در بودجه ۹۹ ابتدا درآمدهای حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی و گاز بر مبنای صادرات روزانه ۱,۵ میلیون بشکه نفت، طراحی شده بود، بعد گفته شد دولت صادرات روزانه تا ۸۰۰ هزار بشکه نفت را برای سال آینده در نظر گرفته است که با اعداد و ارقام صادرات ماه‌های اخیر، خوش‌بینانه ارزیابی شد. اکنون برخی از اقتصاددان‌ها می‌گویند دولت رقم صادرات یک میلیون بشکه نفت را در نظر گرفته تا نشان دهد تحریم‌ها کاری از پیش نبرده‌اند. میزان صادرات نفت در بودجه ۹۹ همچنان در ابهام است.
سیداحسان حسینی و محمد شیرجیان، دو اقتصاددان از جناح مخالف دولت در یک برنامه رادیویی در ایران از میزانی که برای صادرات نفت در بودجه سال آینده در نظر گرفته شده است انتقاد کردند و گفتند دولت همان اشتباه گذشته را دارد تکرار می‌کند.
حسینی در این‌باره گفت: «دولت سال قبل بودجه را روی ۱,۵ میلیون بشکه در روز بست ولی اواسط سال بود که شورای سران قوا جلسه‌ای در مورد اصلاح بودجه برگزار کرد و در آن‌جا رقم صادرات نفتی ۳۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شد. ما امیدوار بودیم دولت از سال قبل درس بگیرد و رقم فروش نفت را در بودجه ۹۹ واقعی در نظر بگیرد اما بازهم رقم صادرات یک میلیون بشکه لحاظ شد.»
این در حالی است که گفته می‌شد دولت در بودجه ۹۹ صادرات روزانه تا ۸۰۰ هزار بشکه نفت را در نظر گرفته است. حتی همین رقم نیز خوش‌بینانه ارزیابی شد.
بر اساس لایحه بودجه ۱۳۹۹ که ۱۷ آذرماه سال جاری به مجلس تقدیم شد بودجه عمومی دولت در سال آینده نسبت به سال جاری بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته است. برای تأمین این بودجه دولت به صدور ۸۷۰ هزار تا یک میلیون بشکه نفت در روز نیاز دارد در حالی که در اثر تحریم نفتی، صادرات روزانه نفت ایران در ماه اکتبر گذشته به کمتر از ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
سیداحسان حسینی افزود: «درباره صادرات نفت هم این بحث مطرح است که باید در بودجه بگوییم روزی ۱,۵ میلیون می‌‌فروشیم که نشان داده شود ایران در بحث تحریم‌ها پیروز شده است. در حالی که همه میزان رقم صادراتی نفت را می‌دانند. آمار اوپک شفاف است. بنابراین این‌که بودجه را روی یک میلیون بشکه ببندیم، در واقع خودمان را فریب می‌دهیم.»
محمد شیرجیان نیز با اشاره به بحث بودجه‌ی مستقل از نفت که سال گذشته از سوی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی مطرح شده بود، گفت: «این مسئله محقق نشد و همه امیدواری‌ها این بود که در سال ۹۹ این اتفاق بیفتد. اما با وجود نظرات کارشناسی باز هم این مسئله صورت نگرفت و ما شاهد این هستیم که تقریباً ۷۷ هزار میلیارد تومان از بودجه ۴۸۴ هزار میلیاردی تومان سال ۹۹ مبتنی بر نفت است.»
رقم کلی لایحه بودجه سال ۹۹ نسبت به سقف قانون بودجه امسال با رشدی در حدود ۱۴ درصد تنظیم شده است که با در نظر گرفتن نرخ تورم احتمالاً ۴۰ درصدی امسال، در نهایت بودجه سال آینده، بودجه‌ای نسبتاً انقباضی خواهد بود.
با توجه به دشواری‌های ایران برای فروش نفت پس از تحریم‌های آمریکا و همچنین تأکید علی خامنه‌ای بر تحقق «اقتصاد مقاومتی» به‌نظر میرسید که تغییرات محسوسی در ارقام لایحه بودجه سال آینده ایجاد شود.
شیرجیان افزود ۷۷ هزار میلیارد تومان حاصل از نفت در بودجه سال آینده سهم دولت نیست و «۳۰ هزار میلیارد تومان سهم صندوق توسعه ملی است که براساس قوانین برنامه پنجم و ششم باید سهمش به ۳۶ درصد میرسید. ولی دولت سهم صندوق توسعه را به ۲۰ درصد رساند».
در این مناظره مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه بالا گرفتن سهم نفت در بودجه ۹۹ را به بحث «امیدآفرینی» مربوط دانست و گفت: «این‌که در بودجه بگوییم در مقابل تحریم‌ها پذیرفتیم بیش از ۳۰۰ هزار بشکه نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم در راستای امیدآفرینی به مردم نیست. (…) ما برای صادرات نفت بیش از یک میلیون بشکه تلاش نمی‌کنیم زیرا می‌دانیم تلاش‌ها هم به هدف نمی‌رسد اما برای یک میلیون بشکه هدف‌گذاری کردیم و می‌خواهیم برای رسیدن به آن تلاش کنیم. این متفاوت است با این‌که بخواهیم با ارقامی که تسلیم‌پذیری شما را نشان می‌دهد پیشبینی بودجه را انجام دهیم.»
به‌گفته خانلو، مقدار نفتی که در حال حاضر ایران صادر می‌کند متفاوت از ارقامی است که گفته می‌شود، و او نمی‌‌تواند این ارقام را اعلام کند. سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه، کل درآمد ارزی بودجه از صادرات نفت و گاز را ۲۲ میلیارد دلار و سهم دولت را بر حسب قانون ۱۱ میلیارد دلار عنوان کرد.
دو کارشناس دیگر رقم صادرات نفت در لایحه بودجه را غیرواقعی دانستند و گفتند به‌طور قطع دولت همچون سال گذشته «آن را در شورای سران تصحیح می‌کند و مجوز خلق پول می‌گیرد و اَبَرتورم ایجاد می‌کند».
لایحه بودجه ۹۹ همچون لوایح بودجه سال‌های اخیر با کسری تراز عملیاتی ۱۰۶ میلیارد تومانی تقدیم مجلس شد. این کسری تراز عملیاتی نسبت به سال قبل اندکی بهتر شده است، اما همچنان این شکاف باید احتمالاً با درآمدهای نفتی پُر شود.
محمدباقر نوبخت، معاون حسن روحانی و رئیس سازمان برنامه و بودجه پیش از این گفته بود لایحه بودجه ۹۹، لایحه‌ای است که «کمترین وابستگی را در طول تاریخ اقتصادی ایران به منابع نفتی خواهد داشت».
نوبحت از جمله وعده داده بود که درآمدهای نفتی از هزینه‌های جاری لایحه بودجه سال آینده جدا شوند و سهم نفت از هزینه‌های جاری صفر شده و کل درآمدهای نفتی پیش‌بینی‌شده در بودجه صرف هزینه‌های عمرانی شود. او گفته بود: «ریالی از درآمدهای نفتی صرف هزینه‌های جاری نخواهد شد.»
این در حالی است که صندوق بین‌المللی پول پیشبینی کرده است سال آینده بودجه ایران با کسری ۳۷ میلیارد دلاری یعنی معادل بیش از هشت درصد کل تولید ناخالص داخلی کشور مواجه باشد.
مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران سه‌شنبه ۲۶ آذر پیشبینی کرد که با تصویب لایحه بودجه قیمت ارز مجدداً جهش پیدا کند. همزمان مجلس شورای اسلامی هم طرح بانکداری اسلامی را با ۲۰ ماده در دست بررسی دارد که به موجب آن بانک مرکزی موظف به چاپ پول می‌شود.
بیشتر بخوانید: