روحانی گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای را اعلام کرد

حسن روحانی اعلام کرد که از فردا، چهارشنبه ۱۵ آبان گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران آغاز می‌شود. او گفت گازدهی به سانتریفیوژهای فردو گام چهارم است و می‌داند طرف‌های مقابل به آن حساس هستند اما اگر آن‌ها به تعهداتشان عمل کننند گازدهی نیز قطع خواهد شد.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران سه‌شنبه ۱۴ آبان از آغاز گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران خبر داد و گفت: «گامی که از فردا آغاز می‌کنیم در فردو خواهد بود. در فردو ما طبق برجام یک‌هزار و ۴۴ سانتریفیوژ در فردو داریم در برجام قرار ما این بود این‌ها در فردو بچرخند اما گاز به‌ آن‌ها تزریق نشود گامی که از فردا برمی‌داریم و سازمان [انرژی اتمی] در دستور کار قرار خواهد داد گازدهی در فردو است. ممکن است ‌آنها سروصدا کنند که چرا می‌خواهید در فردو این کار بکنید. حساسیت آن‌ها را نسبت به فردو و سانتریفیوژها می‌دانیم در عین حال هر وقت آن‌ها به تعهداتشان عمل کردند دوباره گاز را قطع می‌کنیم و گاز تزریق نخواهد شد و این گام هم قابل بازگشت.»

روحانی با بیان این‌که «گام چهارم ما هم مثل سه گم دیگر قابل بازگشت است»، افزود: «هر زمانی ‌آن‌ها به تعهدات کامل خودشان برگشتند ما هم به تعهدات کامل خود بر می‌گردیم. معیار را اول ژانویه ۲۰۱۹ گذاشتیم و گفتیم آن‌ها برگردند به اول ژانویه ۲۰۱۷ ما هم به اول ژانویه ۲۰۱۷ برمی‌گردیم.»

در پی خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های شدید مالی و نفتی علیه ایران، عملاً برجام به حالت تعلیق در آمد. ایران از طرف اروپایی توافق هسته‌ای خواست تا فروش نفت و انتقال منابع مالی به ایران را تضمین کند. کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای طی ماه‌های گذشته برای ایجاد سازوکار تبادل مالی (اینستکس) با ایران به توافق رسیدند اما اجرایی شدن این سازوکار مورد رضایت تهران نبوده است. از این رو ایران در سه گام تعهدات برجامی خود را کاهش داد.

گام نخست عبور از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۳,۶۷ درصد، عدم فروش آب سنگین و مازاد اورانیوم غنی‌شده بود که ۱۸ اردیبهشت / ۸ مه اعلام شد. گام دوم نیز افزایش سطح غنی‌سازی از ۳,۶۷ درصد بود که ۱۶ تیر / ۷ ژوئیه اجرا شد. ایران ۱۶ شهریور / ۷ سپتامبر به‌صورت رسمی گام سوم کاهش تعهدات برجامی را با فعالیت ۲۰ سانتریفیوژ آی‌آر۶ آغاز کرد.

پس از آن‌که طرح مشترک ژاپن و فرانسه برای تخصیص ۱۸ میلیارد دلار اعتبار به ایران به نتیجه نرسید، سیدعباس موسوی،  سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرده بود اتحادیه اروپا توانایی لازم برای اجرای تعهدات خود در برجام را ندارد. به همین سبب ایران آماده اجرای گام چهارم برای خروج از توافق هسته‌ای است. مهلت ایران به اتحادیه اروپا ۱۴ آبان به سر می‌رسد.

حسن روحانی گفته است که گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران نیز با نظارت ‌آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود و «آژانس همچناش نظارت می‌کند، حتی بر فعالیتی که از فردا آغاز خواهیم کرد».

او در همین حال تأکید کرد که جمهوری اسلامی به «تمام مذاکراتی که با برخی از کشورها و پشت پرده برای حل و فصل» انجام می‌دهد نیز متعهد است و آن را ادامه خواهد داد.

روحانی در این‌باره گفت: «تلاش آن‌ها این بود که قبل از امروز به یک نتیجه‌ای برسیم که نشد و در هفته‌های اخیر هم مسائلی بود که به توافق نرسیدیم؛ بنابراین ما به ناچار گام چهارم را از فردا برخواهیم داشت اما در دو ماه آینده باز فرصت مذاکره داریم و دوباره مذاکره خواهیم کرد. اگر راه حل درستی را یافتیم که تحریم‌ها برداشته شود، به راحتی بتوانیم نفت خود را بفروشیم، از پول‌های موجود در بانک استفاده کنیم و سایر تحریم‌ها در بیمه و فلزات لغو شود؛ ماهم کاملاً به شرایط گذشته برمی‌گردیم.»

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز گذشته، دوشنبه ۱۳ آبان گفت طی ۱۵ ماه گذشته ۱۵ سانتریفیوژ IR-6 دیگر در تأسیسات نطنز راه‌اندازی شده و اکنون زنجیره ۳۰ تایی از این سانتریفیوژهای پیشرفته هم فعال شده است. به گفته صالحی، ایران در حال حاضر ۶۰ دستگاه IR-6 در اختیار دارد که این ماشین‌ها در مجموع ۶۰۰ سو (SWU) به ظرفیت غنی‌سازی ایران افزوده‌اند.

اتحادیه اروپا روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای از ایران خواست که در کاهش تعهداتش در برجام تجدید نظر کند.

هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان نیز اقدام جمهوری اسلامی را غیرقابل قبول خواند و گفت این اقدام می‌تواند برجام را به خطر بیندازد.

دولت آمریکا نیز اقدام ایران را ادامه رفتار «باج‌خواهی هسته‌ای» دانست و اعلام کرد که جمهوری اسلامی «گام‌های تحریک‌آمیز» برمی‌دارد تا طرف‌های اروپایی برجام به آن‌ها امتیاز دهند.

بیشتر بخوانید:

زنجیره سانتریفیوژهای IR-6 در نطنز فعال شد