مریم حسین‌خواه – نمایشگاه “داستان‌هایی از فعالان حقوق زنان در ایران” که زندگی شماری از فعالان جنبش زنان ایران را به تصویر کشیده از ۲۰ مارس سال جاری میلادی، در دانشگاه ترینتی دوبلین در ایرلند آغاز به کار کرده است.
 
این نمایشگاه که از سوی گروه ایران سازمان عفو بین‌الملل ایرلند برگزار شده در تلاش است تا تصویری از کنشگران جنبش زنان در ایران به مخاطب خود بدهد و تاکید کند که “چهره قربانی”، همه واقعیت زنان ایران نیست. این نمایشگاه به یاد و خاطره هاله سحابی و بهاره علوی، دو فعال جنبش زنان ایران که سال پیش درگذشتند تقدیم شده است و  نسرین ستوده، بهاره هدایت، محبوبه کرمی،عالیه اقدام دوست، شیرین عبادی، پروین اردلان، زهره ارزنی، ژیلا بنی یعقوب و شادی صدر از جمله فعالانی هستند که در این نمایشگاه به آنها پرداخته شده است.


به همین بهانه با ساغر کیاسی، هماهنگ‌کننده گروه ایران در سازمان عفو بین‌الملل ایرلند گفت‌وگویی کرده‌ایم.
 
ایده برگزاری نمایشگاه “داستان‌هایی از فعالان حقوق زنان در ایران” از کجا آمده است و با چه هدفی اجرا شده است؟
 
ساغر کیاسی- در روز جهانی زن در شهر دوبلین، در یک جمع دوستانه، ایده برگزاری یک نمایشگاه که تصویری متفاوت و واقعی‌تر از زنان ایرانی ارائه کند متولد شد؛ با این هدف که تصویر ضعیف، آسیب‌پذیر و منفی‌ای که نسبت به زنان خاورمیانه‌ای در غرب وجود دارد شکسته شود. در غرب تصاویر زنان قربانی چون سکینه آشتیانی محکوم به سنگسار یا زنان افغانی گوش و بینی بریده‌ای که مورد خشونت خانگی قرار گرفته‌اند، فضای رسانه‌ای را یکسویه کرده‌اند و به مخاطب این پیام را القا می‌کنند که زنان در این منطقه افراد منفعلی هستند و منتظرند تا افرادی به عنوان نجات دهنده، از خارج از جغرافیای خاورمیانه برای نجات آن‌ها اقدام کنند و متاسفانه تصویر و صدای قدرتمند زنان در این منطقه کمتر شنیده می‌شود.
 
در غرب تصاویر زنان قربانی چون سکینه آشتیانی محکوم به سنگسار یا زنان افغانی گوش و بینی بریده‌ای که مورد خشونت خانگی قرار گرفته‌اند، فضای رسانه‌ای را یکسویه کرده‌اند و به مخاطب این پیام را القا می‌کنند که زنان در این منطقه افراد منفعلی هستند
 

بی‌شک این تصاویردردناک هم بخشی از واقعیت زندگی زنان خاورمیانه است ولی بیم آن می‌رود تا بازتاب یکجانبه واقعیت، تبدیل به ابزاری شود تا نظامی‌گیری در منطقه خاورمیانه را توجیه کند. فرصت برگزاری این نمایشگاه با همکاری دانشگاه “تریینتی دوبلین” و سازمان عفو بین‌الملل ایرلند فراهم شد. با کنارهم قراردادن داستان زندگی، صدا و تصویر فعالان جنبش زنان در ایران، تلاش کردیم تا صدای آنها را رسا‌تر کنیم.
 
این طرح شامل ۲۵ پوستر است که در آن علاوه بر تمرکز بر داستان زندگی ۱۹ تن از فعالان حقوق زنان در ایران، اطلاعاتی کلی در مورد کشور ایران، مسیر حرکت جنبش زنان ایران از زمان انقلاب مشروطه تاکنون و معرفی شماری از کمپین‌های فعال جنبش زنان ایران نیز ارائه شده است. در کنار این پوستر‌ها پیام صوتی شماری از فعالان نیز قرار گرفته است.
 
افرادی که در این نمایشگاه عکس و پیام‌شان ارائه شده است بر چه اساسی انتخاب شده‌اند؟
 
بی‌تردید افراد فعال در حوزه جنبش زنان ایران به این شمار محدود نمی‌شوند. چرا که مردان و زنان بسیاری در این حوزه فعال هستند و جغرافیای این جنبش بسیار فرا‌تر از مرزهای ایران است. متاسفانه امکانات محدود مالی، این اجازه را به ما نداد تا عکس و پیام همه افراد را به نمایش بگذاریم. بنابراین ناگزیر شدیم تنها شماری از این افراد را انتخاب کنیم. مهم‌تر اینکه با توجه به مشارکت سازمان عفو بین‌الملل در این طرح و تاکید ویژه آنها بر صحت و دقت اطلاعات منتشر شده درباره فعالان حقوق بشر، این انتخاب‌ها می‌بایست با تکیه بر منابع اطلاعاتی موجود در بانک اطلاعات این سازمان صورت می‌گرفت.
 
خود این موضوع نیز، انتخاب افراد را با چالش مواجه می‌کرد. بسیاری از افراد در فضای رسانه‌ای شناخته شده هستند ولی هنوز فایلی را در بانک اطلاعات سازمان عفو بین‌الملل ندارند و تشکیل این فایل که بعد به عنوان مرجع بشود به آن استناد کرد روند بسیار زمانبری دارد. البته ما به بهانه برگزاری این نمایشگاه توانستیم فایل اطلاعات برخی افراد را تهیه کنیم و پس از تایید صحت اطلاعات آن از سوی دفتر مرکزی سازمان عفو بین‌الملل از آنها در نمایشگاه استفاده کنیم، اما انجام این کار برای تعداد بیشتر از حیطه توان ما در این نمایشگاه خارج بود.
 
نمایشگاه از چه زمانی آغاز به کار کرده است و تا چه زمانی برپا خواهد بود؟
 
این نمایشگاه نخستین‌بار در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ در دانشگاه یوسی‌دی دوبلین در حاشیه کنفرانس “قانون، دولت و مذهب” از سوی شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل افتتاح شد و پس از آن در شش شهر ایرلند، دانشگاه آکسفورد انگلستان و دفترمرکزی عفو بین‌الملل در لندن در معرض دید عموم قرار گرفت.
 
بسیاری از بازدیدکنندگان پس از خواندن شرح زندگی فعالان جنبش زنان کارت‌هایی را برای این افراد نوشته‌اند و ارسال کرده‌اند یا با نوشتن نامه‌هایی به مقام‌های قضایی ایران، خواستار آزادی فعالان زندانی جنبش زنان شده‌اند

۲۰ مارس سال جاری میلادی نیز این نمایشگاه برای چند روز در دانشگاه ترینیتی دوبلین برپا شد. برنامه ما این است که پس از اتمام برگزاری نمایشگاه در دانشگاه ترینیتی، آن را به شهرهای مختلف اروپایی ارسال کنیم. در حال حاضر نیز چند تقاضا برای میزبانی نمایشگاه داشته‌ایم. همچنین این امکان فراهم شده است که دانشگاه‌ها یا سازمان‌های حقوق بشری با دریافت فایل‌های تصویری و صوتی نمایشگاه خودشان اقدام به چاپ پوسترهای لازم کنند و آن را نمایش دهند. چنانکه در روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، دانشجویان ایرانی دانشگاه میلان در ایتالیا، با دریافت فایل‌های نمایشگاه آنها را چاپ و به نمایش گذاشتند.
 
خوشبختانه محتوای این نمایشگاه و اطلاعات ارائه شده در آن با گذشت زمان، چندان قدیمی نمی‌شود؛ چراکه بخشی از داستان زندگی فعالان را به نمایش می‌گذارد و فرصت زمانی بسیاری برای برگزاری این نمایشگاه در شهرهای مختلف داریم.
 
واکنش ایرلندی‌ها به این نمایشگاه چگونه بوده و تاکنون چقدر از آن استقبال شده است؟
 
استقبال از نمایشگاه خوب و آشنایی با زندگی فعالان حقوق زنان ایران برای ایرلندی‌ها بسیار جالب بوده است. بسیاری از بازدیدکنندگان پس از خواندن شرح زندگی فعالان جنبش زنان کارت‌هایی را برای این افراد نوشته‌اند و ارسال کرده‌اند یا با نوشتن نامه‌هایی به مقام‌های قضایی ایران، خواستار آزادی فعالان زندانی جنبش زنان شده‌اند.
 
تاکنون مراکزی چون کتابخانه‌ها، مدرسه‌ها و دانشگاه‌های مختلف و گروه‌های فعال محلی متقاضی میزبانی این نمایشگاه بوده‌اند. همچنین نمایشگاه به زبان آلمانی ترجمه شده و قرار است به شکل کتابچه منتشر و در دسترس عموم قرار بگیرد. به‌طور ویژه نمایشگاه این امکان را فراهم کرده است تا مردم با دیدن و درگیر شدن در واقعیت وضعیت حقوق بشر در ایران تشویق شوند تا به گروه ایران و سازمان عفو بین‌الملل بپیوندد.
 
فکر می‌کنید چنین برنامه‌هایی چقدر می‌تواند در نشان دادن تصویری واقعی از جنبش زنان ایران و به طور کلی زنان ایرانی موثر باشد؟
 
این نمایشگاه تصویری واقعی‌تر از جامعه ایرانی و زنان ایرانی به دنیا ارائه می‌کند. تقریباً در دنیا همه از نابرابری و تبعیض‌های جنسیتی موجود در جامعه ایرانی با اطلاع هستند، اما متاسفانه چندان اطلاعاتی درباره فعالان جنبش زنان و برنامه‌های آنان ندارند. این کمبود اطلاعات حتی در افرادی که به طور تخصصی در حیطه مطالعات زنان تدریس یا تحصیل می‌کنند نیز دیده می‌شود. این مسئله نشان می‌دهد که صدای اعتراض زنان ایرانی و چگونگی فعالیت زنان و مردان برابری‌خواه در ایران کمتر منعکس شده است؛ زنانی که به وضع موجود معترض هستند و تلاش می‌کنند تا ساختار حقوقی و اجتماعی نابرابر را درهم بشکنند و علی‌رغم احکام بازداشت، زندان، شکنجه، هنوز برای عدالت و برابری تلاش می‌کنند.
 
ما امیدوار هستیم که این نمایشگاه با فراهم کردن فرصت گفت‌وگو و بالابردن سطح آگاهی مردم شرایطی را ایجاد کند که کلیشه‌ها و ساختار ذهنی افراد بازدیدکننده با پرسش مواجه شود و این‌بار وقتی به “زنان ایرانی” فکر می‌کنند تصویری واقعی‌تر از آنها داشته باشند.
 
با توجه به اینکه این نمایشگاه بخشی از برنامه‌های گروه ایران در سازمان عفو بین‌الملل شاخه ایرلند است، کمی درباره این گروه و برنامه‌هایش توضیح دهید.
 
سازمان عفو بین‌الملل یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های حقوق بشری دردنیاست که با بیش از۲/ ۳  میلیون عضو و حامی در بیش از ۱۵۰ کشور فعالیت می‌کند. “گروه ایران” نیز با توجه به شناسایی این ظرفیت ویژه، کار خودش را زیر نظر سازمان عفو بین‌الملل شاخه ایرلند آغاز کرده است. این گروه پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ تشکیل شد تا به صورت مستمر، متمرکز و سیستماتیک روی موارد نقض حقوق بشر در ایران کار کند.
 
در طی این مدت افراد زیادی اعم از ایرانی و غیر ایرانی به گروه پیوستند و از ویژگی‌های بارز گروه تنوع جنسی، سنی و تحصیلی آن است. از آنجا که موارد نقض حقوق بشر در ایران بسیار گسترده و کارکردن به صورت ریشه‌ای و عمیق روی همه موارد غیرممکن است، اهداف کوتاه مدت و مشخصی توسط گروه تعریف شد که ازجمله آنها مبارزه برای لغو مجازات اعدام در ایران، کمپین برای آزادی شش زندانی سیاسی و عقیدتی تا زمان رهایی‌شان از زندان، اجرای پروژه‌هایی با هدف بهبود وضعیت زنان در ایران، بالابردن سطح آگاهی عموم مردم در خصوص موارد نقض حقوق بشر و راه‌اندازی کمپین‌های مختلف برای حمایت و همبستگی با مردم و جمع‌آوری امضا در اعتراض به نقض حقوق بشر در ایران و ارسال آنها برای مقامات حکومت اسلامی است.
 
این گروه تاکنون برنامه‌های مختلفی را ترتیب داده است که ازجمله آنها می‌توان به ملاقات با وزیر امور خارجه ایرلند و اعضای پارلمان این کشور برای تحت فشار گذاشتن سفارت ایران جهت پاسخگو بودن به موارد نقض حقوق بشر و جمع‌آوری امضا از شهروندان ایرلندی برای آزادی زندانیان سیاسی در ایران اشاره کرد.
 

این گروه همچنین با برگزاری گردهمایی‌های اعتراضی در مقابل سفارت ایران در دوبلین و مرکز شهر، دعوت از فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران ایرانی مقیم خارج از کشور برای ایراد سخنرانی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، پیگیر اهداف پیش‌بینی شده برای فعالیت‌هایش بوده است.