مجلس ایران فردا یک‌شنبه ۲۳ تیر «برنامه اصلاح ساختار بودجه» کشور را در جلسه‌ای غیرعلنی با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه بررسی خواهد کرد. از جمله بندهای مهم این برنامه، اصلاح یارانه‌ها و آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین است. پیش از این خبرهایی مبنی بر احتمال گران شدن بنزین نگرانی‌هایی را در میان مردم ایجاد کرده و به صف‌های طویل در پمپ بنزین‌ها منجر شده بود. مجلس نیز با ورود به این موضوع، دولت را از گران کردن بنزین در سال ۹۸ منع کرد، اما اکنون به نظر می‌رسد دولت در تلاش برای جبران کسری بودجه خود، در حال چانه‌زنی با مجلس برای افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی در کوتاه مدت است.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفته بود: قیمت حامل‌های انرژی یک ریال هم گران نمی‌شود.

در روزهای پایانی سال ۹۷، رهبر ایران دستور ارائه برنامه اصلاح ساختاری بودجه را صادر کرد. هدف از این برنامه، کاهش فشار تحریم‌ها و اصلاح ساختار اقتصادی کشور با هدف کاهش وابستگی به نفت است.

در راستای این دستور، سازمان برنامه و بودجه ۲۰ فروردین امسال طرح مقدماتی برنامه اصلاح ساختار بودجه را ارائه کرد. این سازمان اخیراً چارچوب کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه را نیز منتشر کرد.

برنامه اصلاح ساختار بودجه، شامل بخش‌های مهم و حساسی از جمله برنامه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، اصلاح یارانه کالاهای اساسی و یارانه تولید است.

به گزارش «اعتمادآنلاین»، طرح اصلاح نظام یارانه‌ حامل‌های انرژی در قسمت طرح‌های کوتاه مدت درآمدهای پایدار قرار گرفته که قرار است در سال ۹۸ اجرا شوند و این‌طور به نظر می‌رسد که دولت می‌خواهد با گران کردن بنزین، کمبود بودجه خود را جبران کند.

این در حالی است که مجلس پیش از این گران شدن بنزین در سال ۹۸ را منع کرده بود.

مهلت چهار ماهه‌ای که علی خامنه‌ای به قوای مقننه و مجریه برای تهیه و تدوین برنامه اصلاح ساختار بودجه تعیین کرده بود اما هفته آینده به پایان می‌رسد و دولت با وجود اختلاف‌ها می‌خواهد در این مدت کوتاه با مجلس بر سر این برنامه مهم و تاثیر‌گذار به توافقی کلی دست پیدا کند.

همزمان به دلیل محدودیت زمان و اهمیت موضوع، شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا به این موضوع ورود کرده است. البته طبق رویه‌های مرسوم قانونی در ایران برنامه اخیر باید به تصویب مجلس می‌رسید. مشخص نیست که رویه تصویب این برنامه چگونه خواهد بود.

نظرخواهی از مردم؟

«اعتماد آنلاین» همچنین گزارش داده است که سازمان برنامه و بودجه همزمان با انتشار طرح کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه، از عموم مردم درخواست کرده تا نظرات خود را در این خصوص مطرح کنند، اما «تا کنون بازخورد قابل تاملی در این خصوص دیده نشده است.»

این سایت خبری همچنین گزارش داده است که: «بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی حتی از انتشار برنامه اصلاحی سازمان برنامه و بودجه اطلاعی ندارند.»

عموم مردم پیش از این نگرانی خود را از گران شدن حامل‌های انرژی و حذف تدریجی یارانه‌ها ابراز کرده بودند. یکی از شیوه‌های این ابراز نگرانی و مخالفت، بستن صف‌های طویل جلوی پمپ بنزین‌ها بود. با این حال وعده مجلس باعث شد این آتش زیر خاکستر فعلاً خاموش بماند.

بسیاری از مردم اما از جزییات طرح اصلاح بودجه بی‌خبر هستند، همچنان که برحی نمایندگان آنها حتی از انتشار برنامه اصلاحی مطلع نشده‌اند.

انتظار می‌رود نمایندگان فردا در یک جلسه غیرعلنی از جزییات برنامه اطلاع بیشتری کسب کنند. امیر‌حسین قاضی‌زاده‌ هاشمی، عضو هیات ‌رئیسه مجلس خبر داده است که جلسه غیرعلنی درباره اصلاح ساختار بودجه با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه فردا یک‌شنبه ۲۳ تیر/ ۱۳ ژوییه برگزار خواهد شد.

آیا بنزین در سال ۹۸ گران خواهد شد؟

در بند مربوط به اصلاح قیمت‌های حامل‌های انرژی، مباحث آزاد سازی قیمت بنزین و برق خانگی به صورت کلی مطرح شده و جزییات مشخصی از این طرح منتشر نشده است.

با این حال در توضیحات این بند آمده است بهره‌مندی از یارانه‌ها بین اقشار مختلف اجتماعی نامتناسب است و هدف از اصلاح یارانه حامل‌های انرژی «کاهش هدررفت» یارانه انرژی است.

در این راستا قرار است ضریب اصابت منابع برای «حمایت از تولید و اشتغال» افزایش یابد و در چند فاز اجرا شود.

این برنامه پیشنهاد می‌کند «اصلاحات در ابتدا با اصلاح نظام یارانه‌ای بنزین و برق خانگی آغاز شود و سپس به گازوییل و برق صنعتی تسری یابد.»

در مورد شیوه اجرا نیز قید شده است که: «ابتدا یک کف حمایتی مصرف برای تمام خانوارها در نظر گرفته می‌شود و سپس حامل انرژی مربوطه با قیمت بازار عرضه خواهند شد.»

جبران کسری بودجه؟

سازمان برنامه و بودجه چندی پیش اعلام کرده بود یارانه پنهانی که بابت حامل‌های انرژی پرداخت می‌شود در حدود ۳۱۰ هزار میلیارد تومان است.

یارانه پنهان به درآمدی اشاره دارد که دولت بابت فروش کالاها با قیمت پایین‌تر از قیمت بازار آزاد از دست می‌دهد.

بر اساس برخی آمارهای غیررسمی، دولت ایران در سال ۹۸، ۸۰ یا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کاهش درآمد داشته است.

یکی از اهداف کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه، جبران کسری بودجه به روش کاهش مخارج دولتی در حوزه یارانه‌ها و کسب درآمد بیشتر بابت فروش حامل‌های انرژی در داخل کشور است.

در واقع دولت می‌خواهد کسری بودجه را با ایجاد یک جریان مالی داخلی تا حدی جبران کند. این اقدام اما تبعات خاص خود را نیز دارد. علاوه بر افزایش نارضایتی عمومی بابت افزایش قیمت‌ها و همین‌طور آسیب‌پذیری بیشتر اقشار کم‌درآمد در صورت عدم تخصیص درست و حساب‌شده یارانه‌های هدفمند، این شیوه از جبران کسری بودجه می‌تواند به تورم بیشتر و کاهش ارزش واحد پولی کشور نیز منجر شود.

در همین زمینه:

سهمیه‌بندی بنزین و گران شدن قیمت آن منتفی شد