زنگنه: اینستکس بدون واریز پول نفت پاسخگو نیست

مقام‌های جمهوری اسلامی از راه‌اندازی سازوکار مالی با اروپا (اینستکس) چندان راضی نیستند. وزیر نفت همچون برخی مقام‌ها می‌گوید باید پول نفت به اینستکس واریز شود وگرنه کارایی ندارد. وزیر خارجه نیز راه‌اندازی آن را پاسخی به خواسته‌های ایران نمی‌‌داند اما می‌گوید یک ارزش استراتژیک دارد: فاصله گرفتن نزدیک‌ترین متحدان آمریکا از آن.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران که به وین رفته تا در آن‌جا در یکصد و هفتاد و ششمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) شرکت کند، صبح دوشنبه ۱۰ تیر درباره اینستکس گفت: «اگر اینستکس را به‌عنوان یک عملیات در نظر بگیرند، بدون واریز مطمئن پول به آن، یا با واریز ۳ یا ۴ میلیون دلار یا یورو، این سازوکار پاسخگو نیست؛ باید پول نفت به آن واریز شود.»

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۵ تیر / ۲۶ ژوئن، یک روز قبل از پایان مهلت ایران به اتحادیه اروپا برای اجرای تعهداتش در برجام، اعلام کرد که اینستکس آماده است. موگرینی اظهار امیدواری کرد که با پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، برجام تداوم بیابد.

زنگنه افزود که ایران در حال حاضر «به شکل رسمی هیچ» فروش نفتی به اروپا ندارد.

در نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیران و مدیران کل سیاسی ایران، آلمان، فرانسه، روسیه، چین و بریتانیا در وین که ۷ تیر / ۲۸ ژوئن برگزار شد گفته شد که دولت‌های اروپایی یک خط اعتباری چند میلیون یورویی برای سهولت روابط تجاری بین تهران و اتحادیه اروپا تحت تحریم‌های آمریکا در نظر خواهند گرفت تا برجام را نجات دهند.

مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل فردای آن روز اینستکس را ناکافی خواند و گفت: «معتقدم که اینستکس در وضعیت فعلی، کافی نیست. این سازوکار بدون پول همچون ماشین بسیار زیبای بدون بنزین است». او ایران را «قربانی بدعهدی‌ها» خواند و گفت: «اروپا باید اقدام ملموسی برای حفظ برجام انجام دهد و صرف اعلام حمایت جهانی از برجام، مشکل ایران را حل نمی‌کند». تخت روانچی خروج ایران از برجام را رد کرد و گفت ایران تنها تعهدات خود را بدون «ضرب‌الاجل و تهدید» کاهش خواهد داد.

روز دوشنبه محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در مراسم «روز ملی صنعت و معدن» درباره اینستکس حرف زد و گفت: « اینستکسی که اروپایی‌ها تصمیم گرفتند از آن استفاد کنند، گرچه پاسخی به خواست‌های ایران و تعهدات اروپایی‌ها نیست، اما یک ارزش استراتژیک دارد و آن هم این است که نشان می‌دهد نزدیکترین متحدان آمریکا در حال فاصله گرفتن از آمریکا در روابط اقتصادی هستند.»

به‌گفته ظریف نقش دلار در معاملات بین‌المللی کاهش یافته است. او می‌گوید «اخیراً روسیه و چین تصمیم گرفتند که معاملات خود را بدون دلار انجام دهند، همچنین سال گذشته دلار از ۳۵ درصد معاملات ایران و ترکیه حذف شد و حتی امارات و هند تصمیم گرفتند که در بخشی از معاملاتشان از دلار استفاده نکنند».

روز گذشته، یکشنبه ۹ تیر / ۳۰ ژوئن فدریکا موگرینی در وبلاگ شخصی خود خبر داد که افزون بر بریتانیا، فرانسه و آلمان، ۷ کشور اروپایی دیگر نیز قرار است به اینستکس بپیوندند. پیش از این اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد اعلام کرده بودند که در این زمینه با سه کشور اروپایی همکاری می‌کنند تا کانال هایی را برای تسهیل تجارت و معاملات مالی با ایران ایجاد کنند.

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی ۵ تیر در قم درباره اینستکس گفته بود: «آن‌ها (اروپایی‌ها) پس از یک سال اینستکس را طراحی کردند که تنها یک هیکل است و باید مشخص شود که منابع مالی آن از کجا تأمین می‌شود، یا باید نفت بخرند یا اعتباری را در آن قرار دهند.»

بیشتر بخوانید:

نشست کمیسیون مشترک برجام: نه شکست، نه موفقیت