رئیسجمهوری ترکیه در نشست خبری مشترک با همتای ایرانیاش بار دیگر از تحریمهای واشنگتن علیه تهران انتقاد کرد. رجب طیب اردوغان تأکید کرد که آنکارا به همکاریهایش با تهران ادامه خواهد داد. سخنان او با استقبال طرف ایرانیاش مواجه شد و این دو رئیسجمهوری در بیانیه مشترکی از تأثیر تحریمها بر مردم ایران ابراز نگرانی کردند. یک روز پس از انتشار خبر خروج آمریکا از سوریه، دو طرف درباره همکاری برای حمله به مواضع برخی گروههای مخالف کرد نیز رایزنی کردند.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران همراه با هیأتی بلندپایه با حضور وزیر خارجه، رئیس دفتر ریاستجمهوری و چند وزیر دیگر پنجشنبه ۲۰ دسامبر / ۲۹ آذر در آنکارا با رجب طیب اردوغان دیدار کرد. به گزارش خبرگزاری «آسوشیتدپرس»، رئیسجمهوری ترکیه در نشست خبری پس از دیدار دوجانبه گفت:
«تحریمهای آمریکا امنیت و ثبات منطقهای را به خطر میاندازد و ما از آنها حمایت نمیکنیم. ما به حمایت از ملت برادرمان، ایران ادامه خواهیم داد.»
اردوغان از هدف ترکیه برای افزایش مبادلات تجاری دوجانبه تا سقف ۳۰ میلیارد دلار خبر داد. میزان این مبادلات اکنون ۱۱ میلیارد دلار است.
تشکر روحانی
به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا)، روحانی در این دیدار از مواضع «قاطع و صریح» اردوغان علیه تحریمها تشکر کرد و گفت:
«اقدام آمریکا علیه ایران یک اقدام تروریستی است، زیرا آمریکا درصدد ارعاب و ترساندن دیگر کشورها برای انجام قطعنامه ۲۲۳۱ و انجام تجارت آزاد با ایران است.»
قطعنامه ۲۲۳۱ را شورای امنیت پس از امضای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) از سوی قدرتهای ۱ + ۵ و ایران به تصویب رساند.
رئیس جمهوری اسلامی ایران گفت که مذاکرات او با همتای ترکیهای بر رفع موانع در سطح روابط دوجانبه، بهویژه در زمینه ترانزیت متمرکز بوده است. روحانی تأکید کرد که «هیچ کشوری قادر به خدشهدارکردن روابط دوجانبه برادرانه ایران و ترکیه نیست».
آنکارا، یکی از مشتریان نفت و گاز ایران، همواره از بازگشت تحریمهای هستهای علیه تهران انتقاد کرده و گفته حاضر به پیروی از آنها نیست. واشنگتن پس از اجرای دور دوم تحریمها در ۱۴ آبان که صنعت انرژی ایران را هدف قرار دادهاند، به ترکیه معافیت موقت بخشید.
رئیسان جمهور ایران و ترکیه بیانیه مشترکی را نیز همزمان عصر پنجشنبه در پایتختهای دو کشور منتشر کردند و در آن بر «اهمیت اساسی و نیاز به حفظ برجام که دستاوردی قابل ملاحظه در دیپلماسی چند جانبه برای حل و فصل منازعات بین المللی است»، تأکید شده.
در جای دیگری از این بیانیه تحریمهای آمریکا «موجب آسیبرساندن به مردم بیگناه» و مخل «تجارت منطقهای، رفاه و ثبات منطقه» توصیف شده است.
به گزارش ایرنا، ترکیه و ایران دو سند همکاری در زمینه ارتباطات و بهداشت و درمان امضا کردند.
مسئله سوریه و کردهای مخالف
دیدار اردوغان و روحانی یک روز پس از انتشار خبر خروج آمریکا از سوریه صورت میگیرد. خبر خروج آمریکا متحدان این کشور را نگران قدرتمندترشدن حضور ایران در سوریه، بهحاشیهرفتن هر چه بیشتر فرآیند صلح سوریه به هدایت سازمان ملل در برابر گفتگوهای صلح آستانه و حمله دولت ترکیه به مواضع کردهای شمال سوریه کرده است.
ایران و ترکیه همراه با روسیه کشورهای ضامن توافق آستانه را تشکیل میدهند که هر سه در سوریه به صورت نظامی مداخله کردهاند و ضمانت توافقهای مربوط به مناطق کاهش تنش را برعهده دارند.
روحانی درباره مسئله سوریه در نشست مشترک گفت که «روند مذاکرات آستانه روند موفقی بوده و دو کشور در این روند با یکدیگر همکاری دارند و این همکاری ها ادامه خواهد یافت.»
در بیانیه مشترک دو رئیسجمهور نیز آمده است که روحانی و اردوغان « تعهد خود را به تمامیت ارضی، اتحاد سیاسی و حاکمیت ملی سوریه مورد تاکید قرار دادند … و انتظارات خود را مبنی بر اینکه دستاوردهای حاصله از گفت و گوهای روند آستانه توسط جمهوری اسلامی ایران، جمهوری ترکیه و فدراسیون روسیه به عنوان کشورهای ضامن منجر به پیشبرد فرایند سیاسی می شود اعلام کردند».
این بیانیه سطوری هشداردهنده نیز درباره احتمال مقابله دولتهای جمهوری اسلامی و ترکیه با مخالفان کرد در بردارد:
«حداکثر استفاده از مکانیزم همکاریهای موجود علیه فعالیتهای غیرقانونی و تروریستی عناصر پ.ک.ک و پژاک در طول مرزهای مشترک، به همراه انجام اقدامات مشترک برای دستیابی به نتیجه در همکاری برای مبارزه با تروریسم و جنایتهای سازمانیافته، به نفع هر دو کشور خواهد بود.»
دولت ترکیه حزب چپگرای کردهای سوریه با نام «اتحاد دموکراتیک» و شاخه نظامی آن، «یگانهای مدافع خلق» (ی پ گ) را وابسته به حزب کارگران کردستان (پ ک ک) میداند.
اردوغان ۱۴ دسامبر / ۲۲ آذر گفته بود در حمله به کردها در شرق رود فرات در سوریه «تعلل نمیکنیم». او پیش از این اعلام کرده بود که ارتش ترکیه، به زودی عملیاتی را علیه یگانهای مدافع خلق آغاز خواهد کرد.
ی پ گ بخشهایی از شمال سوریه را در کنترل خود دارد و قسمت اعظم نیروهای سوریه دموکراتیک، تحت حمایت آمریکا را تشکیل میدهد.
آتشبس بین پ ک ک و دولت ترکیه سال ۲۰۱۵ و با توقف فرآیند صلح شکسته شد. بیش از سه دهه است که نبرد بین نیروهای ترکیه و چریکهای کرد پ ک ک که خواستار خودآیینی و بهرسمیتشناختهشدن حقوق کردها در این کشور هستند، ادامه دارد.