برای بسیاری از ما درک درست کسانی که وضعیت جسمی یا روانی متفاوتی دارند دشوار است. از هر ۶ نفر انسان یک نفر دارای نوعی از معلولیت است و این یعنی حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان نوعی معلولیت دارند. بسیاری از افرادی که نوعی ناتوانی روانی یا جسمی دارند از مشارکت در فعالیت‌های روزمره محروم هستند. این افراد معمولا ساده‌ترین بهرمندی‌ها و حقوق انسانی را به‌خاطر فراهم نبودن بسترهای مناسب در جوامع مختلف از دست می‌دهند.
متاسفانه همچنان در قرن ۲۱ افرادی که به یک بیماری ذهنی یا محدودیت جسمی دچار هستند در مواردی به عنوان افراد «عجیب»، «خطرناک» یا «غیرقابل نزدیکی» شناخته می‌شوند. دیگرانی که چنین محدودیتی ندارند نمی‌دانند چگونه باید با این افراد رفتار کنند، چطور باید به آنها کمک کنند و چگونه حامی‌شان باشند و به دلیل ناتوانی در ایجاد ارتباط با این دسته از افراد از آنها دوری می‌کنند. به این ترتیب خواسته یا ناخواسته ایجاد دوستی با افراد کم‌توان دشوار می‌شود. اما هیچ‌چیز در دنیا بهتر از داشتن یک دوست خوب نیست. فرقی نمی‌کند ما در چه وضعیتی هستیم. همه ما برای معنا دادن به زندگی اجتماعی خود به دوستانی احتیاج داریم.
آیا می‌خواهید یک دوست خوب برای یک فرد دارای معلولیت باشید؟
بهتر بشناسیدشان
قدم اول در ایجاد یک رابطه دوستی با هرکسی و با هر ویژگی خاصی این است که سعی کنید جهان را از نگاه او تماشا کنید. برای کسی که مثلا از ای‌دی‌اچ‌دی رنج می‌برد، اوتیسم دارد، دچار افسردگی دوقطبی است، شیزوفرنی دارد، اعتیاد به الکل دارد، دچار سندرم داون یا ناتوانی در حرکت است، هر تجربه یا فعالیت عادی و نرمالی می‌تواند یک چالش بزرگ باشد. تصور کنید که چقدر برایتان دشوار خواهد بود اگر نتوانید افکار و احساساتتان را بیان کنید، بدون دلیل دچار اضطراب و ناراحت باشید یا نتوانید ارتباطات اجتماعی را شکل بدهید. تصور کنید نتوانید به راحتی در یک فعالیت شرکت کنید یا نتوانید بدن یا خلق‌وخو یا افکارتان را کنترل کنید. وقتی یک فرد دچار معلولیت را می‌بینید فقط لحظه‌ای خود را به جای او بگذارید تا وضعیتش را بهتر درک کنید. این نکته مهم را بفهمید که این افراد عجیب یا بیگانه نیستند آنها فقط در موقعیت جسمی یا روانی متفاوتی هستند. همچنین برای ایجاد دوستی و صمیمیت با این دسته از افراد باید این نکته را هم درنظر داشته باشید که گستردگی اختلالات و بیماری‌ها آنقدر زیاد است که حتی نمی‌توان با دو فرد با علايم یک بیماری یا یک اختلال به یک شکل رفتار کرد. این به معنای آن است که ما باید تلاش کنیم با این افراد یک رابطه منحصر به فرد ایجاد کنیم.
آگاهانه عمل کنید
هر معلولیتی محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خودش را دارد. بنابراین در دوستی با چنین افرادی باید حساسیت و ملاحظه خاصی به خرج بدهید. تا جایی که می‌توانید امور زندگی را برای دوستتان ساده و قابل دسترس کنید. اگر دوست شما از انجام کاری وحشت‌زده می‌شود اما قلبا از آن لذت می‌برد، موقعیتی فراهم کنید که او بتواند با جسارت و قدرت به دل ماجرا برود. برخی از چالش‌ها مناسب هستند و این افراد را وادار می‌کنند تا از حصاری که دور خود تنیده‌اند بیرون بیایند با این‌حال همیشه حواستان باشد که دوست خود را از آسیب و تاثیرات منفی یک فعالیت محافظت کنید.
آیا او می‌داند که در این دنیا تنها نیست؟
وضعیت همواره دشواری که افراد دچار معلولیت در زندگی دارند باعث می‌شود آنها بسیار احساس تنهایی و انزوا کنند. خیلی وقت‌ها لازم نیست کاری کنید یا چیزی بگویید. فقط این فرد را بغل کنید، ببوسید، ببویید یا شانه‌ای برای گریه باشید. او نیاز دارد بداند که در این دنیا تنها نیست.
دوستتان را به دیگران معرفی کنید
حلقه روابط و دوستی‌ها را برای این فرد گسترده‌تر کنید. او را به دیگران معرفی کنید. ابتدا لازم است به دیگران درباره محدودیت‌ها، نیازها، خواسته‌ها و همچنین علاقه‌مندی‌ها و توانمندی‌های او توضیح بدهید تا آنها نیز بتوانند رفتار متناسب را در پیش بگیرند.
صبور باشید
مراقبت، حمایت و دوستی با کسی که دچار محدودیت جسمی یا ناتوانی ذهنی است اصلا کار ساده‌ای نیست. این رابطه برای هر دوی شما پر چالش و دشوار، زمان‌بر و گاهی پرهزینه است. شما باید برای خوب پیش رفتن این رابطه بسیار تلاش کنید. اگر می‌خواهید دوستی را حفظ کنید باید دائما نفس عمیق بکشید و برای چندمین بار یک قدم ساده را بردارید.
دوستی را رها نکنید
شما هرگز دوستی را که دچار بیماری سخت جسمی است رها نمی کنید پس دوستی را هم که دچار یک اختلال روانی است رها نکنید. گاهی این رابطه دشوار می‌شود اما اگر قدم در این رابطه گذاشته‌اید او را ترک نکنید. ترک چنین رابطه‌ای شاید برای شما راحت باشد اما هرگز برای او راحت نخواهد بود و به یک رنج مضاعف تبدیل خواهد شد.
مهربانی شرط دوستی است
برای دوستی باید آماده باشید و همه چیز را بر مبنای یک دوستی واقعی جلو ببرید. اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید یک دوست صمیمی باشید لااقل سعی کنید با این افراد دوستانه رفتار کنید. به آنها سلام کنید، لبخند بزنید، حال‌شان را بپرسید و مودب باشید.
یک اقدام سازنده برای نزدیکی به افراد معلول
هر جایی که باشید گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که برای افراد معلول و کم‌توان فعالیت می‌کنند. گروه‌های حمایتی و موسسه‌ها این امکان را به شما می‌دهند تا با این افراد ملاقات کنید، با آنها آشنا شوید، گفت‌وگو کنید و از آنها حمایت کنید.
علاوه بر این اگر به هر دلیلی احساس می‌کنید نمی‌توانید با این دسته از افراد عادی رفتار کنید می‌توانید از طریق مشارکت در این سازمان‌ها و گروه‌ها آموزش ببینید. بودن در کنار این افراد، هم‌صحبتی و مشارکت در فعالیت‌های جمعی به شما در درک و شناخت بهتر این افراد کمک می‌کند. این مشارکت و فعالیت یک اقدام خیرخواهانه هم برای جامعه و هم برای خودتان خواهد بود.