معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت از صحبت‌های روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت او درباره اتباع افغان در گفت‌وگوی تلویزیونی سوء‌برداشت شده و در این میان سوء‌تفاهمی پیش آمده است.

مهاجران افغانستانی در یکی از پاسگاه‌های مرزی ایران- عکس: آرشیو

عباس عراقچی صبح روز شنبه ۲۱ اردیبهشت در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی دیگر گفت که منظور او و تاکیدش بر این‌ است که کشورهای اروپایی باید به وظایف خود در ارتباط با مهاجران از جمله «مهاجران افغانی» در ایران عمل کنند:

«آنها دو راه پیش‌رو دارند: یا این‌که در تامین هزینه‌های مربوط به این مهاجران به ایران کمک کنند، یا این‌که بخشی از این مهاجران را به خاک خود راه دهند و آنها را در خاک خود بپذیرند.»

صحبت‌های روز چهارشنبه عراقچی واکنش‌ها و انتقادهای رسمی و غیررسمی گستردهای به دنبال داشت. ایرانیان و افغانستانی‌های بسیاری در شبکه‌های اجتماعی از گفته‌های او انتقاد و رویکرد سیاسی، ابزاری و غیرانسانی او نسبت به مهاجران و پناهجویان را محکوم کردند.

منتقدان از جمهوری اسلامی خواستند نسبت به افغانستانی‌های مقیم ایران رویکرد سیاسی نداشته باشد و از آنان برای اعمال فشار بر اروپا و آمریکا استفاده نکند.

از جمله یکی از معاونان وزارتخانه امور مهاجران افغانستان در واکنش به این اظهارات گفت:

«دولت ایران نباید با موضوع مهاجران افغان برخورد سیاسی کند و ایران در مورد خروج احتمالی افغان‌ها از این کشور باید پای‌بند توافقنامه‌های امضاشده میان دو کشور باشد.»

عباس عراقچی روز چهارشنبه گفته بود اگر تحریم‌ها اثر کند و فروش نفت ایران به صفر برسد، جمهوری اسلامی مجبور است سیاست ویژه‌ای را برای اقتصاد خود در نظر بگیرد و ممکن است از «برادران و خواهران افغانی» بخواهد ایران را ترک کنند.

به ‌گفته عراقچی در حال حاضر بیش از سه میلیون تبعه افغان در ایران هستند که «دو میلیون فرصت شغلی را اشغال کرده‌اند و سالانه سه تا پنج میلیارد یورو از ایران خارج می‌کنند».

۴۶۸ هزار دانش‌آموز افغان «رایگان در مدارس ایران تحصیل می‌کنند؛ در حالی که هر کدامشان سالانه ۶۰۰ یورو هزینه دارند» و ۲۳ هزار دانشجوی افغان در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند که «سالانه ۱۵ هزار یورو برای هر کدام از آن‌ها هزینه می‌شود».

عراقچی هزینه مهاجران ساکن ایران را در مجموع هشت میلیارد دلار عنوان کرده و با تأکید دوباره بر اخراج مهاجران در صورت تأثیرگذاری تحریم‌ها گفته بود:

«اگر مجبور شویم چنین خواهیم کرد و تبعاتش بر عهده آمریکاست؛ همان کشوری که افغانستان را به بحران کشید.»

عراقچی اما در برنامه روز شنبه درباره این صحبت‌های روز چهارشنبه‌ خود گفت:

«آنچه به نقل از من گفته شده یک سوء‌برداشت است و من نگفته‌ام که اگر تحریم‌ها فشار آورد با خواهران و برادران افغانی خود خداحافظی می‌کنیم. این تعبیر من نیست و چنین برنامه‌ای نداریم. چنین نظراتی در کشور و در وزارت خارجه وجود ندارد و بحث اخراج یا بازگرداندن مهاجران افغانی مطرح نیست.»

بخش دیگری از انتقادها از گفته‌های عراقچی اما به استفاده از واژه «افغانی» برمی‌گردد که واحد پول افغانستان است. او اما روز شنبه همچنان از این واژه برای اشاره به اتباع افغانستانی مقیم ایران استفاده کرد.

این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی گفت:

«مساله‌ ما این است که دیگرانی که خود سبب ایجاد مشکلات در افغانستان از جمله آوارگی مردم این کشور شده‌اند باید به مسئولیت‌های خود در این زمینه عمل کنند. روی صحبت ما با افغانستان و افغانی‌های مقیم ایران نبود. روی صحبت ما با غربی‌هاست. ما تاکید داریم که آنها باید به مسئولیت‌های خود در این زمینه عمل کنند.»

عراقچی در ادامه گفت:

«ما ۴۰ سال است در کنار برادران و خواهران افغانی خود در ایران زندگی می‌کنیم. شاهد حضور آنها در جبهه‌های جنگ در زمان صدام و دفاع از حرم بودیم. آنان رشادت‌های زیادی انجام دادند. در جامعه ما حضور دارند و روابط خواهرانه و برادرانه‌ای با ایشان برقرار است. بحث ما این است که به این عزیزان کمک شود و دیگران نیز مسئولیت‌های خود در این زمینه را انجام دهند. ما تا آنجایی که توانسته‌ایم در طول ۴۰ سال گذشته به آنها کمک کرده‌ایم و کمک خواهیم کرد. مشکلی با این موضوع نداریم، اما تاکید داریم که غربی‌ها نمی‌توانند از یک طرف مشکلات اقتصادی برای ما به بار بیاورند و خودشان که مسبب مشکلات مردم افغانستان هستند مسئولیتی در این زمینه انجام ندهند.»

منتقدان گفته‌های عراقچی اما نسبت به عملکرد ۴۰ ساله جمهوری اسلامی در قبال مهاجران افغانستانی انتقاد دارند. یکی از این منتقدان، فریبا قلی‌زاده، روزنامه‌نگار افغانستانی‌ست که در صفحه توئیتر خود توئیت‌های متعددی در انتقاد از گفته‌های عباس عراقچی منتشر کرد و به مشکلات زندگی افغانستانی‌ها در ایران پرداخت:

معاون سیاسی وزیر امور خارجه اما معتقد است جمهوری اسلامی به مسئولیت خود در مورد «مهاجران افغانی» بیش از حد توان‌ عمل کرده‌:

«اروپایی‌ها نیز باید به مسئولیت خود در این زمینه عمل کنند. دوستانی که در داخل کشور در ارتباط با این موضوع مقاله یا مطلبی می‌نویسند به این نکته توجه کنند که مواضع آنها اروپاپسند نباشد و نکاتی را مطرح نکنند که فشار و مسئولیت را در این زمینه از دوش اروپایی‌ها بردارند. این موضوع را درک کنند چرا که یک بحث جدی است. اروپایی‌ها باید به وظایف خود عمل کنند.»

عراقچی با انتقاد از سیاست‌های غرب در افغانستان، آمریکایی‌ها و غربی‌ها را مسئول وضعیت افغانستان دانست و گفت آنها هستند که گروه‌های تروریستی را در افغانستان ایجاد کرده‌اند، جنگ راه انداخته‌اند و سبب آوارگی مردم این کشور شده‌اند:

«بنابراین نباید انتظار داشته باشند که ایران فقط هزینه این مهاجران را بپردازند. آنها توقع دارند که از یک طرف ایران هزینه این مهاجران را بپردازد و از دیگر سو ایران را تحریم می‌کنند و فشار می‌آورند. ما اعلام کردیم که در کنار ادامه‌ حمایت‌های خود از برادران و خواهران مهاجر افغانی در ایران، اروپایی‌ها نیز به وظایف خود عمل کنند. ما در واقع گزینه جدیدی را در برابر این مهاجران قرار دادیم. مهم این است که اروپایی‌ها به مسئولیت خود در این زمینه عمل کنند. آنها در این زمینه دو راه در پیش‌رو دارند راه اول این است که در تامین هزینه‌های این مهاجران با ما همراهی کنند و راه دوم این است که بخشی از این مهاجران را در خاک خود راه بدهند. بحث بازگشت این مهاجران به افغانستان و یا خداحافظی نیست بلکه گزینه‌های جدیدی در برابر آنها گذاشته شده است.»

او تاکید کرد که اروپایی‌ها باید به وظایف خود در مورد پناهندگان، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مبارزه با تروریسم عمل کنند:

«این طور نیست که ما فقط با گروه‌های تروریستی‌ای که آنها در منطقه به وجود آورده‌اند، مبارزه کنیم. آنها نیز باید به وظایف خود در این ارتباط عمل کنند.»

  • در همین زمینه
مهاجران افغانستانی: قربانیان همیشگی