طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس در ایران بار دیگر مطرح شده است. یک نماینده اصلاح‌طلب می‌گوید این طرح را دوباره در مجلس مطرح خواهند کرد. برخی از نمایندگان اصولگرا نیز از این طرح پشتیبانی کرده‌اند اما اصلاح‌طلبان می‌گویند آن‌ها قصد دارند طرح را «مصادره به مطلوب» کنند.
محمدعلی وکیلی، نماینده اصلاح‌طلب تهران و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، چهارشنبه ۲۷ شهریور اعلام کرد که فراکسیون امید مجلس طرح شفافیت آرای نمایندگان را بار دیگر روز یکشنبه آینده در مجلس مطرح خواهد کرد.
ارائه طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس به آذرماه دو سال پیش برمی‌گردد. نخستین‌بار محمدجواد فتحی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید این طرح را با ۳۸ امضا به هیئت رئیسه مجلس ارائه کرد. پس از تعویق ۹ماهه در اعلام وصول طرح مذکور، در بهار سال۹۷، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده اصولگرای اصفهان طرحی مشابه آن تدوین و با امضای ۲۰۰ نماینده آن را به هیئت رئیسه مجلس ارائه کرد؛ طرحی که با قید دو فوریت در شهریور سال گذشته در دستور کار مجلس قرار گرفت.
براساس این طرح آرای نمایندگان در مجلس و همچنین آمار حضور و غیابشان در جلسات، مرخصی‌ها، مأموریت‌ها، سفرها و دیگر فعالیت‌های آن‌ها به‌صورت شفاف منتشر می‌شود.
در روزهای اخیر بار دیگر این طرح در مرکز توجه جناح‌های مختلف جمهوری اسلامی قرار گرفته است. هدف اصلی از ارائه طرح شفافیت آرای نمایندگان آن بود که در جریان بررسی لوایح و طرح‌ها، رأی‌گیری مخفی به رأی‌گیری علنی تغییر کند و همگان از موضع واقعی نمایندگان مجلس آگاه شوند.
محمدعلی وکیلی با اشاره به «مصادره به‌مطلوب اصولگرایان از طرح شفافیت آرای نمایندگان» گفت: «پرچم شفافیت‌طلبی، پرچم اصلاح‌طلبی است. حالا که اصولگرایان می‌خواهند با این پرچم مشهوریت‌افزایی کنند ما خساست به خرج نمی‌دهیم و خوشحالیم. به‌خصوص که اگر شفافیت را از منظر پاسخگویی دنبال کنند. اما اگر قرار باشد اصولگرایان شفافیت آرای نمایندگان را برای نفی رقیب ابراز کنند، این کار جوانمردانه نیست.»
او همچنین با بیان این‌که «اگر اصولگرایان صادقانه زیر پرچم شفافیت بیایند، تحول بزرگی است»، افزود: «شفافیت آرای نمایندگان جزئی است از یک کل؛ باید به کل موضوع شفافیت تمکین کرد که یک جزء آن شفافیت رأی نمایندگان است. انکار آن کل و انحصار شفافیت فقط به رأی نمایندگان موضوع مشکوکی است. اما حال که جامعه را با این موضوع به‌حق، دوقطبی می‌کنند ما روز یکشنبه، پیش‌قدم خواهیم شد که مسئله شفافیت آرای نمایندگان در مجلس تعیین تکلیف شود.»
پیش از این هر بار تلاش‌ها برای پیشبرد این طرح در مجلس با شکست روبه‌رو شده است. در ۱۴ شهریور سال گذشته در حالی‌که ۲۰۰ نماینده مجلس طرح شفافیت آرا را امضا کرده بودند، تنها ۵۹ نفر موافق فوریت بررسی این طرح در مجلس بودند. در سوم شهریور سال جاری نیز دو فوریت طرح اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس با محوریت شفافیت آرا نمایندگان با ۶۹ رأی موافق، ۱۰۳ رأی مخالف و ۸ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۲ نماینده حاضر مواجه شد، پس از آن نیز یک فوریت طرح نیز رأی نیاورد.
محمود صادقی، دیگر نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی و از مدافعان طرح شفافیت آرا، در این‌باره گفته است: «بعضی از گروه‌های فشار که نسبت به طرح و لوایحی حساس هستند ممکن است واکنشی نشان دهند، به همین دلیل نمایندگان، به‌خصوص نمایندگان شهرستان‌ها ابراز نگرانی می‌کنند نکند بعد از رأی دادن به موضوعی در حوزه‌های انتخابیه‌‌شان تحت فشار قرار گیرند و یا بعضی از طرح‌ها حساسیت صنفی دارد، نمایندگان موافق نیستد علنی شود زیرا ممکن است مشکلاتی برایشان به‌وجود بیاید. (…) تعدادی از نمایندگان اعتقاد دارند فشارهای اجتماعی در برابر آرای‌شان آزادی عمل را از آن‌ها خواهد گرفت.»
صادقی با اشاره به تصویب برجام در مجلس نهم گفت: «طرح مربوط به برجام با ۱۶۱ رأی تصویب شد که اکثریت آن اصولگرا بود، اما امروز تعداد قابل توجهی از همان نمایندگان اظهار مخالفت می‌کنند در حالی که اگر رأی‌ها شفاف بود و نشان داده می‌شد، نمایندگانی که در آن مجلس رأی موافق دادند امروز نمی‌توانستند ژست مخالفت بگیرند.»
او همچنین با اشاره به آرای برخی از اعضای فراکسیون امید نیز گفت: «بعضی‌ها ممکن است در ظاهر عضو فراکسیون باشند اما در رأی‌گیرهای مهم به نوعی رأی متضاد می‌دهند. اگر آرا شفاف باشد می‌تواند مانع دورنگی شود زیرا مواضع افراد را مشخص می‌کند.»
با این حال این طرح مخالفانی نیز در جبهه اصلاح‌طلبان دارد. علی مطهری، نماینده تهران در این‌باره گفته است: «من با شفافیت حضور و غیاب‌ها و سفرهای نمایندگان و مانند این‌ها موافقم اما با شفافیت آرای آن‌ها موافق نیستم، زیرا جامعه امروز ما هنوز رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده است.»
از سوی دیگر اصولگرایان مخالف دولت نیز تلاش کرده‌اند نشان دهند که این نمایندگان اصلاح‌طلب هستند که مخالف طرح شفافیت آرای نمایندگان هستند.
حجت‌الاسلام، علیرضا پناهیان، روحانی طرفدار محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین ایران، به‌تازگی سخنانی جنجالی در دفاع از طرح شفافیت آرای نمایندگان ایراد کرد و گفت: «… هر چی نماینده انتخاب می‌کنی اکثریت رأی می‌دهند به این‌که رأی نماینده‌ها شفاف نباید باشد. چه خبرتان است؟ بعد به صورت بسیار جاهلانه و احمقانه‌ای می‌گویند مگر می‌خواهید تفتیش عقاید بکنید؟ مگر شما آن‌جا رأی به عقاید می‌دهید؟! غلط کردید شما با عقاید چه ربطی دارید؟ رأی‌ات را بگو به چی رأی دادی به چی رأی ندادی. غلط می‌کنید شما بر اساس عقاید رأی بدهی.»
اصلاح‌طلبان نسبت به این سخنان واکنش منفی نشان دادند اما اصولگرایان آن را مثبت ارزیابی کردند.
محمود صادقی درباره سخنان پناهیان گفت: «موضع‌گیری‌های سیاسی او بیشتر تمایل به سمت تمامیت‌خواهی دارد در صورتی که شفافیت مخالف تمامیت‌خواهی است.»
روزنامه کیهان در ایران نیز بانی طرح شفافیت آرای نمایندگان را اصولگرایان عنوان کرد و نوشت: «مشخص شد که این طرح مخالفان جدی دارد. مخالفانی به اندازه یک جناح سیاسی در کشور، اما در عین شگفتی این اعضای لیست امید بودند که با نطق‌ها و مصاحبه‌های خود در قامت مخالفان جدی شفافیت آرای نمایندگان ظاهر شدند.»
طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس به عرصه‌ای برای جدال سیاسیِ جناح‌های جمهوری اسلامی تبدیل شده است. به‌نظر می‌رسد که با نزدیکتر شدن به تاریخ برگزاری انتخابات مجلس این موضوع نیز برجسته‌تر می‌شود.
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ۲ اسفند سال جاری همزمان با اولین انتخابات میان‌دوره‌ای برای دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری برگزار خواهد شد.