نشریه “آرش” شماره ۱۰۸ منتشر شد. این شماره آرش به “نقش سند در تاریخ‌نویسی و تاریخ‌سازی” اختصاص دارد.
به گزارش گروه فرهنگ رادیو زمانه شماره ۱۰۸ نشریه “آرش” با موضوع “نقش سند در تاریخ‌نویسی و تاریخ‌سازی” در جمهوری اسلامی انتشار یافت.
آرش در پیشگفتار این دفتر موضوع بررسی‌اش پیرامون تاریخ‌سازی را مشخص می‌کند و مینویسد: “آن‌چه تاکنون توسط مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، مؤسسه اطلاعات و پژوهش‌های سیاسی، سازمان اسناد ملی، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی دیدگاه، و ده‌ها مرکز نشر اسلامی وابسته به وزارت اطلاعات به صورت خاطرات، اعترافات، تاریخ شفاهی یا کتبی، پژوهش سیاسی، تک‌نگاری انتشار یافته موضوع بررسی ماست.”
سپس در ادامه هدف خود را از این مطالعه بیان می‌کند و مینویسد: “از رهگذر ارزیابی کتاب‌ها و تصویرها، برآورد درجه دقت و درستی آن‌ها، چرایی گزینش اسناد که درج شده‌اند و اسنادی که حذف گشته‌اند و نیز برنمودن ساز و کار پیچیده ارائه اطلاعات ناراست، ناسره و نابه‌جا و درهم‌آمیزی داده‌های درست و نادرست، راه و روش تاریخ‌سازی جمهوری اسلامی را مورد کنکاش قرار داده‌ایم.”
این شماره آرش با دفاعیات بیژن جزنی و حسن ضیا ظریفی در دادگاه نظامی و تحلیل دفاعیات آنان برای برنمایی و بازخوانی مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران در سال‌های دهه ۱۳۴۰ در سایه شکل‌گیری نهضت چریکی و مشارکت گسترده جوانان روشنفکر و دانشجو در این مبارزات آغاز می‌شود. سپس در ادامه همین بحث آرش در گفت‌و‌گو با تورج اتابکی و ناصر مهاجر به اهمیت “سند” در تاریخ‌نویسی می‌پردازد.
بهروز شیدا، پژوهشگر و منتقد ادبی در جستاری با عنوان “تیر تبلیغ بر کمان جعل جهان” از میان مجموعه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، هشت سریال را برمی‌گزیند و موضوع پژوهش قرار می‌دهد با این قصد که تصویرهایی را که نمایانگر نگرش تاریخی از منظر جمهوری اسلامی‌اند بازخوانی کند.
دکتر احمد کریمی حکاک، پژوهشگر ادبی نیز در جستاری با عنوان “سند و متن” به متن‌های ادبی که سندیت تاریخی نیز دارند اشاره می‌کند و مینویسد که سندیت و متنیت گاهی از هم جدایی‌ناپذیرند و نمونه‌هایی از ادب کهن ایران نیز می‌آورد.
ناصر کاخساز به سندسازی و اهداف جمهوری اسلامی از انتشار برخی کتاب‌ها و هدایت اسناد تاریخی به مجرای دلخواه خود می‌پردازد. سعید پیوندی کتاب‌های درسی تاریخ در ایران را موضوع پژوهش قرار می‌دهد، تفاوت تاریخ با اسطوره و اسطوره‌های مذهبی را نشان می‌دهد و به بازخوانی تحریف‌شده‌های تاریخی در کتاب‌های درسی می‌پردازد.
اسد سیف کتاب‌های درسی از دبستان تا دانشگاه را در سایه فرهنگ ایدئولوژیک و جدال کهنه با نو، حق بر باطل و اندیشه حوزوی با اندیشه دانشگاهی نقد می‌کند.
تراب حق‌شناس در مقاله دیگری به نقد کتاب بحث‌برانگیز “سازمان مجاهدین خلق ایران” نوشته حسن روحانی می‌پردازد. این کتاب را انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده است. شیوا فرهمند هم در ادامه همین بحث کتاب “حزب توده از شکل‌گیری تا فروپاشی”، نوشته عبدالله شهبازی را به عنوان نمونه دیگری از تحریف تاریخ مورد بررسی قرار می‌دهد.
محمد امینی سپس به سویه دیگری از تحریف تاریخ در جمهوری اسلامی اشاره می‌کند: زندگی‌نامه نواب صفوی.
حیدر تبریزی در مقاله‌ای دشواری‌های تدوین تاریخ جنبش فدائی را بازگو می‌کند و بهمن امیر حسیبی به استفاده تبلیغاتی جمهوری اسلامی از گزارش‌های بازجویان ساواک در پرونده داریوش همایون اشاره می‌کند. محمد امیدوار به بررسی شیوه‌های تاریخ‌نویسی در جمهوری اسلامی می‌پردازد. محمد قراگوزلو در مقاله‌ای اهمیت گورستان خاوران به عنوان یک سند تاریخی را یادآوری می‌کند.
سپس پرویز قلیچ خانی در مقدمه‌ای که بر پرونده ویژه کتاب بحث‌برانگیز “در دامگه حادثه” (گفت‌و‌گوی عرفان قانعی‌فرد با پرویز ثابتی) نوشته، به ماجرای تلاشش پیش از انتشار این کتاب برای مصاحبه با پرویز ثابتی اشاره می‌کند. این مصاحبه هرگز انجام نشد و به جای آن کتاب “در دامگه حادثه” انتشار یافت و جلسه‌ای برای نقد و بررسی آن در مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات برگزار شد. در پرونده “در دامگه حادثه” در این شماره آرش، قربانیان شکنجه در زمان شاه فرصتی پیدا می‌کنند که خاطرات خود را بازگو کنند و همچنین گروهی از منتقدان از زاویه‌ای متفاوت به کتاب در “دامگه حادثه” و به عرفان قانعی‌فرد و پرویز ثابتی می‌پردازند.
انتشار این شماره آرش مصادف بود با هشتم مارس، روز جهانی زن. به این مناسبت مقالاتی هم درباره نهضت زنان در این شماره آرش انتشار یافته. بخش مقالات آرش به مقالاتی پیرامون تحریم‌ها و بحران در ایران، چالش‌های اپوزیسیون و بحران اقتصادی در ایران اختصاص دارد.
آرش نشریه‌ای است فرهنگی، سیاسی و اجتماعی که از بهمن ماه ۱۳۶۹ (فوریه ۱۹۹۱) به کوشش پرویز قلیج‌خانی در فرانسه منتشر می‌شود.
نشریه آرش از همان نخستین شماره‌اش تلاش می‌کند تلفیقی میان یک نشریه سیاسی و اجتماعی و یک نشریه ادبی به‌وجود آورد و در همه این سال‌ها به‌رغم مشکلات نشر و پخش یک نشریه فارسی‌زبان بازتاب‌دهنده ادبیات و هنر تبعیدی بوده است و در همان حال مهم‌ترین گفتمان‌ها و بحث‌های سیاسی در محافل و احزاب چپ را بازتاب داده است.
فصل‌نامه آرش به این ترتیب از نمونه‌های منحصر به‌فرد روزنامه‌نگاری تاریخی با تأکید بر رویدادهای نهضت چپ، چه در عرصه اندیشگی و چه در قلمرو هنر و ادبیات به‌شمار می‌آید.
اشتراک شش شماره فصل‌نامه آرش در اروپا ۶۰ یورو و در سایر نقاط جهان معادل ۹۰ دلار آمریکاست.
نشانی ایمیل نشریه آرش:
[email protected]
تارنمای آرش:
www.arashmag.com