دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی تفصیلی تحریم‌های آمریکا علیه ایران را عاملی در محدود کردن دسترسی مردم ایران به دارو دانسته و گفته است آمریکا باید معافیت‌های مؤثر بشردوستانه را تضمین کند. این سازمان از حکومت ایران نیز خواسته است که حق سلامت شهروندان خود را به‌رغم تحریم‌ها، بدون تبعیض اجرا کند.

شرایط حاکم بر وضعیت دارو و تجهیزات پزشکی ایران تنها متأثر از تحریم‌های آمریکا نیست و فساد گسترده، قاچاق و احتکار دارو بار تحریم‌ها را سنگین‌تر کرده است. (عکس از آرشیو)
شرایط حاکم بر وضعیت دارو و تجهیزات پزشکی ایران تنها متأثر از تحریم‌های آمریکا نیست و فساد گسترده، قاچاق و احتکار دارو بار تحریم‌ها را سنگین‌تر کرده است. (عکس از آرشیو)

سازمان دیده‌بان حقوق بشر سه‌شنبه ۷ آبان / ۲۹ اکتبر گزارشی ۴۷ صفحه‌ای با عنوان «فشار حداکثری: آسیب تحریم‌های اقتصادی آمریکا به حق سلامت ایرانیان» منتشر کرد که در آن نشان می‌دهد محدودیت‌های گسترده در مبادلات مالی، همراه با مواضع تهاجمی مقامات آمریکا توان  ایران برای تأمین مالی واردات بشردوستانه از جمله تجهیزات پزشکی و داروهای حیاتی را به‌شدت محدود کرده است.

این سازمان مدافع حقوق بشر می‌گوید در حالی که دولت آمریکا برای واردات بشردوستانه معافیت‌هایی در نظر گرفته است اما این معافیت‌ها در عمل منجر به آن نشده‌اند که بانک‌ها و شرکت‌های آمریکایی و اروپایی خطر پیامدهای مالی و حقوقی ناشی از تحریم در صورت صادرات کالاهای بشردوستانه را رفع‌شده بدانند و عملکرد خود را تغییر دهند.

به‌گفته دیده‌بان حقوق بشر نتیجه این وضعیت عدم دسترسی ایرانیان به داروهای حیاتی و نادیده گرفتن حق آن‌ها برای سلامتی بوده است.

سارا لی ویتسون، مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر در این‌باره گفت: «مقامات دولت ترامپ ادعا می‌کند که در کنار مردم ایران ایستاده‌اند اما پیامدهای سیاست‌هایشان آسیب زدن به حق سلامت ایرانیان بوده است.»

ویتسون افزود: «شبکه‌ای جامع از تحریم‌ها منجر به این شده است که بانک‌ها و شرکت‌ها از تجارت بشردوستانه با ایران کنار بکشند و ایرانیان مبتلا به بیماری‌های نادر یا پیچیده از دسترسی به داروها و درمان مورد نیازشان محروم بمانند.»

سرطان خون، بیماری پروانه‌ای (که منجر به پوستی شکننده و تاول‌زده می‌شود)، صرع، و جراحت‌های مزمن چشمی ناشی از قرار گرفتن در معرض سلاح‌های شیمیایی از جمله بیماری‌هایی هستند که با محدودیت دارو و امکانات پزشکی روبه‌رو شده‌اند.

گزارش دیده‌بان حقوق بشر بر اساس مصاحبه این سازمان در فاصله نوامبر ۲۰۱۸ و اکتبر ۲۰۱۹ با ۲۱ نفر، از جمله شاغلان بخش پزشکی در ایران، کارکنان فعلی یا سابق واردکنندگان ایرانی و بین‌المللی دارو، وکلا و فعالان سازمان‌های غیردولتی که در ایران یا خارج از ایران زندگی می‌کنند، تنظیم شده است.

این سازمان همچنین با کارشناسان سیاست دولت آمریکا با تجربه مستقیم یا غیرمستقیم کار روی موضوعات ایران نیز مصاحبه کرده است.

در یک سال گذشته آمریکا شمار زیادی از نهادها، از جمله بانک‌های ایرانی را به فهرست تحریم‌های خود افزوده است. نهادهای مالی و شرکت‌های آمریکایی و غیرآمریکایی که با این نهادها مبادلات مالی و تجاری داشته باشند در آمریکا تحت پیگرد حقوقی قرارمی‌گیرند.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید طبق قوانین بین‌المللی، کشور یا ائتلافی از کشورها که تحریم‌های اقتصادی را اعمال می‌کنند باید اثر تحریم‌ها بر حقوق بشر کشور مورد تحریم، به‌ویژه دسترسی آن‌ها به کالاهای اساسی برای زندگی از جمله دارو و غذا را در نظر بگیرند.

این سازمان از دولت آمریکا خواسته است که برای برقراری کانال‌های مالی قابل اتکا به‌منظور تجارت بشردوستانه با ایران اقدام کند و گام‌هایی فوری بردارد که ضامن معافیت‌های بشردوستانه در تسهیل دسترسی ایرانیان به دارو و تجهیزات پزشکی باشد.

دیده‌بان حقوق بشر همچنین از دولت ایران خواسته است تضمین کند که شهروندانش بتوانند بدون تبعیض از حق سلامت بهره‌مند شوند. دولت ایران باید تمام معیارهای ممکن برای کاهش اثر منفی تحریم‌ها بر گروه‌های آسیب‌پذیر را به‌اجرا گذارد، از جمله پیشگیری از فساد و سوء استفاده از منابع.

در ماه‌های گذشته و با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران، دسترسی بیماران خاص و سرطانی به داروهای مورد نیاز در ایران با مشکل جدی مواجه شده است. با این حال مقامات آمریکایی گفته‌اند که مواد غذایی و دارو شامل تحریم‌های سنگین این کشور علیه جمهوری اسلامی نمی‌شوند.

برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران ۲ مرداد / ۲۴ ژوئیه سال جاری در صفحه توئیتر وزارت امورخارجه، «ادعا»ی تحریم دارو و تجهیزات پزشکی را «دروغ» خوانده و گفته بود: «ایالات متحده همه خدمات پزشکی و دارویی را از فهرست تحریم‌های ایران حذف کرده است.»

شرایط حاکم بر وضعیت دارو و تجهیزات پزشکی ایران تنها متأثر از تحریم‌های آمریکا نیست و فساد گسترده در وزارت بهداشت نیز بار تحریم‌ها را سنگین‌تر کرده است. به‌گفته سعید نمکی، وزیر بهداشت، نظام پزشکی ایران با فساد ۵۰ هزار میلیاردتومانی و موارد متعدد تخلف ارزی در واردات تجهیزات پزشکی و همچنین تخلف در ثبت و ضبط داروها و واردات داروهای فاسد روبه‌روست.

محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری ایران تیر ماه امسال و پس از ماجرای گم شدن بیش از یک میلیارد یورو ارز دولتی، در نامه‌ای به چهار وزیر صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت و درمان از آن‌ها خواسته بود در مورد «تعهدات ارزی ایفا نشده دریافت‌کنندگان ارز واردات دارو و کالاهای اساسی»، توضیحاتی ارائه دهند.

بر اساس نامه واعظی، ۱۰ شرکت حوزه دارو و ۱۰ شرکت در امور کالاهای اساسی از جمله شرکت‌هایی هستند که با وجود آن‌که متعهد شده‌اند کالا را بر اساس ارز تخصیص داده ‌شده وارد کشور کنند‌ اما بخشی از آن‌ها را وارد کشور نکرده‌اند.

تحریم‌ها و فساد داخلی در ایران وضعیت خطرناکی را به بیماران و به‌ویژه بیماران خاص تحمیل کرده‌اند. عدم دسترسی، کمبود و گران شدن داروهای حیاتی در تهران و بیش از آن در شهرستان‌ها و نقاط محروم زندگی بیماران را تهدید می‌کند.

بیشتر بخوانید: