محمدحسین مقیمی، عضو هیات امنای «مجمع کشوری حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل» اعلام کرد در ایران «تعداد زیادی» کودک بازمانده از تحصیل داریم اما آمار دقیقی از این کودکان در دست نیست. گزارش‌های استانی اما پررنگ‌بودن نقش فقر، جنسیت، زبان مادری، جغرافیای محل تولد و سکونت، و قومیت را در پوشش تحصیلی کودکان نشان می‌دهد. براساس آمارها در استان کرمانشاه ۲ هزار و ۷۵۷ کودک ۶ تا ۱۱ سال امسال از تحصیل بازمانده‌اند. همچنین ۲۰ درصد از دختران ایران و ۴۴ درصد از کل دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان تا پیش از ورود به دوره متوسطه به دلایلی اعم از فقر، نبود امکانات آموزشی، نداشتن شناسنامه و دوزبانه بودن ترک تحصیل می‌کنند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) یکشنبه ۲۴ آذر به‌نقل از محمدحسین مقیمی، عضو هیات امنای «مجمع کشوری حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل» نوشت: در ایران «تعداد زیادی» کودک بازمانده از تحصیل داریم اما آمار دقیقی از این کودکان در دست نیست.
همزمان خبرگزاری صدا و سیما به نقل ازمجید یزدان‌پناه، مدیرکل آموزش وپرورش استان کرمانشاه از وجود ۲ هزار و ۷۵۷ کودک ۶ تا ۱۱ سال بازمانده از تحصیل در این استان خبر داد.
براساس گزارش‌ها بازماندگی از تحصیل در استان‌های محروم ایران شدت بیشتری پیدا کرده است. یکی از محروم‌ترین استان‌های ایران استان سیستان و بلوچستان است.
در همین رابطه محمدرضا واعظ مهدوی، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دوشنبه ۱۸ آذر پوشش تحصیلی ابتدایی در کل کشور را ۹۸,۶ درصد اعلام کرد اما گفت: این میزان در استان‌های مختلف متفاوت است و در سیستان بلوچستان ۴ درصد پایینتر از میانگین کشوری است.
کودکان بدون شناسنامه از تحصیل محروم می‌شوند
به نوشته پایگاه خبری آفتاب، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نرخ عدم پوشش تحصیلی در شهرهایی مانند سرباز، راسک، دشتیاری و مهرستانِ استان سیستان و بلوچستان را «بسیار بالا» خواند و گفت این مسئله در دخترها دوبرابر بیشتر دیده می‌شود:
«نرخ پوشش ابتدایی در سرباز ۸۶ درصد است یعنی ۱۴ درصد کودکان به مدرسه وارد نمی‌شوند. می‌توان گفت از این ۱۴ درصد عدم پوشش دختر ها دو برابر پسرهاست».
واعظ مهدوی همچنین گفت:
«در حال حاضر نرخ پوشش تحصیلی مقطع متوسطه دوم در استان حدود ۵۶ درصد است؛ بدین معنی که ۴۴ درصد دانش‌آموزان این استان تنها تا پایان متوسطه اول درس می‌خوانند».
به گفته او در منطقه دشتیاری که از محروم‌ترین مناطق سیستان و بلوچستان است هنوز ۲۵ درصد دانش‌آموزان فاقد پوشش تحصیلی هستند. همچنین ۲۰ درصد از دختران کشور به دوره متوسطه دوم وارد نمی‌شوند و در استان سیستان بلوچستان این عدد به ۵۳ درصد می‌رسد.
مشاور وزیر تعاون مسئله حاشیه‌نشینی، عدم دسترسی به مدرسه و نداشتن شناسنامه را دلایل مهم بازماندگی از تحصیل در کودکان سیستان و بلوچستان خواند :
«بسیاری از خانواده‌ها مانع تحصیل دخترانشان نمی‌شوند اما دسترسی به مدرسه ندارند یا مسافت طولانی تا مدرسه وجود دارد. مشکل جدی دیگری که در این استان وجود دارد حاشیه‌نشین‌هایی هستند که بعضاً فاقد شناسنامه‌اند و این افراد درگزارش‌های ما نیز وجود ندارند. پنج شهر حاشیه نشین در استان سیستان و بلوچستان داریم زاهدان، زابل، چابهار، ایرانشهر و کنارک که مسئله حاشیه نشینی در آنها جدی است و بسیاری از ساکنان آنها به علت فاقد شناسنامه بودن از پوشش آموزشی برخوردار نیستند».
نقش حق نادیده‌گرفته‌شده تحصیل به زبان مادری
پوران اسماعیلی، مدیرعامل موسسه یاران نیکوکار جامع که در حوزه توسعه روستایی و آموزش در منطقه دشتیاری (استان سیستان و بلوچستان) مشغول فعالیت است، اما می‌گوید مسئله دوزبانه بودن این کودکان نیز مزید برعلت شده است تا با افت تحصیلی و ترک تحصیل مواجه شوند. او در مصاحبه با وبسایت «رویداد۲۴» توضیح داد:
«زبان مردم منطقه سیستان و بلوچستان است و کودکان این منطقه تا زمان مدرسه رفتن با گویش و آوای فارسی آشنایی ندارند، زیرا در خانه بلوچی صحبت می‌کنند و تلویزیون ایران هم کمتر دیده می‌شود. این کودکان بعد از ورود به کلاس اول باید خواندن، نوشتن و صحبت کردن به زبان فارسی را بیاموزند. یادگیری زبان فارسی و تحصیل به این زبان وقتی بچه‌ها وارد مدرسه می‌شوند تبدیل به یک مشکل عمومی می‌شود.در مناطق محروم از یک سو دانش‌آموز به دلیل دوزبانه بودن و اینکه فارسی را به خوبی نیاموخته و درک نمی‌کند از تحصیل دلسرد می‌شود و با مشقت خود را به پایه دوم و سوم هم می‌رساند، اما از کلاس چهارم و پنجم بازماندگی از تحصیل شروع می‌شود. یعنی کودک به دلیل مشکل دوزبانه بودن و سختی‌های که برای فهم مطالب به زبان فارسی تحمل می‌کند به مرحله‌ای می‌رسد که تمایل به ترک تحصیل دارد و خانواده نیز به دلیل فقراین آمادگی را دارند و در نتیجه کودک از تحصیل دست می‌کشد».
بازماندگی از تحصیل و تحمیل کودک همسری به دختران
به گفته پوران اسماعیلی در شرایطی که امکان اشتغال و فرصت پیشرفت وجود ندارد، جاماندگی از تحصیل کودک‌همسری را به دختران دانش‌آموزان تحمیل می‌کند:
«دانش‌آموزان دختر زودتر از پسران به دلیل ضعف در درس‌ها و نبود دبیرستان از تحصیل جا می‌مانند که بخشی از آن مربوط به فقر فرهنگی است یعنی در خانواده‌ای که تعداد فرزندان زیاد است و فقر هم وجود دارد تحصیل دختران دارای اولویت نیست و این کودکان در ۱۲ و ۱۳ سالگی ازدواج می‌کنند. از سوی دیگر آینده‌ای برای درس خواندن آنها وجود ندارد، زیرا زیرساخت‌های لازم برای اشتغال آنان و حتی پسران در آینده وجود ندارد».
در همین رابطه وزارت آموزش و پرورش نیز پیشتر اعلام کرده بود حدود ۲ درصد از ۱۴ میلیون دانش‌آموز ایرانی به دلایل گوناگون از جمله فقر، تعصبات قومی، معلولیت و مشکلات خانوادگی از تحصیل باز مانده‌اند و بیشتر این دانش‌آموزان دختر هستند.
بیشتر بخوانید: