رئیس جمهوری آمریکا در یک اقدام غیرمنتظره با انتشار پیامی در توییتر اعلام کرد که وقت آن فرارسیده که حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان به رسمیت شناخته شود. بنیامین نتانیاهو عمیقاً سپاسگزار است. در همان حال اتحادیه عرب و ترکیه بر حاکمیت سوریه بر بلندی‌های جولان تأکید کردند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در یک نشست خبری تصمیم رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را محکوم کرد. قاسمی گفت «تصمیمات خلق‌الساعه ترامپ، منطقه را به سمت بحران‌های جدیدی سوق می‌دهد.»
اسرائیل در جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷ بخش وسیعی از بلندی‌های جولان را تصرف کرد و در سال ۱۹۸۱ این ارتفاعات در شمال اسرائیل را به خاک خود ملحق کرد. جامعه بین‌المللی تاکنون از شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر این بخش از خاک سوریه خودداری کرده. بر اساس قوانین بین‌المللی بلندی‌های جولان جزو «سرزمین‌های اشغالی» به شمار می‌آید. ترامپ همزمان با سفر مایک پمپئو به غرب آسیا با انتشار پیامی کوتاه از تغییر رویه آمریکا در این زمینه خبر داد:
«پس از ۵۲ سال وقتش رسیده که ایالات متحده حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به طور کامل به رسمیت بشناسد.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل که پرونده او در فساد اقتصادی به جریان افتاده، عمیقاً سپاسگزار است. نتانیاهو در پاسخ به ترامپ نوشت:
«در دوره‌ای که ایران می‌خواهد از خاک سوریه به عنوان پلاتفرمی برای نابودی اسرائیل استفاده کند، رییس جمهوری ترامپ حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت می‌شناسد. سپاسگزارم رییس جمهوری ترامپ.»
انتخابات پارلمانی ۹ آوریل در اسرائیل در راه است. نتانیاهو به حمایت آمریکا برای پیروزی در این انتخابات چشم دوخته و به همین سبب هم در هفته جاری برای دیدار و گفت‌وگو با ترامپ به واشنگتن سفر می‌کند.
اتحادیه عرب و ترکیه اما اعلام کرده‌اند که حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت نمیشناسند. احمد ابولغیط، دبیرکل اتحادیه عرب بلندی‌های جولان را همچنان «سرزمین اشغالی» نامید و تغییر رویه آمریکا در مورد این ارتفاعات را «بی‌ربط» و «غیرقانونی» خواند:
«کشورهای اتحادیه عرب کاملا از حق سوریه در رابطه با این سرزمین اشغال‌شده حمایت می‌کنند. موضع ما در این زمینه کاملا واضح و همسو با قطعنامه‌های بین‌المللی است.»
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه با انتشار پیامی در توییتر نیز حمایت این کشور از تمامیت ارضی سوریه را اعلام کرد:
«تمامیت ارضی کشورها مهم‌ترین اصل قوانین بین‌المللی است. تلاش‌های ایالات متحده برای مشروعیت بخشیدن به اقدامات اسرائیل علیه قوانین بین‌المللی صرفاً به خشونت و رنج بیشتر در منطقه می‌انجامد. ترکیه از تمامیت ارضی سوریه حمایت می‌کند.»
اتحادیه اروپا هم حاکمیت اسرائیل بر جولان را به رسمیت نمی‌شناسد و این ارتفاعات را بخشی از خاک اسرائیل نمی‌داند.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران جمعه 2 فروردین در یک نشست خبری تصمیم رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را محکوم کرد. قاسمی گفت:
«تصمیمات خلق‌الساعه ترامپ، منطقه را به سمت بحران‌های جدیدی سوق می‌دهد. جولان بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل و شورای امنیت بخش اشغال شده سرزمین سوریه به شمار می‌رود و جز خاتمه اشغال هیچ راه حل دیگری برای آن متصور نمی‌توان شد.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران در ادامه سخنانش تصمیم ترامپ را نمایانگر شکست سیاست‌های به تعبیر او «سازشکارانه» دانست و گفت جمهوری اسلامی ایران «به دقت تمامی تحولات آتی را رصد کرده و در همکاری و رایزنی با دولت سوریه و دیگر کشورها، سیاست‌های متناسب را اتخاذ خواهد کرد.»
بلندی‌های جولان فلات و منطقه‌ای کوهستانی است در جنوب غربی‌ترین بخش خاک سوریه در ۷۰ کیلومتری دمشق با تراکم جمعیت بسیار بالا. بخش وسیعی از استان قنیطره سوریه در این ارتفاعات قرار دارد. در ادبیات رسمی برخی کشورها از این منطقه به عنوان «جولان اشغالی» یاد می‌شود. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در سفر اخیر خود به غرب آسیا، در بیت‌المقدس (اورشلیم) اعلام کرد که ایالات متحده کاملاً آگاهانه در تلاش است در وهله نخست این ادبیات رسمی را تغییر دهد. در گزارشی که وزارت خارجه آمریکا به تازگی درباره نقض حقوق بشر در اسرائیل منتشر کرده، از بلندی‌های جولان به عنوان «تحت کنترل اسرائیل» یاد شده. خروج آمریکا از برجام، شناسایی بیت‌المقدس (اورشلیم) به عنوان پایتخت اسرائیل و همچنین شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان سه اقدام مهم دولت ترامپ در حمایت از نتانیاهوست.
با شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر کرانه باختری، به «معامله قرن» جرد کوشنر، داماد رئیس جمهوری آمریکا نزدیک می‌شویم. رونمایی از این طرح برای صلح در خاورمیانه به بعد از انتخابات پارلمانی اسرائیل موکول شده است.
پانویس:
این گزارش با واکنش ایران به شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان به روز شد
بیشتر بخوانید:
مالکیت سرزمینی سوریه بر بلدی های جولان را به رسمیت می شناسند، اما مالکیت سوریه را بر عفرین به رسمیت نمیشناسند. اتحادیۀ اروپا اگر دلش برای تمامیت ارضی سوریه می سوخت در برابر اشغال عفرین ساکت نمینشست و با غاصبان و متصرفین همصدا نمیشد و بیانیۀ مشترک منتشر نمیکرد. جهان باید اشغالگری تورکیه در عفرین و کوردستان عراق و تهدیدهای هر روزه اش علیه کوردها را محکوم کند. با این سیاست یک بام و دو هوا باید در تمام مواضع آنان شک کرد.
کارو / 22 March 2019