مازیار مهدوی‌فر- اگر خاطرتان باشد در برنامه گذشته در مورد راه‌های در امان ماندن از زلزله در شرایط داخلی صحبت کردیم؛ یعنی در وضعیتی که شما در یک مکان سربسته اعم از خانه یا محل کار قرار دارید.
در چنین شرایطی باید یک قانون سه مرحله‌ای را که به قانون Drop-Cover-Hold On معروف است اجرا کنید. غیر از شرایط معمول ذکر شده اما ممکن است شما در زمان بروز زلزله در وضعیت‌های دیگری که اتفاقاً بسیار هم شایع هستند قرار داشته باشید. در این برنامه به چگونگی در امان ماندن از آسیب‌های زلزله در شرایط خارجی خواهیم پرداخت.
وقتی در فضای آزاد هستید تلاش کنید به سمت یک مکان خالی بروید. از تیرهای برق، درختان، تابلوها و چراغ‌های راهنمایی، ساختمان‌ها و ماشین‌ها تا حد ممکن دوری کنید. چون هرکدام از آن‌ها ممکن است بر اثر زلزله سقوط کنند و برای شما مشکل‌ساز شوند. اگر داخل ماشین یا در حال رانندگی هستید، ابتدا به سمت کناره جاده برانید و بعد توقف کنید. مانند مورد قبل از قرار گرفتن در کنار خطراتی مثل چراغ‌ها، تابلوها و تیرهای چراغ برق و مانند این‌ها اجتناب کنید. نکته مهم اینکه تا پایان لرزش زمین‌لرزه همانجا داخل ماشین بمانید. حتی اگر در این حالت یک تیر برق روی ماشین سقوط کند باز هم کم‌خطرترین راه این است که تا پایان زلزله همان داخل بمانید تا پس از آن شخصی که با کمک‌های اولیه آشنایی داشته باشد به کمک شما بیاید.
ممکن است تصور کنید خروج از ماشین راه امن‌تری است، اما واقعیت این است که در صورت خروج از ماشین خطرات بیشتری ازجمله امکان تصادف با ماشین‌های عبوری دیگر، پرتاب اشیا مختلف در خیابان و ازجمله به سوی شما و حتی بدتر از همه واژگون شدن اتومبیل خودتان شما را تهدید می‌کند. به همین دلیل به صورت مقایسه‌ای باید گفت در چنین شرایطی باقی ماندن در داخل اتومبیل نسبت به سایر گزینه‌ها امن‌ترین و بهترین حالت است.
از چه چیزهایی دوری کنیم؟
ممکن است هنگام وقوع زلزله داخل یک مکان عمومی مانند سینما یا استادیوم ورزشی باشید. در چنین حالتی بهترین مکان، همان جایی است که نشسته‌اید. از جایتان تکان نخورید و با استفاده از دستان‌تان، سر و گردن‌تان را محافظت کنید.
وقتی در فضای آزاد هستید تلاش کنید به سمت یک مکان خالی بروید. از تیرهای برق، درختان، تابلوها و چراغ‌های راهنمایی، ساختمان‌ها و ماشین‌ها تا حد ممکن دوری کنید. چون هرکدام از آن‌ها ممکن است بر اثر زلزله سقوط کنند و برای شما مشکل‌ساز شوند.
اگر خاطرتان باشد این همان مرحله دوم از مراحل سه‌گانه مانور مقابله با زلزله است که در برنامه گذشته توضیح دادیم. تا پایان لرزش تلاش نکنید از مکان‌تان جابه‌جا شوید و به سمت در خروجی بروید. در نظر داشته باشید در چنین شرایطی متأسفانه انتخاب همه افراد ناآگاه فرار از مهلکه است. حال تصور کنید به صورت هم‌زمان صدها نفر بخواهند به سمت در خروجی حرکت کنند که خود می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
اگر در ساحل دریا به سر می‌برید ابتدا همان سه مرحله دراز کشیدن بر کف زمین، پوشانیدن سر و گردن و باقی ماندن در همان حالت تا پایان لرزش زمین را انجام دهید. پس از پایان لرزش سعی کنید مدت زمان لرزیدن زمین را حدوداً تخمین بزنید. در صورتی که این زمان بیشتر از ۲۰ ثانیه طول کشید بلافاصله سعی کنید از حوالی ساحل دور شوید و به نقاط مرتفع بروید. چون در چنین شرایطی امکان بروز زلزله‌های دریایی مانند سونامی بسیار زیاد خواهد بود. دویدن، بهترین راه برای دور شدن از ساحل است و استفاده از وسایل نقلیه به علت ازدحام و ترافیک، روش چندان مناسبی نیست.
در سال‌های اخیر روشی با نام مثلث حیات توسط گروهی از افراد در فضای وب پیشنهاد شده که حتی به زبان فارسی هم ترجمه شده و به صورت ویروسی از طریق پست الکترونیک برای افراد مختلف ارسال می‌شود. لطفاً دقت کنید این روش مبنای علمی تأیید شده‌ای ندارد و سازمان‌های رسمی امدادرسانی دنیا آن را تأئید نمی‌کنند.
در مورد کارهایی که باید هنگام وقوع زلزله انجام دهیم صحبت کردیم، اما بد نیست کمی هم راجع به آنچه در هنگام وقوع زلزله باید از آن دوری کرد صحبت کنیم. اولین نکته این است که نباید تلاش کنید تا از آپارتمان محل سکونت یا کارتان فرار کنید. این نکته به خصوص در مورد افرادی که در مجتمع‌های بزرگ آپارتمانی زندگی می‌کنند صادق است. ضمن اینکه شیشه پنجره‌ها و نمای بیرونی ساختمان‌ها اولین بخش‌های ساختمان هستند که فرو می‌ریزند و ممکن است هنگام خروج افراد سبب آسیب شوند.
پس یک قانون کلی را در نظر داشته باشید. اگر داخل اتاق منزل یا محل کارتان هستید همانجا بمانید و اگر در محیط بیرون هستید باز هم همانجا بمانید. اگر تصورتان این است که می‌توانید در فاصله کوتاه چند ثانیه‌ای زلزله از منزل خارج شوید به این دلیل است که تا امروز با یک زلزله شدید مواجه نشده‌اید. حقیقت این است که تکان‌های شدید زمین امکان هرگونه جابه‌جایی را از انسان می‌گیرد و در صورت تلاش برای راه رفتن یا دویدن امکان پرتاب شدن و برخورد شما با کف زمین و اجسام اطراف‌تان و آسیب‌دیدگی ناشی از آن بسیار زیاد خواهد بود.
مورد بعدی که باید جداً از آن اجتناب کنید ایستادن و پناه گرفتن در چهارچوب در است. یک اعتقاد قدیمی در این مورد وجود دارد و آن این است که چهارچوب در می‌تواند جای امن و مناسبی برای حفاظت در مقابل زلزله باشد. اگرچه این مسئله در مورد خانه‌های قدیمی مثل آن‌هایی که از خشت یا چوب ساخته شده‌اند درست است، اما در مورد ساختمان‌ها و آپارتمان‌های امروزی صدق نمی‌کند. در پایان دوباره یادآوری می‌کنم رویداد زلزله تنها چند ثانیه طول میکشد. به همین دلیل سرعت عمل در تشخیص و اجرای نکات مورد نظر، نقش بسیار اساسی برای در امان ماندن از آسیب‌های ناشی از زلزله دارد.
