مبالغ وعده داده شده به ترکیه برای حمایت از پناهجویان به کندی پرداخت می‌شوند، و گفت که از آنگلا مرکل صدراغظم آلمان خواسته است که پول‌ها را مستقیم برای دولت او بفرستد.

اما به نظر می‌رسد تغییر رویکرد اردوغان به این قصد صورت گرفته تا اتحادیه اروپا و ناتو را به حمایت از کارزار نظامی آنکارا در ادلب مجاب کند. ادلب آخرین سنگر شورشیان سوری است که هزاران سرباز ترکیه از آنها در برابر پیش‌روی رژیم بشار الاسد و حملات هوایی روسیه حمایت می‌کنند.

حمله رژیم سوریه به ادلب موجب شده که نزدیک به یک میلیون آواره سوری به سمت مرز ترکیه حرکت کنند. موضوعی که آنکارا را نگران افزایش جمعیت پناهجویان در این کشور کرده است.

همچنین ارتش ترکیه پنج‌شنبه شب در حملات هوایی رژیم در استان ادلب ۳۳ نیروی خود را از دست داد. این بزرگ‌ترین تلفات ارتش ترکیه از زمان دخالت این کشور در سال ۲۰۱۶ در سوریه بوده است. بعد از این ضربه بزرگ بود که رئیس‌جمهوری ترکیه اعلام کرد مرزها به روی پناهجویان باز خواهد شد.

واکنش کشورهای اروپایی

روز جمعه پلیس، گارد ساحلی، و مرزی ترکیه دستور گرفتند که دیگر جلوی عبور پناهجویان و مهاجران به یونان و بلغارستان را نگیرند.

اما مهاجران که قصد ورود به یونان را داشتند گزارش دادند که به محض عبور از مرز با گاز اشک‌آور و نارنجک نورزا مواجه شدند.

مقامات یونان گفته اند که ۵۲ کشتی جنگی و نگهبانی را برای دیده‌بانی در مناطق نزدیک لسبوس و سایر جزایر دریای اژه بسیج کرده اند. این نمایش قدرت برای بازگرداندن مهاجرانی انجام می‌شود که از راه دریا سعی می‌کنند خود را به یونان برسانند. بلغارستان نیز گفته است که هزار سرباز دیگر را به مرز با ترکیه فرستاده است.

شنبه صبح گزارش شد که وزش باد شدید در لسبوس مانع رسیدن قایق‌ها خواهد شد اما هزاران مهاجر و پناهجوی دیگر که ظاهراً اغلب آنها افغانستانی هستند، خطر را به جان خریدند.

خبرگزاری «اسوشیتدپرس» گزارش داده است که روز شنبه گروه‌های کوچکی موفق شده‌اند خود را یونان برسانند. بیشتر آنها از افغانستان و بیشتر مرد بوده‌اند، اما در میان آنها تعدادی خانواده و کودک نیز به چشم می‌خورد. این گروه‌ها در طی شب در ساختمان‌های رها شده و آلونک‌های کوچک مناطق ییلاقی یونان پناه گرفته‌اند و سپس راه خود را به شمال یونان ادامه داده‌اند.

علی نیکاد، پناهجوی ۱۷ ساله ایرانی که با گروهی از دوستانش خود را شبانه به یونان رسانده گفته است: «فهمیدیم که مرز باز شده و به ان سمت حرکت کردیم. اما بعد دیدیم که بسته است. سوراخی در حصار مرزی پیدا کردیم از آنجا رد شدیم.»

نیکاد گفت که دو ماه در ترکیه بوده و امیدوار بوده که بتواند عموی خود را در یونان ملاقات کند.

بسیاری از کسانی که موفق شدند از مرز رد شوند، دستگیر شده و آنها را در ون‌های سفید برده‌اند.

بیش از ۳,۵ پناهجوی سوری در ترکیه حضور دارند، و علاوه بر آن بسیاری دیگر از مردم جنگ‌زده و فقرزده آسیا، آفریقا و خاورمیانه آنجا ساکن شده‌اند. مرزهای ترکیه با اروپا به ازاری یک قرار داد ۵,۲ میلیارد پوندی در سال ۲۰۱۶ بسته شد. پیش از بسته شدن مرزها بیش از یک میلون پناهجو از راه زمینی وارد اروپا شدند.

حال اردوغان با عوض کردن سیاستش ادعا کرده است که تعداد پناهجویان ورودی به اروپا، روز شنبه می‌تواند به ۳۰ هزار نفر برسد.

او همچنین گفت که از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه خواسته که به حمایت‌های خود از بشار الاسد خاتمه دهد تا ترکیه بتواند آسان‌تر با نیروهای اسد بجنگد.

اردوغان گفت «ما برای رفتن به سوریه (از جانب اسد) دعوت نشدیم. مردم سوریه ما را دعوت کردند . قصد نداریم قبل از اینکه مردم سوریه بگویند کار تمام است، از آنجا خارج شویم.»

درگیری‌ها میان رژیم سوریه و ترکیه بالا گرفته است. در ساعات پایانی روز جمعه، ۲۸ فوریه/ ۹ اسفند، حملات ترکیه در شمال غربی سوریه به کشته شدن ۹ عضو حزب‌الله و زخمی شدن ۳۰ نفر دیگر منجر شده است. همزمان وزارت دفاع ترکیه از کشته شدن یک سرباز این کشور و زخمی شدن دو نفر دیگر بر اثر حملات رژیم سوریه خبر داد.

وزارت خارجه روسیه شنبه ۲۹ فوریه/ ۱۰ اسفند گفت که دو طرف این هفته برای کاهش تنش‌ها در ادلب توافق کردند؛ گرچه اقدامات نظامی ادامه می‌یابد.

ناتو به درخواست ترکیه جلسه اضطراری تشکیل داد، اما هیچ کمک فوری به این کشور پیشنهاد نداد و تنها پیشنهاد کرد که سامانه دفاع هوایی آنکارا را تقویت کند.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل خواستار آتش‌بس فوری شد و گفت که خطر افزایش تنش‌ها هر ساعت بالا می‌گیرد و این غیرنظامیان هستند که باید بدترین هزینه آن را پرداخت کنند.

در همین زمینه:

پناهجویان گرفتار در مرز ترکیه و یونان
اعزام نظامیان بلغارستان به مرز برای جلوگیری از ورود پناهجویان