ویدئوها و تصویرهای منتشرشده از یک اردوگاه در نزدیکی طرابلس، پایتخت لیبی نشان میداد که پناهجویان هراسیده خود را از تیررس شبهنظامیان مخفی کردهاند. تخلیه این پناهجویان آغاز شده بود. پزشکان بدون مرز در بیانیهای اعلام کرده که فرصت برای تخلیه آنها رو به اتمام است.
روزنامه بریتانیایی «گاردین» پنجشنبه ۲۵ آوریل / پنجم اردیبهشت در گزارشی از تیراندازی یک گروه شبهنظامی نزدیک به خلیفه حفتر، فرمانده نظامی نیروهای «ارتش ملی لیبی» به پناهجویان جوان اردوگاه قصر بن غشیر خبر داد. به گفته گاردین، دستکم دو پناهجو کشته و ۲۰ تن دیگر زخمی شده بودند. آمار منابع دیگر اما متفاوت است.
سازمان پزشکان بدون مرز جمعه ۲۶ آوریل / ششم اردیبهشت در بیانیهای نسبت به وضعیت پناهجویان ابراز نگرانی کرد و رویدادهای اردوگاه قصر بن غشیر را مستقلاً تأیید کرد:
«بر اساس مدارک رسیده به پزشکان بدون مرز، مهاجران و پناهجویان در مرکز حبس قصر بن غشیر در طرابلس هدف گلوله قرار گرفتند و مجروح شدند. پزشکان بدون مرز و دیگر آژانسهای امور بشردوستانه نسبت به وضعیت سه هزار مهاجر و پناهجوی محبوس در اردوگاهها در طرابلس و مناطق اطراف در دو هفته گذشته هشدار دادهاند. حادثه اخیر نیز کاملاً قابل پیشگیری میبود اگر این پناهجویان به خارج از کشور منتقل شده بودند».
تصاویر و ویدئوها پنجشنبه به صورت مخفیانه به دست گاردین رسیده بود. این تصاویر بار دیگر بر بحران بشردوستانه در اردوگاههای مهاجران لیبی که نهادهای حقوق بشری بینالمللی نسبت به آن هشدار دادهاند، صحه میگذارند.
مقامهای لیبی پناهجویان و مهاجران را در این مراکز زندانی میکردند تا جلوی حرکت آنها به سمت اروپا را بگیرد. این اقدام بخشی از توافق لیبی با مقامهای اروپایی بود.
آژانس پناهجویان سازمان ملل جمعه گذشته اعلام کرده بود که سه هزار پناهجوی در اردوگاهها محبوس ماندهاند و در میانه آتش درگیری نیروهای ارتش حفتر و نیروهای دولتی لیبی گیر افتادهاند. این نهاد حامی پناهجویان پنجشنبه نیز اعلام کرد که ۳۲۵ تن را از اردوگاه قصر بن غشیر تخلیه کرده است.
آژانس پناهجویان سازمان ملل اما گزارشها مبنی بر تیراندازی را رد کرده و گفته تنها ۱۲ تن «آسیب جسمی» دیدهاند اما کسی هدف گلوله قرار نگرفته است. منابع دیگر اما از تیراندازی و کشتهشدن چند تن خبر میدهند.
کارلین کلایر، رئیس بخش فوریتهای پزشکان بدون مرز جامعه بینالمللی را «تنها مقصر» اتفاقهای رویداده در اردوگاههای پناهجویی دانست و جمعه گفت:
«امروز پزشکان بدون مرز بار دیگر خواهان تخلیه فوری و اضطراری پناهجویان از کشور است. آنها تا آن زمان در معرض خطر حملهای دیگر یا گیرافتادن در خط آتش دو طرف هستند».
بر اساس بیانیه پزشکان بدون مرز، تخلیه اضطراری پناهجویان محبوس در اردوگاه قصر بن غشیر در دو روز گذشته ــ ۲۴ و ۲۵ آوریل ــ آغاز شده است اما این پناهجویان در حال انتقال به اردوگاه زاویه هستند.
پزشکان بدون مرز شرایط این اردوگاه را نیز «خطرناک» و «رو به وخامت» توصیف کرده است.
در اردوگاه قصر بن غشیر چه گذشت؟
به گفته پزشکان بدون مرز، «در اردوگاه قصر بن غشیر هفتصد مرد، زن و کودک غیرنظامی گیر افتادهاند. روایت پراختلاف رسانهها و آژانسهای امدادرسان از رویدادهای بهوقوعپیوسته در آنجا تصویر شفافی از وضعیت اردوگاه و شمار مجروحان ترسیم نمیکند. گزارشهای متعددی از مرگ چندین تن و مجروحشدن دستکم ۱۲ تن دیگر خبر میدهند».
بر اساس شهادت یک پناهجوی ساکن اردوگاه که یک فعال حقوق پناهجویان در اختیار گاردین قرار داده، سربازان وفادار به حفتر وارد آنجا شدند و از پناهجویان و مهاجران ساکن آن خواستند تا گوشیهایشان را تحویل دهند اما ساکنان اردوگاه نپذیرفتند:
«وقتی قبول نکردیم، سربازان شروع کردند به تیراندازی. جای گلوله را روی گردن و سر بعضیها دیدم و فکر میکنم اگر فوراً تحت درمان پزشکی قرار نگیرند، خواهند مرد. من الان با چند نفر دیگر که با هم از آنجا فرار کردیم، از جمله سه زن با کودکان خردسالشان، در یک زاغه آهنی هستیم. خیلیها داخل اردوگاه گرفتار شدند و شنیدهایم که نمیتوانند خارج شوند».
سازمان عفو بینالملل خواهان تحقیق درباره احتمال وقوع «جنایت جنگی» در این حادثه شده است.
نیروهای وفادار به حفتر چهارم آوریل عملیات علیه دولت لیبی در طرابلس را آغاز کردند.
پس از کشتهشدن معمر قذافی، رهبر پیشین لیبی این کشور در آشوب فرورفت و اکنون دو دولت موازی غربی و شرقی بهترتیب در طرابلس و طبرق بر سر کار هستند. دولت مستقر در طرابلس به نام «دولت وحدت ملی» (GNA) تحت حمایت سازمان ملل و دولتهای غربی قرار دارد و از سوی آنها به رسمیت شناخته شده. نیروهای دولت شرقی نیز به «ارتش ملی لیبی» (LNA) موسوم هستند که تحت حمایت روسیه قرار دارند.
به گزارش گاردین، ۲۶ مرکز حبس پناهجویان در لیبی وجود دارد که وضعیت آنها غیرانسانی است و حتی کودکان در آنها غذای کافی برای خوردن ندارند. شماری از آنها نیز بر اساس گزارشهای دیگر، به بردگی کشیده میشوند یا در معرض خشونتهای جسمی و جنسی قرار دارند.
سازمانهای حقوق بشری دولتهای اروپایی تأمینکننده هزینه این اردوگاههای پناهجویی را به نادیدهگرفتن حقوق پناهجویان و بیتوجهی به بحران انسانی در لیبی متهم میکنند.