در سال‌های گذشته جامعه هنری ایران، به نسبت موضع‌گیری‌های‌شان در قبال رخدادهای مختلف، از سوی جامعه مورد قضاوت قرار گرفته‌اند. برخی از این موضع‌گیری‌ها به گونه‌ای بود که مسبب خلق اصطلاح «سلبریتی حکومتی» شد؛ اصطلاحی که نسبت به هنرمندانی به کار گرفته می‌شود که همراه و یا حامی سیاست‌های حاکمیت هستند.
نمی‌توان نقش و تأثیر هنرمندان در رویدادهای سیاسی-اجتماعی را نادیده انگاشت. از مهم‌ترین این رویدادها، انتخابات است. در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی، هنرمندان در انتخابات‌هایی چون ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی همواره چون ابزاری برای بالا بردن میزان مشارکت و ترغیب مردم به حضور در انتخابات و یا حمایت از یک کاندیدا و جناح سیاسی خاص ایفای نقش کرده‌اند.
ایران اکنون در آستانه انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی قرار داد. در ماه‌های منتهی به این انتخابات، فضای سیاسی کشور شاهد وقایعی چون اعتراض‌های سراسری آبان که به سرکوب خون‌بار معترضان انجامید و ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران بود. وقایعی که واکنش جدی گروهی از هنرمندان را در پی داشت. در اولین واکنش‌ها بعد از ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی، مسعود کیمیایی و ناصر تقوایی، کارگردان‌های نام آشنای سینمای ایران، به نشانه اعتراض از حضور در جشنواره فیلم فجر انصراف دادند و تعدادی دیگری از هنرمندان با تحریم جشنواره حکومتی فجر، از حضور در این جشنواره خودداری کردند.
زمانه برای بررسی چشم‌انداز پیش‌روی انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و نقش هنرمندان در این انتخابات، با توجه به تحریم جشنواره حکومتی فجر، با رضا علامه‌زاده، کارگران و نویسنده ساکن هلند گفت‌وگو کرده است.
رضا علامه‌زاده تحریم جشنواره فجر را یک گام بزرگ و به‌جا از جانب هنرمندان می‌داند و امیدوار است تحریم جشنواره فجر شرایطی را فراهم کرده باشد که به تحریم انتخابات مجلس ختم شود.
-
گفت‌وگو با رضا علامه‌زاده را بشنوید:
به گفته رضا علامه‌زاده، بعد از کشتار معترضان در جریان اعتراض‌های آبان‌ماه، ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی و دورغ‌های فراوان حاکمیت برای مخفی کردن علت این حادثه، صبر هنرمندان و مردم لبریز شده است:
«یک‌جایی انگار صبر جامعه تمام می‌شود و واقعا این دو حادثه که رخ داد، بعد از چهل سال که مسائل مختلفی رخ داده بود، این دیگر صبر مردم را لبریز کرد و بخشی از این مردم همین هنرمندان هستند. الان همین مسئله تحریم کردن جشنواره فجر کار کوچک و بی‌اهمیتی نبود، در شرایط ایران خودمان را به جای آنها بگذاریم؛ می‌دانیم که در شرایط ایران به هر حال هرگونه اعتراضی با پاسخ بسیار تند و شدید حاکمیت روبه‌رو می‌شود.»
رضا علامه‌زاده معتقد است هنرمندان ایرانی با تحریم جشنواره فجر هزینه را برای تولید آثار خود بالا بردند، چرا که اگر کارگردانی به عنوان مثال قبلا از هر ۵ فیلم تنها یک فیلم او مجوز می‌گرفت، اکنون با این اعتراض احتمال دارد که همان یک مجوز را هم دریافت نکند.
به باور رضا علامه‌زاده، تحریم جشنواره حکومتی فجر با توجه به ریسک‌ها و عواقبی که ممکن است برای هنرمندان در پی داشته باشد، نشان از چرخش آشکار نحوه برخورد هنرمندان نسبت به اتفاقاتی است که در پیرامون آنها رخ می‌دهد. از این‌رو با توجه با نزدیکی زمانی جشنواره فجر با یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، او معتقد است تحریم این جشنواره از سوی جامعه هنری ایران، می‌تواند مقدمه‌ای برای تحریم انتخابات باشد:
«بحث تحریم انتخابات دیگر حرف آدم‌هایی مثل من و کسانی که در خارج کشور هستند نیست، حالا هنرمند یا غیرهنرمند، توده مردم در جامعه، یعنی این جامعه است که این را می‌گوید.»
با در نظر گرفتن این واقعیت که حاکمیت همواره در روش‌های مختلف سعی کرده به صورت ابزاری برای پیشبرد اهدافش از هنرمندان استفاده نماید، نمی‌توان تأثیر آنها به بالا بردن مشارکت مردمی در مسائلی چون انتخابات را نادیده گرفت. رضا علامه‌زاده می‌گوید دعوت هنرمندان از مردم برای شرکت در انتخابات تأثیرگذار است، اما نمی‌توان گفت تعیین کننده هم بوده است و این موضوع را صرفا محدود به ایران نمی‌داند:
«بالاخره هنرمندان محبوب مردم هستند و بخشی از مردم طبعا از نگاه آنها به نوعی تأثیر می‌پذیرند، ولی این‌که تعیین کننده باشند و این آنها هستند که تعیین می‌کنند چه جریانی سر قدرت باشد چنین چیزی نیست.»
به گفته رضا علامه‌زاده نقش هنرمندان متعهد در قبال رویدادهای اجتماعی، همین واکنشی است که بعد از اعتراض‌های آبان و ساقط کردن هواپیمای اوکراینی شاهد آن بودیم و در اولین فرصت که به دست آوردند – مثال تحریم جشنواره فجر – آن را به مرکزی برای اعتراض تبدیل کردند. او می‌گوید دستاوردهای جشنواره فجر به واسطه این واکنش هنرمندان زیر سایه اعتراضات قرار گرفت.
رضا علامه‌زاده می‌گوید هنرمند انسان است و از این نظر مسئول:
«هنرمند از جهت سلاحی که در اختیارش هست، حرفش برد بیشتری دارد. طبیعتا از این زاویه مسئولیت مقداری بالاتر می‌رود. نه این که مسئولیت برای هنرمند تعریف شده و وقتی شما هنرمند نیستی کاری نداری و یا وقتی هنرمند می‌شوی باید این کار را بکنی. همه ما به عنوان انسان مسئولیت داریم، اما وقتی کسی هنرمند می‌شود مسئولیتش مشخص‌تر و معلوم‌تر است و بیشتر به چشم می‌آید. چون که زیر ذره‌بین هستید پس بنابراین توقع جامعه نسبت به شما بالاتر می‌رود.»
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی دوم اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد. ۱۶۴ فعال سیاسی و مدنی خارج از ایران هفته گذشته با امضای بیانیه‌ای با عنوان «اسفند بدون رأی» تحریم انتخابات را فرصت مناسبی برای تداوم اعتراضات و ایجاد «یک جنبش اجتماعی توانمند و فراگیر» دانستند. پیش از آن نیز نرگس محمدی، زندانی سیاسی در ایران نیز «به حرمت خون کشته شدگان» اعتراضات اخیر ایران خواهان تحریم انتخابات شده بود. همچنین بر مبنای آخرین نظرسنجی زمانه از مخاطبانش شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است.
در همین زمینه:
- رضا علامه‌زاده: براى گرم کردن تنور جشنواره فجر هیزم کم آوردند
- رضا علامه‌زاده: جشنواره فجر مُرد
- شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است