شهناز سجادی، دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده از رد طرح ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال در مجلس انتقاد کرده و گفته است کودک‌همسری آسیبی است که براثر فقر فرهنگی و اعتیاد در طبقات ضعیف، حاشیه‌نشین و فرودست جامعه اتفاق می‌افتد.
شهناز سجادی روز هشت دی در گفت‌وگو با ایلنا از عملکرد کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در رابطه با رد طرح ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال انتقاد کرده است.
دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت امور زنان می‌گوید: «متاسفانه رویکرد مجالس ما در همه ادوار نسبت به زنان و کودکان دارای اشکال است. ما از مجالس قانون‌گذاری که اجازه می‌دهد، ناپدری با فرزندخوانده ازدواج کند، انتظار نداریم که با کودک‌همسری مخالفت کنند.»
او سعی کرده به سه استدلال موافقان ازدواج کودکان در مجلس شورای اسلامی پاسخ بدهد: ۱ – ازدواج کودکان نیاز جنسی آنها را رفع می‌کند و ۲ – ممنوعیت ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال از غرب الگو برداشته شده است و ۳– فقه شیعه اجازه ازدواج دختر زیر ۹ سال را هم صادر کرده است.
چرا ازدواج کودکان ربطی به نیاز جنسی کودکان ندارد؟
طرحی که حداقل سن ازدواج برای دختران را ۱۶ و برای پسران ۱۸ سال عنوان می‌کرد و بنا به آن ازدواج دختران زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۶سال ممنوع می‌شد، روز پنج دی در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس رد شد.
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری پنج‌شنبه ششم دی گفت که «ظاهرا این طرح رد نشده است.» او توضیح داد که «طرح برای بررسی بیشتر برگشت داده شده.»
شهناز سجادی گفته است که موافقان بحث ازدواج کودکان این موضوع را به مسائل جنسی و نیاز دو نوجوان برای رابطه جنسی ارتباط می‌دهند. اما او از حامیان ازدواج کودکان می‌پرسد: «مگر چند درصد دختران ۱۳ ساله یا کمتر در جامعه ما به فکر ازدواج با یک نوجوان ۱۵ الی ۱۶ ساله‌اند؟»
او در ادامه توضیح می‌دهد که بیشتر ازدواج‌های دختربچه‌ها در ایران با مردانی است که از خودشان ۱۰ الی ۲۰ سال بزرگتر هستند.
آخرین آمار سازمان ثبت احوال کشور در این رابطه مربوط به سال ۱۳۹۴ است و گفته‌های سجادی را تایید می‌کند. در این سال اندکی بیش از ۳۷ هزار ازدواج دختر زیر ۱۵ سال ثبت شده که ۳۰ هزار از این ازدواج‌ها با مردان بین ۲۰ تا ۲۹ سال بوده است. ۹۶۲ تن از این دختران زیر ۱۵ سال با مردان بین ۳۰ تا ۴۰ سال ازدواج کرده‌اند و ۸۰ نفر با مردان بین ۴۰ تا ۸۰ سال. این آمار شامل ازدواج‌هایی که ثبت دفتری نمی‌شوند نیست.
در حال حاضر، حداقل سن ازدواج دختران در قانون ایران ۱۳ سال است و دختران خردسال‌تر با اجازه قاضی می‌توانند ازدواج کنند.
دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده در اعتراض به نمایندگانی که در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس به عنوان مخالف این طرح حضور داشتند می‌گوید: «هیچ‌کدام [از آنها] حاضر نیستند فرزندان‌شان ترک تحصیل کرده و در سنین نوجوانی و زیر نوجوانی ازدواج کنند.»
کودک‌همسری با فقر رابطه دارد
سجادی با تاکید براینکه کودک‌همسری در میان اقشار آسیب‌دیده اتفاق می‌افتد، می‌گوید: «این ازدواج‌ها با منشاء نیاز جنسی نیست و بیشتر به دلیل فقر و اعتیاد خانواده است. آمارهایی که در خصوص کودک‌همسری ارائه می‌شود، بیشتر آنها به دلیل فقر خانواده، اعتیاد پدر و در برخی موارد با هدف فروخته شدن دختران است.»
او همچنین درباره نیاز به تحقیق بیشتر در مورد کودک‌همسری در شهرهای مرزی ایران صحبت می‌کند. آمارهای سازمانی نشان می‌دهد در مناطق مرزی ایران با افغانستان و عراق، ازدواج دختران خردسال بیشتر اتفاقات می‌افتد.
مبارزه با کودک‌همسری ربطی به غرب ندارد
برخی از اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی طرح کودک‌همسری را ربط به غرب داده‌اند و گفته‌اند چنین طرح‌های کپی‌برداری از قوانین کشورهای غربی است.
شهناز سجادی می‌گوید تردیدی در این نیست که در ساختار قانونی بیشتر کشورها حمایت از کودکان در برابر ازدواج و رابطه جنسی هست و «مقابله با کودک‌همسری تجربه همه کشورهای دنیاست و اصلا به غرب ربطی ندارد.»
او با اشاره به تجربه کشورهای جنوب آسیا می‌گوید که فعالیت‌های مدنی و آموزشی موجب شده که کودک‌همسری در این کشورها کاهش پیدا کند: «براساس اعلام صندوق بین‌المللی حمایت از کودکان (یونیسف) کشورهای جنوب آسیا بیشترین کاهش را در ازدواج دختران و بیشترین توجه را به آموزش داشته‌اند و برای دختران شرایط تحصیل را فراهم کردند.»
سجادی با بیان اینکه موضوع غرب و شرق نیست به آسیب‌های ناشی از کودک‌همسری اشاره می‌کند. از جمله: منع تحصیل کودکان، خطرات ناشی از حاملگی زودرس، خشونت خانگی، خشونت علیه زنان، و فاصله سنی زیاد که مفهوم زندگی را برای دختران خردسال در ازدواج با مردان میان سال تغییر می‌دهد.
او می‌گوید: «این مسائل جزو حقوق شهروندی کودکان است و ما حق نداریم دوره کودکی را حذف کنیم.»
جواز فقهی ازدواج کودکان را تغییر بدهید
دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده از لحاظ شرعی هم به موضوع ازدواج دختران خردسال اشکال وارد کرد و گفت: «وقتی یک دختر ۱۲ ساله به اجبار پدر شوهر می‌کند به دلیل اینکه رضایتی در آن ازدواج ندارد، صحت این ازدواج به لحاظ حقوقی و شرعی دارای مشکل است.»
شهناز سجادی در پاسخ به مخالفان طرح ممنوعیت ازدواج کودکان در مجلس که می‌گویند این طرح مبانی شرعی و فقهی مغایرت دارد گفت که فقه پویا می‌تواند این احکام را تغییر بدهد.
او استدلال می‌کند که اگرچه برخی از فقها اجازه می‌دهند، دختران زیر نه سال هم ازدواج کنند، اما کودک‌همسری یک مشکل اجتماعی است و «فقه پویا می‌تواند، معضلات اجتماعی را برطرف کند، بنابراین فقها می‌توانند بر اساس مصلحت مسلمین و با استفاده از احکام ثانویه فتوای جدید بدهند.»
او با اشاره به قانون ارث در خصوص زنان یا برابری دیه غیرمسلمان با مسلمان می‌گوید بسیاری از مسائل فقهی در طول این چند سال در مجلس شورای اسلامی تغییر کرده است.