رادیو زمانه، مسعود کریم رجبی- تنبور در نواحی مختلف نامها و شکلهای گوناگون به خود گرفته. میگویند سازهای زهی مضرابی از دل این ساز بیرون آمده و به کمال رسیدهاند؛ سازهایی مانند تار، سهتار، عود، دوتار، گیتار، ماندولین، دیوان و….
در ایران تنبور در کرمانشاه و کردستان در مجالس عرفانی رواج دارد. در ایران باستان، در مصر و در آشور تنبور مینواختند. در آشور تنبور را پاندورا میخواندند و یونانیان به آن فاندورا میگفتند.
نغمههای تنبور به صورت «مقامی» اجرا میشود و دارای تمی موزون و بدون وزن و در بعضی مقامهای آن اوزان بهصورت سنگین و فراخ است.
دانشنامه «بریتانیکا» مینویسد مجسمههای بهدست آمده از شوش که قدمت آنها به ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح میرسد و همچنین مجسمههایی که در «هفت تپه» بهدست آمده، نمایانر قدمت این ساز است.
از مقامهای این ساز میتوان از مقام «باریه» و «طرز رستم»، «مجنونی» و «جنگ آرا» یاد کرد. این مقامها از زمان باربد تاکنون سینه به سینه نقل شده و از ایران به افغانستان هم راه یافته است.
استاد غلام بهاءالدین یکی از تنبورنوازان افغانستان بیشت از ۷۰ سال است که تنبور مینوازد. او از دوازده سالگی شروع به نواختن تنبور کرده است.
غلام بهاءالدین از ولایت «کاپیسا» که در افغانستان معروف به «شمالی» است بهسر میبرد. در افغانستان استاد غلام بهاءالدین را به عنوان نوازندهای با «پنجههای طلایی» میشناسند.
با اینکه از خودسالی بهاءالدین علاقه و مهارت زیاد در نواختن تنبور داشت، اما نتوانست به دانشگاه راه یابد. او در کشورهای فرانسه، هلند، آلمان، دانمارک، هندوستان و تاجیکستان کنسرت داشته و در چندین جشنواره موسیقی شرکت کرده است.
استاد غلام بهاءالدین اکنون ۸۳ سال عمر دارد و از ۴۵ سال پیش تاکنون در مزار شریف زندگی میکند. در برنامه «خلوت سبز» مسعود کریم رجبی سراغ این استاد تنبور رفته و با او گفتوگویی انجام داده که میتوانید از طریق فایل صوتی بشنوید:
در همین زمینه:
جالب بود. سپاس. اگر ممکن است تصویر کامل و روشنی از این گونه تنبور بگذازید.
آرش / 21 June 2012