علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، طی حکمی ابراهیم رئیسی را به‌عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب کرد. رئیسی در کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ نقش مستقیم داشت. خامنه‌ای از او خواسته که «جوانان انقلابی» را وارد قوه قضائیه کند.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه

علی خامنه‌ای پنج‌شنبه ۱۶ اسفند در حکم خود نوشته است که ابراهیم رئیسی را به‌دلیل «سوابق طولانی در سطوح مختلف قوه‌ قضائیه و آشنا با همه‌ی زوایای آن» و «تحصیلات حقوقی و دانش و تجربه در این عرصه» منصوب کرده است.

رهبر جمهوری اسلامی از «سند تحول قضائی» که رئیسی پیشنهاد کرده نوشته و آن را «مفید و کارساز» دانسته است.

او در همین حال به رئیسی چند توصیه کرده است، از جمله این‌که «مردمی» «انقلابی» و «ضد فساد» باشد، «گسترش عدل و احیاء حقوق عامه و آزادی های مشروع و نظارت بر اِعمال قانون» را در رأس برنامه‌های خود قرار دهد و «جوانان انقلابی» را در قوه قضائیه به‌کار گیرد و در برخورد قضائی «ملاحظه این و آن را» نکند.

بدین ترتیب ابراهیم رئیسی جانشین صادق لاریجانی شد و لاریجانی به سمت ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.

[tabby title=”ابراهیم رئیسی”]

ابراهیم رئیسی فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان کرج آغاز کرد و اندکی بعد همزمان دادستانی همدان را نیز به عهده گرفت. او از اعضای «هیئت چهار نفره اعدام‌ها» در جریان اعدام هزاران زندانی سیاسی و عقیدتی در تابستان ۱۳۶۷ با دستور دادستانی سید محمد موسوی خوئینی‌ها تحت نظر سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس وقت قوه قضائیه بود. با آغاز رهبری سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۸، رئیسی با حکم محمد یزدی رئیس وقت قوه قضاییه به عنوان دادستان تهران منصوب شد. در سال ۱۳۷۳، رئیسی به عنوان رئیس سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد و تا سال ۱۳۸۳ در این سمت بود. او از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳، معاون اول قوه قضاییه و در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ دادستان کل کشور بود. در اسفند ۱۳۹۴، رئیسی با حکم رهبر ایران به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. او هم‌چنین دادستان کل ویژه روحانیت، از سال ۱۳۸۵ نماینده خراسان جنوبی و عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان و از سال ۱۳۷۶ عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز است. او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ ایران نامزد اصلی اصولگرایان بود که از حسن روحانی شکست خورد. رئیسی ۲۳ مرداد ۱۳۹۶ با حکم سید علی خامنه‌ای به مدت ۵ سال به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.

[tabby title=”شکاف بین دولت و قوه قضائیه”]

برای اولین بار کسی به ریاست قوه قضائیه منصوب شده که سابقه فعالیت در این قوه را در کارنامه دارد. نه آملی لاریجانی و هاشمی شاهرودی، نه محمد یزدی و موسوی اردبیلی، هیچکدام پیش از ریاست بر قوه قضائیه سابقه فعالیت در این قوه را نداشته‌اند. با این‌حال او در سال ۹۶ به عنوان نامزد اختصاصی اصولگرایان در انتخابات مقابل حسن روحانی قرار گرفت. این احتمال وجود دارد که شکاف بین دولت و قوه قضائیه عمیق‌تر شود.

یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی همزمان با پنجمین دوره انتخابات میان‌دوره‌ای خبرگان رهبری زمستان ۹۸ برگزار می‌شود. با خروج آمریکا از برجام، نارضایتی از دولت روحانی بالا گرفته و زمینه مناسبی برای خیز اصولگرایان برای در اختیار گرفتن قوه مقننه فراهم آورده. رسانه‌های داخلی از ائتلاف قالیباف با رئیسی خبر داده‌اند. همزمان ائتلاف دیگری هم پشت پرده شکل گرفته است: «شورای وحدت» با حضور قالیباف، رئیسی، سعید جلیلی و محسن رضایی و با نقش‌آفرینی علیرضا زاکانی به عنوان بازوی اجرایی اصولگرایان. در کنار علی لاریجانی، از زاکانی به عنوان نامزد بعدی انتخابات ریاست جمهوری یاد می‌شود. در این میان روحانی امیدوار است سرنوشتی بهتر از احمدی‌نژاد در انتظارش باشد.

با این‌حال، محمود صادقی نماینده اصلاح‌طلب مجلس پیش‌بینی کرده بود که در دوران ریاست ابراهیم رئیسی سطح تعامل مجلس با قوه قضائیه افزایش یابد.

[tabby title=”اختیارات ویژه ابراهیم رئیسی”]

با توجه به قدرتی که ریاست قوه قضاییه در اختیار رییسی می‌گذارد، او از این پس دیگر پاسخگوی هیچ مقامی جز علی خامنه‌ای نخواهد بود. رئیسی می‌تواند وکیلان را به اختیار خود برگزیند یا عذر آنها را بخواهد و همچنین وکلای مدافع پرونده‌های امنیت ملی (عنوانی که در ایران برای تعقیب قضایی منتقدان حکومت به‌کار می‌رود) را انتخاب و در قوانین قضایی تجدیدنظر کند. او همچنین می‌تواند درخواست بازنگری در رای‌ نهایی دعاوی مختلفی که آنها را خلاف‌ نظر خود می‌داند، صادر کند.

[tabbyending]

انتصاب رئیسی به ریاست قوه قضائیه پیش‌بینی می‌شد و در یک هفته اخیر حتی گروهی از اصلاح‌طلبان از این انتصاب استقبال کرده بودند.

این در حالی است که براساس اظهارات آیت‌الله حسینعلی منتظری، قائم‌مقام برکنارشده آیت‌الله خمینی، رهبر انقلاب ایران ابراهیم رئیسی از جمله مسئولان حکومتی بود که به‌شکل مستقیم در کشتار هزاران زندانی سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ دست داشت.

در مرداد ۹۵ ‌سایت آیت‌الله منتظری، یک فایل صوتی از او مربوط به ۲۴ مرداد سال ۱۳۶۷ منتشر کرده بود. منتظری در آن زمان در جلسه‌ای با حسین‌علی نیری حاکم شرع وقت، مرتضی اشراقی دادستان وقت تهران، ابراهیم رئیسی معاون وقت دادستان و مصطفی پورمحمدی نماینده وزارت اطلاعات در زندان اوین درباره کشتار ۶۷ گفته بود:

«به نظر من بزرگ‌ترین جنایت که به جمهوری اسلامی شده و در تاریخ ما را محکوم می‌کنند به دست شما انجام شده و شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ می‌نویسند.»

ابراهیم رئیسی آذرماه جاری در دانشگاه بهشتی تهران در پاسخ به سئوالی درباره اعدام‌های سال ۶۷ گفته بود:

«در سال ۶۷ پرونده افرادی از منافقین [مجاهدین خلق ایران] مورد رسیدگی قرار گرفته بود و دادگاه حکم داده بود و دیوان عالی کشور نیز تایید کرده بود، ولی فوراً نیاز نبود که حکم‌شان اجرا شود (…) امام خمینی گفتند آنها که حکمشان تایید شده ولی به اجرای آن به دلایلی به تاخیر افتاده، هیأت‌هایی بنشینند و بررسی کنند که آیا شرایط اجرای حکم وجود دارد یا نه؟ من هیچکدام از آن سه سمت تصریح شده را در حکم امام نداشتم. افتخار من آن است که با جریان نفاق، فساد و چپاول مبارزه کرده‌ام، اما تعجب نسبت به کسانی است که مدعی حقوقدانی هستند، اما بین دادستانی و قاضی فرقی نمی‌گذارند‌.»

در اعدام‌های ۶۷ بین سه تا نزدیک به پنج هزار نفر از زندانیان سیاسی اعدام و در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده شدند. سید موسوی تبریزی، دادستان کل انقلاب اسلامی در دوران زمامداری خمینی تأیید کرده که ابراهیم رئیسی در صدور حکم اعدام زندانیان عقیدتی – سیاسی دست داشته است. او گفته بود: «این مسلم است که آقای رئیسی جزو آن دسته افرادی بودند که حکم درباره زندانی‌های سال ۶۷ به او ابلاغ شده بود. رئیسی بعد از آقای لاجوردی جانشین دادستان انقلاب تهران بود و این موضوع را از خود آقای رئیسی باید بپرسید.»

پیش از ابراهیم رئیسی، محمد یزدی، محمود هاشمی شاهرودی و صادق لاریجانی به‌ترتیب در دوران رهبری علی خامنه‌ای رئیس قوه قضائیه بودند.

بیشتر بخوانید: