رئیسان جمهوری ایران، روسیه و آذربایجان چهارشنبه ۲۳ مرداد برای سومین بار و این بار در شهر ساحلی سوچی دور هم جمع می‌شوند تا راه‌های تقویت همکاری‌ها را بررسی کنند. این بار برخلاف دو بار قبل ایران در یک موقعیت خطیر منطقه‌ای قرار گرفته است. روسیه برای پیوستن به اینستکس برای انجام مبادلات بانکی و نفتی با ایران اعلام آمادگی کرده اما اروپا موافق نیست.
در اجلاس سوچی «هاب ترانزیتی ایران» که روسیه را به خلیج فارس و دریای عمان مرتبط می‌کند، اجرای مسیر سبز گمرکی و اعمال استانداردهای واحد گمرکی بین ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان، ایجاد روابط بانکی بهتر و استفاده از پول ملی در تجارت دو و سه جانبه در دستور کار روحانی، پوتین و علی‌اف قرار دارد. قرار است که آنها درباره انرژی و محیط زیست خزر هم با یگدیگر گفت‌وگو کنند.
پرویز اسماعیلی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس جمهوری اعلام کرده است که روحانی علاوه بر شرکت در نشست سه جانبه، رایزنی‌های جداگانه‌ای هم با همتایان روس و آذربایجانی خود خواهد داشت که در آن مهم‌ترین مسائل فیمابین و روابط دوجانبه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
حسن روحانی در نخستین نشست سه جانبه سران ایران، روسیه و آذربایجان در باکو طی سخنانی گفته بود:
«از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، تعامل سه کشور ایران، آذربایجان و فدراسیون روسیه در یک فرمت سهجانبه نه تنها می‌تواند به توسعه و تقویت ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بالقوه موجود بین سه کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مساعدت کند، بلکه می‌تواند با ایجاد هم‌افزایی و همگرایی، فرصت‌های جدیدی را در مقابله با چالش‌های موجود در منطقه فراهم نماید. بدیهی است چنین ترتیباتی، علیه هیچ کشور و یا طرف ثالثی نبوده و صرفاً چارچوبی برای گفت‌وگوهای معطوف به توسعه همکاری‌های منطقه‌ای سه کشور است.»
۱۹ فروردین ۱۳۹۵ محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و المار محمد یاروف وزیران خارجه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در پایان نخستین نشست سه جانبه خود در باکو زمینه نشست سهجانبه رئیسان جمهوری سه کشور را فراهم آوردند.
در همین راستا نخستین نشست ریسان جمهوری اسلامی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان چهار ماه بعد در ۱۸ مرداد ۱۳۹۵ در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شد.
۱۰ آبان ۱۳۹۶ روحانی، پوتین و علی اف برای دومین بار و این بار در تهران دور هم جمع شدند.
در آن زمان علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با پوتین گفته بود:
«بدون توجه به تبلیغات منفی دشمنان برای تضعیف روابط کشورها، می‌توانیم تحریم‌های آمریکایی‌ها را با روش‌هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادیِ دو یا چند جانبه، بی‌اثر و آمریکا را منزوی کنیم.»
لوان جاگاریان، سفیر روسیه یکشنبه ۶ مرداد/۲۸ ژوئیه از آمادگی روسیه برای شرکت در اینستکس خبر داد. جاگاریان درباره اجرایی شدن اینستکس «به‌عنوان پایه‌ای برای حفظ برجام و بازگشت طرف‌های توافق هسته‌ای به تعهداتشان» و نقش روسیه در این زمینه گفت:
«فکر نمی‌کنم این سازوکار بتواند انتظارات تهران را برآورده کند چرا که اینستکس بیشتر بر غذا و دارو تمرکز دارد اما انتظارات اصلی ایران مبادلات بانکی و فروش نفت است. معتقد هستم با این وجود که اروپا تلاش می‌کند اما نمی‌تواند موفقیتی به دست بیاورد چرا که امکانات آنها بسیار محدود است. ما چندین بار اعلام کرده‌ایم که آمادگی داریم در اینستکس شرکت کنیم اما طرف اروپایی تاکنون برای ما تشریح نکرده است که جزئیات این سازوکار چیست».
پانویس:
چند ساعت بعد از انتشار این گزارش، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین دوشنبه ۲۱ مرداد/ ۱۲ اوت اعلام کرد که نشست رئیسان جمهوری ایران، روسیه و آذربایجان به «دلایل فنی» به تعویق افتاده است.
بیشتر بخوانید: