زندانیان گمنام آذربایجان

شمار زیادی از فعالان اجتماعی گمنام و ناشناخته‌‌ در زندان هستند که هیچ اخباری از آن‌ها منتشر نمی‌شود، وضعیت آنان روشن نیست و خانواده‌های آنان مستاصل و نگرانند؛ ازجمله فعالان مدنی‌ـ قومی خوزستان، بلوچستان، کردستان یا آذربایجان ایران که از این جهت در وضعیت ویژه‌ای قرار دارند.

در گفت‌وگویی با یکی از فعالان حقوق قومی در آذربایجان که با نام مستعار “تبریزی” با ما سخن گفت، از آخرین وضعیت فعالان مدنی آذربایجان پرسیده‌ایم که به تازگی بازداشت شده‌اند، اما اخبار کمی از آن‌ها منتشر شده است.

 

تبریزی: اخیراً طی فشار مضاعفی که بر فعالان مدنی آذربایجان وارد شده است، آقایان محمد اسکندرزاده در تاریخ ۳۱ اردیبهشت امسال حوالی ساعت ۱۱ شب در تبریز موقع برگشت از محل کارشان به منزل پدرشان بازداشت شدند. آقای اسکندرزاده قبلاً نیز در سال ۱۳۹۰ در مراسم یادبودی که برای شهدای اعتراض مردمی سال ۸۵ شهرستان نقده یا همان “سولدوز” برگزار شده بود، بازداشت شده بودند.

 

بعد از بازداشت ایشان، آقای وحید حبیب‌چشمه دستگیر شدند. او در هفتم تیرماه امسال در خانه‌ پدری‌شان در شهر جدید “سهند” – در نزدیکی‌ تبریز-  بازداشت شده‌اند. آقای حبیب‌چشمه هم پیشتر در دوم اسفندماه سال پیش بازداشت شده بودند. این روز، مصادف است با “روز جهانی زبان مادری”. آقای حبیب‌چشمه بعد از گذراندن ۸۰ روز بازداشت در سلو‌ل‌های انفرادی زندان مرکزی تبریز، در نهایت در آن مقطع با “حکم برائت” آزاد شدند.

 

آقای وحید راستگو هم در هفتم تیرماه امسال در خانه‌ پدری‌شان واقع در خیابان حافظ تبریز بازداشت شدند. طبق روال بازداشت‌های قبلی، وسایل شخصی‌ ایشان نیز از قبیل دست‌نوشته‌ها، کتاب‌ها و کامپیوتر و.. در جریان بازداشت، ضبط شده است. مسعود حسین‌زاده هم در تاریخ ۱۹ تیرماه امسال در خانه پدری‌شان واقع در خیابان عباسی، در جلوی در منزل دستگیر شدند که این دستگیری با ضرب و شتم همراه بوده است. آقای مسعود حسین‌زاده، فعال سابق دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز و عضو هیئت مرکزی تشکل دانشجویی “آرمان” بودند.

 

 

از آنجایی که به‌هیچ وجه امکان ملاقات با دستگیرشدگان وجود ندارد (بهانه‌ قاضی هاشم‌زاده در دادگاه انقلاب این است که جرم این‌ افراد “امنیتی” ا‌ست و نمی‌توانند ملاقات داشته باشند) اطلاعات خاص و مستندی در این زمینه در دسترس نیست.

 

 

تماس‌های محدودی در حد چند ثانیه با منزل داشته‌اند. برای مثال آقای محمد اسکندرزاده که در اردیبهشت امسال بازداشت شدند و قریب به ۷۰ روز را در انفرادی‌های وزارت اطلاعات گذراندند، فقط همان چند روز اول دستگیری‌، موفق به تماس تلفنی شدند.

 

اکثراً این بازداشت‌شدگان تحت فشار هستند و هیچ دیدار و ملاقاتی نداشته‌اند. شاید این محدودیت به این دلیل است که می‌خواهند اتهام‌های واهی را که در نظر دارند، خیلی راحت‌تر به این‌ افراد بقبولاند و از آنان اعتراف بگیرند. واقعیت امر این است که به‌ سختی می‌توان با این‌ افراد ارتباط برقرار کرد. یعنی اگر وزارت اطلاعات اجازه دهد، این بازداشت‌شدگان می‌توانند از داخل زندان، آن‌ هم بسیار محدود و  کنترل‌شده، تنها با خانواده‌های خود تماس داشته باشند.

 

این محدودیت‌ها در شرایطی است که آنها وضعیت جسمی مطلوبی هم ندارند. برای نمونه، آقای محمد اسکندرزاده طی تماسی که با خانواده خود داشتند، از ناحیه گوش چپ ابراز ناراحتی کرده‌اند. همین طور آقای وحید حبیب‌چشمه دچار نارسایی کلیوی هستند. بر پایه اخباری که دریافت کرده‌ایم، بیماری ایشان در دوره بازداشت‌ در اداره‌ اطلاعات تبریز، عود کرده است. این‌ تشدید بیماری هم برمی‌گردد به شرایط نگهداری غیراستانداردی که در اداره‌ اطلاعات تبریز حاکم است.

 

 

بله. در شهرستان سراب که در صد کیلومتری تبریز واقع است، ماه پیش دستگیری‌های گسترده‌ای صورت گرفت. در این شهرستان کوچک، دست کم ده نفر بازداشت شده‌اند. ولی به‌علت فشار بیش از حدی که وزارت اطلاعات بر خانواده‌های این فعالان می‌آورد، از “رسانه‌ای” شدن اخبار آنان جلوگیری شده است و ما تنها نام و مشخصات چهار نفر از آنها را در اختیار داریم که می‌توانم به نام آنها اشاره کنم:

 

آقایان سهند معالی، علی صمدپور، علی بشارتی و جمال موسی‌نژاد. همگی این افراد از شهرستان سراب در تاریخ هفتم تیرماه امسال بازداشت شده‌اند. جالب توجه است که آقای جمال موسی‌نژاد و آقای علی بشارتی، از معلمان و استادان به‌نام این شهرستان هستند. پس از دستگیری، همه این افراد بعد از دو روز به اداره‌ اطلاعات تبریز منتقل شدند.

 

 

در آذربایجان، وکیل‌هایی هستند که به رغم شرایط دشوار کار، راغب هستند که پیگیر پرونده‌های این افراد باشند، اما به‌هیچ وجه اجازه‌ ملاقات با بازداشت‌شدگان به آنها داده نمی‌شود. همانطور که می‌دانید، این حق وکیل و موکل است که بتوانند برای پیگیری پرونده‌ باهم ملاقات داشته‌ باشند. این وکلا به طور مرتب به اداره اطلاعات تبریز و دادگاه انقلاب مراجعه کرده‌اند، اما در نهایت تلاش‌های آنان بی نتیجه مانده است و اجازه‌ هیچ ملاقاتی با هیچکدام از دستگیرشدگان به آنها داده نشده است.

 

در اینجا، در آذربایجان، شرایط بسیار سختی حاکم است؛ به ویژه خانواده‌های زندانیان، تحت فشارهای سنگینی قرار دارند. وضعیت طوری شده است که حتی اکثر خانواده‌هایی که می‌خواستند از دادگاه انقلاب، پیگیر کار عزیزان‌شان باشند، تهدید به بازداشت شده‌اند. برای مثال، برای اعمال فشار بر آقای محمد اسکندرزاده به منزل برادر ایشان که اصلاً هیچ فعالیت مدنی یا سیاسی ندارد یورش برده‌اند و کامپیوتر و برخی مدارک‌شان را ضبط کرده‌اند.