کار در گرمای طاقتفرسای استانهای خوزستان، بوشهر و سیستان و بلوچستان هر ساله قربانی میگیرد. اما کارگران بسیاری همچون کارگران پیمانکاری شهرداریها و کارگران پروژهای نفت و گاز از تسهیلاتی چون «کاهش ساعت کاری» یا «مزایای بدی آب و هوا» برخوردار نیستند.
کم نیستند روزهایی مثل امروز چهارشنبه ۲۲ خرداد که موسسات خدماتی و دستگاههای اجرایی مناطق گرم بویژه خوزستان به دلیل دمای ۵۰ درجه و گرمای بالای هوا تعطیل میشوند. امروز استانداری خوزستان بانکها را هم تعطیل کرد. اما دمای هوا هر چقدر که باشد بخش قابل توجهی از کارگران که پروژهای، موقت و روزمزد هستند ناگزیرند برغم ناراحتی جسمی به کار ادامه دهند. آنها موقتاند و تشکلی هم برای دفاع از خود ندارند.
کار در این شرایط برای کارگرانی که در فضای باز کار میکنند مانند کارگران ساختمانی، کارگران شهرداریها و کارگران نفت و گاز ــ چنانچه تا کنون در مواردی اتفاق افتاده ــ میتواند به مرگ نیز منجر شود.
در سالهای گذشته اخبار مرگ کارگران در اثر کار در گرمای شدید در مواردی به رسانهها درز کرده اما حتی انتشار این اخبار هم سبب تغییری در وضعیت کارگران موقت و روز مزد نشده است.
گرما باعث افزایش ضریب حوادث و مرگ کارگران در محیط کار میشود. کارگران شهرداریها، کارگران سکوهای نفت و گاز، کارگران کورهپزخانهها، و کارگران ساختمانی بیش از سایرین در معرض هوای بشدت گرم قرار دارند و خطر گرمازدگی تهدیدشان میکند.
فراتر از این، کار در دمای بالا میتواند به گرمازدگی حاد بیانجامد که بدن دیگر قادر به دفع گرمای اضافی خود نیست. سیستم تنظیمکننده دمای بدن، از کار میافتد و این امر میتواند به تخریب اندامهای بدن بیانجامد.
«غلامحسین عشقی» کارشناس ارشد ایمنی صنعتی در ارتباط با کار در مناطق جنوب ایران میگوید برای این که کارگر دچار گرمازدگی نشود باید کار میان ۱۲ تا ۱۵ تعطیل شود. در غیر این صورت «فرد گرمازده ۲۰ دقیقه فرصت دارد تا از این مرحله نجات پیدا کند در غیر این صورت وارد مرحله اغما (heat strok) میشود که در صورتی که تا ۲۰ دقیقه در این مرحله به وی رسیدگی نشود مرگ وی قطعی است.»
مرداد سال ۹۵، خبر مرگ یک کارگر در خوزستان در اثر گرما به رسانهها راه یافت اما نه ساعت کار کارگران آسیبپذیر- مانند سایر کارکنان- کاهش یافت و نه تغییر دیگری در وضعیتشان داده شد. مدیریت بحران استان خوزستان ساعت کار کارمندان را کاهش داد اما برغم اعتراض کارگران، آنها ناگزیر به کار زیر آفتاب سوزان شدند.
خبرگزاری دولتی ایلنا مواردی از مرگ کارگران در اثر گرما در سالهای اخیر را برشمرده است.
مرگ یک کارگر موقت پیمانی در شهرداری بندرعباس که ساعت سه بعد از ظهر یک روز گرم تابستان ۹۶ به کُما رفت و شش روز بعد جان سپرد، یک نمونه است. مرگ یک کارگر شهرداری چُغادَک در استان بوشهر که همان روزها دچار گرما زدگی شد و قبل از رسیدن به بیمارستان جان باخت، مورد دیگر است. همان سال یک کارگر ۵۵ ساله کارخانه آلومینیومسازی مسجد سلیمان و یک کارگر ۳۱ ساله کورهپزخانهای در کوت عبدالله شهرستان کارون در اثر کار در گرمای شدید جان باختند.
به گفتهی هوشنگ درویشی رئیس کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار خوزستان هیچ قانونی برای حفاظت از کارگران مناطق گرم در تابستان تدوین نشده است. تنها برخی کارگران مزایایی شامل بدی آب و هوا دریافت میکنند.
اما دریافت این مزایا هم شامل همه کارگران نمیشود. از جمله کارگران پیمانی شهرداریهای مناطق جنوب مشمول بخشنامه کاهش ساعت کار نمیشوند و مشمول بازنشستگی پیش از موعد هم نیستند. یکی از خواستهای کارگرانی که کار سخت و زیانآور انجام میدهند ــ مانند کارگران نفت و گاز و کارگران ساختمانی ــ بهرسمیت شناخته شدن سختی کارشان است.