سیل به عنوان یک حادثه طبیعی عواقب زیان‌باری به همراه دارد. از ویرانی و نابودی خانه‌ها و شهرها گرفته تا گرفتن جان انسان‌ها. با آغاز سال ۱۳۹۸ بخش‌های وسیعی از شمال تا جنوب ایران، درگیر سیل ویران‌گر شد و همچنان خطر سیل شهروندان را تهدید می‌کند. شهرها، روستاها و خانه‌های بسیاری زیر آب رفتند و تاکنون بیش از ۷۰ تن جان‌شان را بر اثر این سیلاب‌ها از دست داده‌اند. بسیاری از مردم محل سکونت‌شان تخریب و یا در اثر سیل دچار آسیب‌دیدگی شد، آنچنان که اکنون قابل سکونت نیست.
پیامدها و عواقب سیل به ویژه بر روی کودکان که قشر آسیب‌پذیر و ضعیف جامعه هستند، به مراتب بیشتر از دیگر اقشار است. کودکان در هنگام حوادث قادر به مراقبت از خود نیستند، بنابراین آنها نیازمند حمایت و دریافت کمک‌های بیشتری نسبت به بزرگسلان هستند.
آموزش و آگاهی‌بخشی سنگ بنای پیشگیری بسیاری از اتفاقات به شمار می‌آید. با آگاهی از نحوه صحیح برخورد و مراقبت از کودکان و نیز ارائه آموزش‌های لازم به آنها هنگام بلایای طبیعی هم‌چون سیل، می‌توان از آسیب‌های احتمالی روحی و جسمی که کودکان را تهدید می‌کند، کاست و پیشگیری کرد.
مراقبت از کودکان و رعایت نکات ایمنی در هنگام سیل به سه مرحله تقسیم می‌شود:
۱- قبل از وقوع سیل
۲- هنگام وقوع سیل
۳- بعد از وقوع سیل
تمامی مراقبت‌ها در این سه مرحله به دو دسته روحی/ روانی و جسمی/ بهداشتی تقسیم می‌شود. با توجه به آسیب‌پذیر بودن کودکان در هنگام حوادث، توجه به نیازهای آنها باید در اولویت قرار داشته باشد.
قبل از وقوع سیل:
– در مورد سیل با آنها صحبت کنید:
اگر از قبل در مورد احتمال وقوع سیل به شهروندان هشدار داده شده، سعی کنید در محیط خانه و با دیگر اعضای خانواده در مورد سیل برای کودکان صحبت کنید. به آنها بگویید که سیل یک حادثه طبیعی است و کسی در به وجود آمدن آن مقصر نیست. سعی کنید با زبانی ساده و قابل فهم برای آنها توضیح دهید. با کودکان صادق باشید و به سوالات آنها پاسخ دهید، زیرا اگر کودکان درک صحیحی از آن چه قرار است اتفاق بیفتد نداشته باشند، دچار استرس می‌شوند.
– چگونه سیل را برای کودکان تعریف کنیم؟
به آنها بگویید سیل به چند دلیل اتفاق می‌افتد:
معمولا زمانی که باران زیاد ببارد سیل روی می‌دهد، آب طغیان می‌کند و بخشی از زمین و شهرها به زیر آب می‌روند. گاهی سیل بر اثر بالا آمدن آب رودخانه‌ها و سرریز شدن رودخانه‌ها و سدها روی می‌دهد و گاهی هم به دلیل امواج اقیانوس‌ها و دریاها که به ساحل می‌آیند.
– بیمه:
اگر در مناطق سیل‌خیز زندگی می‌کنید، سعی کنید خانه و اعضای خانواده را بیمه سیل نمایید. (در کشورهای مختلف بیمه‌های گوناگونی برای حوادث طبیعی چون سیل وجود دارد.)
– اطلاعات خود را به‌روز نگه دارید:
مدام اخبار و هشدارها را از طریق رسانه‌های معتبر وقابل اعتماد پیگیری کنید. در صورت امکان یک رادیو باطری‌دار که بتواند موج ایستگاه رادیویی محلی را برای دریافت اخبار بگیرد به همراه داشته باشید. به هشدارهای مقامات محلی توجه نمایید و در صورت احساس خطر خانه را ترک کنید.
– تهیه اقلام ضروری:
برخی اقلام ضروری کودکان را از قبل آماده نمایید تا در صورت لزوم و بروز سیل در دسترس باشند و بتوانید آنها را به همراه خود ببرید. اقلامی مانند: چند دست لباس و لباس زیر تمیز، کفش و دمپایی، جعبه کمک‌های اولیه، شیر خشک، پوشک بچه، پتو، چراغ قوه، مسواک، شانه و لوازم بهداشتی، حوله، خوراکی‌های خشک و کنسروی، بطری آب آشامیدنی (زیرا احتمال دارد مدت زمانی به طول بیانجامد تا به خانه بازگردید و یا نیروهای امدادرسان خود را به شما برسانند.)
– احساس امنیت:
به کودکان دل‌گرمی بدهید. به آنها اطمینان دهید که در همه حال کنار آنها خواهید بود و از آنها حمایت و محافظت خواهید کرد.
هنگام وقوع سیل:
– به هشدارها و اطلاعیه‌های مقامات محلی توجه کنید.
– به مناطق مرتفع بروید و از قرار گرفتن در نقاطی که مسیر جریان آب است، دوری کنید.
– کودکان را از محل تجمع آب دور نگه دارید، زیرا آب سیل معمولا کثیف است و امکان دارد حاوی فاضلاب، باکتری‌ها، ویروس‌ها و یا حیوانات و جانوران مختلفی باشد که سیلاب به همراه خود می‌آورد. هم‌چنین امکان دارد در اثر سیل کابل‌های برق در آب رها شده باشند و خطر برق گرفتگی وجود دارد. جریان شدید آب نیز اغلب دارای الکتریسیته است.
– سعی کنید بعد از تماس گرفتن با آب سیلاب، دست‌های کودک را تمیز بشویید (مخصوصا هنگام غذا خوردن) و در صورت امکان آنها را حمام کنید.
– ترس و نگرانی خود را به کودکان انتقال ندهید. سعی کنید از برخوردها و رفتارهای پرخاش‌گرانه و عصیانی در موقع حوادثی چون سیل خودداری کنید، زیرا بر استرس کودکان می‌افزاید.
– هیچ‌‌گاه کودکان را تنها نگذارید. همیشه یکی از والدین، پدر و یا مادر در کنار کودکان باقی بمانند.
– کودکان را در محیط‌های بسته مانند اتاق که درش بسته باشد، زیر زمین و یا ماشین تنها رها نکنید.
بعد از وقوع سیل:
هنگام آوارگی و یا در کمپ‌های اسکان آوارگان که معمولا تعداد زیادی از افراد در آنجا حضور دارند، کودکان در معرض خطر خشونت، آزارهای جنسی و تجاوز از سوی دیگران قرار دارند. هیج‌وقت آنها را از خود دور نکنید. بعد از به پایان رسیدن سیل، در صورت امکان سعی کنید به خانه بازگردید.
از آنجایی که در سیل اخیر ایران، گِل و لای زیادی وارد خانه‌ها و شهرها شده، رعایت نکات زیر اهمیت فراوانی دارد. کودکان باید کاملا از مکان‌هایی که گِل و لای و آب سیلاب وجود دارد دور بمانند.
– ابتدا اطمینان حاصل کنید که آب، برق، و سایر امکانات الزامی به خانه‌ها بازگشته و یا بازسازی شده، در غیر این‌صورت در کمپ‌ها و پناهگاه‌هایی که برای سیل‌زدگان فراهم شده بمانید.
– کودکان را از نقاط آسیب‌دیده خانه تا زمانی که کاملا تمیز می‌شوند، دور نگه دارید.
– اجازه ندهید کودکان بر روی کف زمین قسمت‌هایی که چوبی، کاشی کاری و یا سرامیک است بازی کنند. زیرا سطوح آنها در اثر شکستی و تخریب تیز و برنده می‌شوند و امکان دارد باعث ایجاد بریدگی و جراحات شود.
– سعی کنید لباس‌ها و اسباب‌بازی‌های کودکان را قبل از استفاده با آب داغ بالای ۶۰ درجه سانتی‌گراد و با مواد ضدعفونی‌کننده بشویید.
– اجازه ندهید کودکان در مناطقی که آب جمع شده بازی کنند و یا وارد آب شوند. زیرا ممکن است آب با فاضلات، انواع ویروس‌ها و باکتری‌ها آلوده باشد و یا حیوانات و حشرات مختلف در آن باشد. بیماری‌های واگیردار در هنگام سیل بسیار سریع شیوع پیدا می‌کند و کودکان به دلیل ناآگاهی این خطرات، جزو اولین افرادی هستند که در معرض خطر بیماری هستند. بنابراین باید حداکثر نکات بهداشتی را رعایت کنید.
– سعی کنید در مکان‌های نمناک و خیس کودکان را نخوابانید.
– هنگام توالت بردن کودکان سعی کنید از تماس بدن آنها با محیط خارج جلوگیری کنید.
– بلایای طبیعی هم‌چون سیل بر روحیه کودکان تأثیر منفی می‌گذارد و ممکن است به بالا رفتن استرس و اضطراب در آنها بیانجامد. سعی کنید نیازهای عاطفی/احساسی، رفتاری، جمسی و دغدغه‌های ذهنی کودکان را درک کرده و به آنها اهمیت دهید. سعی کنید به صحبت‌ها و درخواست‌های کودکان توجه نمایید و آنها را جدی بگیرید.
– تا قبل از این که اطمینان حاصل نکرده‌اید که آب لوله‌کشی سالم است و خطری وجود ندارد، بطری‌های آب/ آب‌معدنی خریداری کنید و به کودکان آب سالم بدهید. اگر آب معدنی در دسترس نیست، سعی کنید از آب مخازن انباشت آب برای مواقع اضطراری و یا آب لوله‌کشی استفاده نمایید، اما قبل از استفاده آن را به مدت ۳۰ دقیقه در یک ظرف تمیز بجوشانید، بعد از این که سرد شد کودکان بدهد تا بنوشند. برای نوزادان سعی کنید حتما از آب داخل بطری و پاک استفاده کنید.
– اگر آب خانه یا محل اسکان شما قابل آشامیدن نیست، سعی کنید از استحمام کودکان با آن نیز خودداری کنید. زیرا ممکن است به بیماری‌های عفونی و پوستی منجر شود.
– برای تمیز کردن کودک نوزاد حتی‌المقدور سعی کنید از دستمال‌های مرطوب به جای آب استفاده کنید.
– اگر برای تهیه غذای کودک نوزاد از آب معدنی یا آب بطری استفاده می‌کنید، به برچسب سدیُم بر روی آن دقت کنید. میزان سدیُم آب نباید بیشتر از ۲۰۰میلی‌گرم در هر لیتر باشد.
– هنگام بازسازی و تمیز کردن خانه و مناطق سیل‌زده از کودکان و نوجوانان استفاده نکنید و تا زمانی که خانه کاملا تمیز و پاک نشده کودکان را به آنجا بازنگردانید.
– اگر مادری فرزند شیرخوار دارد، قبل از شیر دادن به کودک نوک پستانش را با آب تمیز بشوید، خشک کند، سپس به کودک شیر بدهد. بعد از شیر دادن به نوزاد، سعی کند نوک پستان‌هایش را با پنبه و یا دستمال تمیز بپوشاند تا با لباس‌هایش تماس نداشته باشد، زیرا ممکن است تا چند روز امکان تعویض و یا شستن لباس‌ها وجود نداشته باشد.
منابع این مقاله:
1) Save the Children
2) Bustle Digital Group; Romper
3) Nidirect
4) Ready, Official website of the Department of homeland Security
درود و عالی بود،
رامین / 11 April 2019