آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه قدرت بزرگ اروپا سرانجام، پس از کشاکش‌های بسیار و رایزنی‌های متعددد به وعده خود عمل کردند: ساز و کار ویژه مالی در چارچوب توافق هسته‌ای برای تهاتر کالا و خدمات در برابر نفت و برای تأمین بخشی از منافع اقتصادی ایران آغاز به کار کرد. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران اعلام کرد که کانال مالی اتحادیه اروپا فقط مختص کالاهایی مانند غذا و دارو نیست.
نورددویچه‌روندفونک، یکی از شبکه‌های مهم رادیویی در آلمان پنجشنبه ۳۱ ژانویه/ ۲۱ بهمن گزارش داد که کانال مالی برای تراکنش‌های مالی با ایران «Instex» نام دارد، دفتر این مؤسسه در پاریس است و یک بانکدار آلمانی نیز مدیریت آن را به عهده خواهد گرفت. بریتانیا نظارت بر این نهاد مالی و حسابرسی آن را به عهده گرفته است. عباس عراقچی در گفت‌وگوی تلفنی با بخش خبری ساعت ۱۴ شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی اعلام کرد که گام بعدی ایجاد ساز و کار مشابهی در داخل ایران است با این هدف که تبادلات ریالی را برای طرف ایرانی تجارت با شرکت‌های اروپایی سازماندهی کند.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان سه‌شنبه ۹ بهمن/ ۲۹ ژانویه گفته بود ساز و کار ویژه مالی در ابتدا مبادلات کالاهای انسانی را پوشش میدهد. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه یک گفته وزیر خارجه آلمان را نقض کرد:
«برخی گفته‌اند که این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی مانند مواد غذایی و از این قبیل طراحی شده. ممکن است شروع کار با این کالاها باشد تا مکانیزمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد اما این سازوکار برای کالاهای تحریمی خواهد بود.»
در آستانه آغاز به کار ساز و کار ویژه مالی اتحادیه اروپا برای ادامه تجارت با ایران، خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده بود که مقامات کاخ سفید به کشورهای اروپایی هشدار داده‌اند که چنانچه ساز و کار ویژه مالی اروپا در خدمت دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار گیرد، کشورهای اروپایی مشمول تنبیه‌ها و مجازات ایالات متحده خواهند شد.
معاون وزیر خارجه ایران در ادامه گفت‌وگو با شبکه یک گفت معلوم نیست که ساز و کار ویژه مالی اروپا منافع ایران از برجام را کاملاً تأمین کند. عراقچی اظهار امیدواری کرد که در گام بعدی این ساز و کار در اختیار شرکت‌های غیر اروپایی هم قرار گیرد:
«ظاهراً گام بعدی این خواهد بود و در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود.»
عراقچی اعلام کرد که بانک مرکزی ایران در جلسات کارشناسی با طرف‌های اروپایی شکل انجام تراکنش‌های مالی از طریق ساز و کار ویژه اروپا را مشخص می‌کند. به گفته معاون وزیر خارجه ایران هنوز میزان استقبال شرکت‌های اروپایی از ساز و کار مالی اروپا معلوم نیست:
«آنطور که ما مطلع هستیم اروپایی‌ها این سازوکار را به شکلی طراحی کرده‌اند تا شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران کار بکنند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، البته فشار آمریکا نیز سر جای خودش هست.»
اعلام ساز و کار ویژه اتحادیه اروپا هنوز بر قیمت دلار و کالاها در ایران اثرگذار نبوده است. پنجشبه ۱۱ بهمن سایت‌های ارز و طلا قیمت دلار را در کانال ۱۲ هزار تومان و قیمت یورو را در کانال ۱۴ هزار تومان اعلام کرده‌اند. بانک مرکزی ایران اعلام کرده که از هفته آینده اقداماتی را در زمینه عرضه ارز و اسکناس به بازار برای تعدیل قیمت دلار انجام میدهد. هدف این است که تا قبل از پایان سال جاری قیمت دلار به کانال ۱۱ هزار تومان بازگردد.
بیشتر بخوانید: