سفر پرحاشیه محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران به کشورهای اسکاندیناوی، تنها از زاویه اعتراضات مخالفان جمهوری اسلامی و پذیرایی سران این کشورها خبرساز نبود. همان روزها شبکههای اجتماعی از فرار و تقاضای پناهندگی یکی از اعضای تیم رسانهای همراه ظریف در سوئد خبر دادند. امیرتوحید فاضل، روزنامهنگاری که در پروفایل توییترش، خود را دبیر سیاسی خبرگزاری موج معرفی کرده، طبق روایت خودش برای تلویزیون سوئد، در یک فرصت کوتاه و به بهانه کشیدن سیگار از تیم جدا شده و پس از ۲۰ دقیقه دویدن، سوار تاکسی شده و به اداره پلیس رفته است.
خبرگزاری اصولگرای موج، وابسته به «موسسه فرهنگی، هنری و خبری مرور وقایع جهان» و نزدیک به سپاه است و مواضع امیرتوحید فاضل تا پیش از پناهنده شدن، به اصولگرایان نزدیک بوده است. اما انتشار خبر پناهنده شدن او اصولگرایان را واداشته تا مدارکی رو کنند که نشان میدهد او به اصلاحطلبان گرایش داشته است. اصولگرایان از جمله نوشتهاند که او در سال ۸۳ (در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی) عضو خبرگزاری دولتی ایرنا بوده و در سال ۸۸ نیز مسوول کمیته اطلاع رسانی مهدی کروبی بوده است. در عین حال او در صفحه توییترش نسبت به محمدجواد ظریف، مواضع همدلانه و نزدیک داشته است.
در حالی که خبرنگاران اصولگرا، با انتشار رشته توییت و اظهارنظر درباره نحوه فرار او، او را خائن توصیف میکنند، خبرنگاران اصلاحطلب هم معتقدند که او از حق پناهندگی سوءاستفاده کرده و یک اپوزسیون قلابی تلقی میشود. اما خود او به خبرنگار اس وِ ت (تلویزیون سوئد) که پرسیده: چرا مردم سوئد باید باور کنند خبرنگاری که به وابستگي به نهادهای حکومتی مشهور بوده باید یکدفعه تغيير رویه دهد؟ – گفته: «روزنامههای فردا را بخوانید تا بفهمید.» امیرتوحیدفاضل همچنین به این رسانه سوئدی گفته که خانوادهاش در ایران تحت فشارند؛ همسرش اخراج شده و فرزندش امکان ثبت نام در مدرسه را ندارد.
اما عباس عبدی، تحلیگر اصلاحطلب در یادداشتی نوشته دعوای بر سر اینکه آیا او اصولگرا هست یا نه نیست، چون او حداقل زمانی که به خارج رفته قطعا اصولگرا نبوده و با تعریف اصولگرایی و نیز اصلاحطلبی چنین رفتاری غیر قابل قبول است.
او نوشته:
«محل نزاع در جای دیگری است. اینکه چرا یک نفر که اصولگرا نبوده و نمیتوانسته اصولگرا هم باشد، به راحتی میتواند نزد این جماعت خود را اصولگرا جا بزند و به زندگی ریاکارانه خود ادامه دهد؟ مساله مهم ظرفیت پذیرش دورویی و ریاکاری در یک جناح است! این مساله خطرناکتر از این است که وی صادقانه اصولگرا بوده و حالا مرتکب خطایی شده است. اگر او اصولگرا بوده و اکنون پناهنده شده این فقط یک انحراف فردی است ولی اگر او نفوذی بوده در این صورت با یک انحراف نظاممند مواجهیم. این نشان میدهد که آن جناح یا حداقل بخشی از آنان، این ظرفیت را دارند که افراد در آنان نفوذ کنند و …»
عبدی در ادامه یادداشت خود جناح اصولگرا را به داشتن ظرفیت جاسوس پروری متهم کرده و گفته:
«پیدا شدن جاسوس نیز در این وضعیت خیلی محتمل است. اخباری که این روزها به صورت غیر رسمی شنیده میشود ولی هیچگاه به صورت رسمی درباره جزییات آن سخنی نمیگویند، حاکی از این است که افراد زیادی تحت پوششهای مناسب نفوذ و در سطوح مهمی جاسوسی کردهاند و تعداد قابل توجهی از آنان نیز دستگیر شدهاند.»
لیست دوتابعیتیها
اما امیرتوحید فاضل از چه چیزی احساس خطر کرده و باز نگشته است؟
او در مصاحبه با سایت تلویزیون سوئد مدعی شده که یک روز پیش از بازداشت، همکاری از داخل ایران به او خبر داده که ماموران با حکم جلب او، به محل کارش رفتهاند. ماجرا به لیست ۱۰۰ نفرهای برمیگردد که در دو بخش به رنگ آبی و سبز نخستین بار به واسطه امیرتوحید فاضل در خبرگزاری موج منتشر شده است. جواد کریمی قدوسی، نماینده اصولگرای مجلس شورای اسلامی این لیست را حاصل کار یک سال کمیته تحقیق و تفحص مجلس درباره دوتابعیتیها معرفی و خلاصهای از گزارش کمیته تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی درباره مقامات دولتی دوتابعیتی را اولین بار روز سهشنبه اول مرداد (۲۳ ژوئيه) ارائه کرد.
این فهرست دو بخشی در بخش نخست کسانی را معرفی میکند که بر اساس شواهد و قرائن احتمال دو تابعیتی بودن آنها وجود دارد. در بخش دوم اسامی مدیرانی منتشر شده که بر اساس مدارک موجود ظن قوی در مورد دوتابعیتی بودن آنها وجود دارد.
در فهرست اول، نام حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز وجود دارد.
جواد کریمی قدوسی در صحن علنی مجلس اعلام کرده که برای تهیه این لیست نزد نهادهای مختلف شامل پلیس امنیت و پلیس گذرنامه، اطلاعات سپاه، قوه قضائیه و وزارت اطلاعات رفتهاند.
کریمی قدوسی با این حال گفته که اصرار داشته این لیست منتشر نشود چون «جامعه ظرفیت پذیرش شنیدن این اسامی را ندارد.» با این حال خبرگزاری موج نوشت که این لیست را از کریمی قدوسی گرفته است.
در بخش اول این لیست غیر از نام حسن روحانی نام افراد دیگری چون معصومه ابتکار، معاون زنان ریاست جمهوری و سعید نمکی، وزیر کنونی بهداشت نیز وجود دارد.
در لیست دوم که مربوط به کسانی است که «ظن قوی» درباره دوتابعیتی بودن آنها وجود دارد، نام محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس جمهوری و عبدالرسول دری اصفهانی، مسئول کمیته پولی و بانکی هیأت مذاکرهکننده هستهای وجود دارد.
حسینعلی امیری، معاون پارلمانی ریاست جمهوری اما در واکنش به این اخبار گفت:
«لیست دوتابعیتیها را وزیر اطلاعات بارها تکذیب کرده است. آنچه در رسانهها منتشر شده بر اساس شک و تردید، ابهام و براساس “گفته میشود” است و صحیح نیست.»
بر اساس طرحی در مجلس شورای اسلامی که در حال بررسی است، انتخاب یا انتصاب افراد دو تابعیتی در «کلیه دستگاههایی که به نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور» استفاده میکنند ممنوع است. همچنین به کار گماردن دارندگان «مجوز اقامت دائمی یا بلند مدت بیش از یک سال از کشورهای خارجی» و «مالکیت عرصه یا اعیانی در کشورهای خارجی» نیز ممنوع است. این طرح هنوز تصویب نشده.
سال گذشته نیز کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، تحقیق و تفحص درباره «افراد دوتابعیتی و دارای گرین کارت در حوزه مسئولان و مدیران ارشد» را آغاز کرد و گزارش نهایی آن را ۲۷ مرداد ماه ارائه داد. در این گزارش با استناد به ماده ۹۸۹ قانون مدنی و اصول ۴۱ و ۴۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی تاکید شده که در قوانین ایران تابعیت مضاعف پذیرفته نیست و تابعیت خارجی فرد جز در مواردی نظیر «کسب تابعیت مضاعف از طریق محل تولد یا ازدواج زن ایرانی با اتباع بیگانه» اعتبار ندارد.
در این گزارش آمده قوانین ایران برای شناسایی افراد دوتابعیتی و به کارگیری آنها در دستگاههای اجرایی کاستیها و ابهامهای زیادی دارد که باید بر طرف شود.
بیشتر بخوانید: