شهرنوش پارسی‌پور – دوستان گرامى، شش‌خطی شماره ۶۴، «وى چى – پیش از تکمیل کردن» آخرین بخش کتاب تحولات یا «یی‌جینگ» است که در «زمانه» منتشر مى‌شود. البته کتاب تحولات بسیار مفصل‌تر از این بخش‌هاست که به امید حق ترجمه شده و چاپ خواهد شد.
به اطلاع شما مى رسانم که از هفته آینده براى مدتى درباره شاهنامه که یکى از با ارزش‌ترین کتاب‌هاى کلاسیک ایران و جهان است، برنامه خواهیم داشت. در این‌باره هفته آینده گفتار خواهیم داشت. از شما دعوت مى‌کنم به بخش نهایى کتاب تحولات توجه فرمائید:
در اینجا آب و آتش در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. آن‌ها فرزندان میانى خانواده آسمانى هستند. کتاب تحولات با این دو کیفیت آب و آتش به پایان مى‌رسد. این یک نگرش نهایى دوستانه در این کتاب است و این آخرین بخش مبحث یى‌جینگ است.
سه خطى بالایى لى چسبنده، آتش
سه خطى پایینى کا ان وحشتناک، آب
این شش‌خطى نمایشگر زمانى‌ست که گذار از اغتشاش به نظم هنوز تکمیل نشده است. پس تغییر به راستى براى آن مهیا شده است، چرا که تمام خط‌ها در سه‌خطى بالایى در ارتباط با خطوط سه‌خطى پایینى هستند. گرچه که آن‌ها هنوز در جاى خود نیستند. در حالى که شش‌خطى پیشین قیاسى مشابه پائیز را هدیه مى‌کند که شکل‌بخشنده به مراحل گذار از تابستان به زمستان است، این شش‌خطى نمایشگر موازنه‌اى براى بهار است که از سکون زمستنانى حرکت کرده و به‌سوى تابستان پربرکت مى‌رود. با این نگرش امیدوارکننده است که کتاب تحولات به مرحله آخر مى‌رسد.
داورى
پیش از تکمیل شدن. موفقیت.
اما اگر روباه کوچولو پیش از به پایان رساندن عبور
دم خود را تر کند
دیگر امکانى براى پیشروى باقى نمى‌ماند.
شهرنوش پارسی‌پور: کتاب تحولات کتابى درباره آینده است.
موقعیت‌ها مشکل هستند. تعهد بر عهده گرفته‌شده عظیم است و پر از مسئولیت. این چیزى نیست مگر هدایت کردن جهان از اغتشاش و برگرداندن آن به نظم. اما این تعهدى‌ست که موفقیت را تضمین مى‌کند، چرا که هدفى در مد نظر است که مى‌تواند نیروهایى را که در حال حاضر در جهات مختلف در حرکت هستند متحد کند. در آغاز به هرحال شخص باید جنگنجویانه، همانند روباهى پیر از روى یخ‌ها عبور کند. احتیاط روباه در عبور روى یخ در چین ضرب‌المثل است. گوش‌هاى او به‌طور دائم مراقب شنیدن صداى شکستن یخ است، در همان حال که با احتیاط و دقت در جست‌وجوى نقطه‌اى‌ست که پاى خود را آنجا بگذارد. یک روباه جوان که هنوز آموخته نیست مراعات نکرده با گستاخى پیش مى‌رود و بسیار ممکن است در حالى که تقریباً از آب عبور کرده دم خود را خیس کند. پس البته کوشش او بیهوده خواهد بود. بر وفق این معنا در زمان‌هاى «پیش از تکمیل کردن» تعمق و احتیاط شرط لازم موفقیت هستند.
داورى
آتش روى آب:
انگاره موقعیت پیش از گذار.
پس در تفاوت گذارى چیز‌ها
انسان بر‌تر محتاط است،
در نتیجه هر چیز جاى خود را پیدا مى‌کند.
هنگامى که آتش که طبیعت آن شعله کشیدن به سوى بالاست در بالا قرار گرفته، و آب، که به سوى پائین حرکت مى‌کند در زیر است، تأثیرات آن‌ها در جهات مختلف حرکت کرده و بى‌ارتباط باقى مى‌ماند. اگر ما آرزومند تأثیرى هستیم باید نخست طبیعت نیروهاى مورد پرسش را مورد بررسى قرار داده و مکان حقیقى آن‌ها پیدا کنیم. اگر بتوانیم این نیرو‌ها را در جهت پیدا کردن جاى درستشان هدایت کنیم تأثیر مطلوب را خواهند داشت و تکمیل کردن به‌دست خواهد آمد. اما در جهت تمشیت نیروهاى بیرونى به‌طور درست ما پیش از هر چیز باید خودمان به نقطه درست دیدگاه برسیم، چرا که تنها در این حالت است که مى‌توانیم به‌طور درست کار کنیم.
خط‌ها
شش در خط نخست یعنى:
او دم خود را به آب مى‌زند.
حقارت
در زمان‌هاى اغتشاش وسوسه‌اى براى پیشرفت شخص در بیشترین حد ممکن، با این هدف وجود دارد که کارى ملموس را تکمیل کند. اما اگر زمان دستیابى هنوز نرسیده باشد این اشتیاق تنها منجر به شکست و حقارت مى‌شود. در چنین زمانى عاقلانه این است که خودمان را از حقارت شکست با عقب نشست برکنار نگه داریم.
نه در خط دوم یعنى:
او چرخ‌هایش را متوقف مى‌کند.
پشتکار باعث خوش‌اقبالى‌ست.
اینجا نیز دوباره زمان عمل کردن فرانرسیده است. اما بردبارى مورد نیاز صرفاً به معناى انتظار کشیدن بدون فکر آینده نیست. مراقبت بى‌‌نهایت به هیچ موفقیتى منجر نمى‌شود. به جاى آن یک انسان باید در خود توانایى را بپروراند که او را قادر به پیشروى مى‌کند. او باید وسیله حرکتى داشته باشد که در مسئله عبور تأثیر بگذارد. اما او باید در لحظه از ترمزهاى آن استفاده کند. بردبارى در عالى‌ترین حس به معناى ترمز کردن در قدرت است. پس او نباید بخوابد و هدف در مد نظر را از دست بدهد. اگر او در نتیجه‌گیرى‌اش قوى و ثابت‌قدم باقى بماند همه چیز در آخر به خیر منجر مى‌شود.
شش در خط سوم یعنى:
پیش از تکمیل کردن حمله باعث بداقبالى مى‌شود.
پشتکار در عبور از آب بزرگ مطلوب است.
زمان گذار فرا رسیده است، اما شخص قدرت کافى براى تکمیل کردن عبور را ندارد. اگر شخص بکوشد آن را به زور انجام دهد نابودى نتیجه آن مى‌شود، چرا که فروریزش از این پس اجتناب‌ناپذیر می‌گردد. چه باید کرد؟ یک موقعیت جدید باید به‌وجود آید؛ شخص باید انرژى کمک‌دهندگان توانا را به‌کار گیرد و در این رفاقت گام قاطع، یعنى عبور از آب را بردارد. پس بعد تکمیل کردن امکان‌پذیر مى‌شود.
نه در خط چهارم یعنى:
پشتکار باعث خوش‌اقبالى مى‌شود.
پشیمانى ناپدید مى‌شود.
تکان، از این قرار کشور شر نظم پیدا مى‌کند.
براى سه سال قلمرو بزرگ پاداش مى‌گیرد.
اکنون زمان کوشش و تقلاست. گذار باید تکمیل شود. ما باید در ثبات‌قدم خود را قوى کنیم؛ این باعث خوش‌اقبالى مى‌شود. در چنین زمان مشکل کوشش و تقلا تمامى شک و تردید‌ها می‌بایست ساکت شود. این مسئله جنگى سخت براى مهار کردن کشور شر، نیروهاى زوال است. اما کوشش نیز پاداش خود را دارد. اکنون زمان بنیان‌گذ‌ارى قدرت و برترى براى آینده است.
شش در خط پنجم، یعنى:
پشتکار باعث خوش‌اقبالى‌ست.
پشیمانى در کار نیست.
نور انسان بر‌تر حقیقى‌ست.
خوش‌اقبالى.
پیروزى به‌دست آمده است. نیروى ثابت در راه سفر نیست. همه چیز به‌خوبى پیش مى‌رود. تمامى شک و تردید‌ها از میان رفته است. موفقیت عمل را موجه مى‌کند. نور یک شخصیت بر‌تر به دوردست مى‌تابد و وضعى ایجاد مى‌کند که نفوذ آن در میان مردمى که به آن اعتقاد دارند و به گرد آن آمده‌اند عمل کند. زمان جدید فرارسیده است، و به همراه آن خوش‌اقبالى از راه مى‌رسد؛ و همچنان که خورشید پس از باران با درخششى دو برابر زیبایى را مى‌تاباند، یا جنگلى پس از ویرانى آتش گرفتن سبز‌تر از پیش مى‌شود، به همان ترتیب عصر نوین با شکوه بیشتر، در تضاد با بدبختى دوران پیشین از راه مى‌رسد.
نه در خط آخر یعنى:
نوشیدن شراب
در اعتماد کامل آغاز مى‌شود. سرزنشى نیست.
اما اگر کسى مست شود،
به‌راستى آن را از دست مى‌دهد.
پیش از تکمیل کردن، در طلوع زمان نوین، دوستان در جوى از اعتماد همگانى دور هم گرد مى‌آیند، و زمان انتظار کشیدن با شادمانى سپرى مى‌شود. از آنجایى که عصر نوین در آغازینه خود قرار دارد، سرزنشى در این کار نیست. اما شخص باید در تمامى این احوالات با یقین درونى محتاط باقى بماند. اگر انسانى در سرمستى مست شود، تاوان شرایط مساعد را با زیاده‌روى خود خواهد داد.
در پایان یادآوری می‌کنم که شش‌خطى پس از تکمیل شدن یک گذار تدریجى از زمان عروج به قله فرهنگى به سوى زمان سکون است. شش‌خطى پیش از تکمیل شدن نمایشگر گذار از هرج و مرج به سوى نظم است. این شش‌خطى در آخر کتاب تحولات مى‌آید و به این حقیقت اشاره دارد که هر پایانى نمایشگر یک آغاز است. پس از این قرار به مردم امید مى‌دهد. کتاب تحولات کتابى درباره آینده است.
در همین زمینه:
متن کامل کتاب تحولات، یی‌جینگ به روایت شهرنوش پارسی‌پور در زمانه