در هفته‌های اخیر کارشناسان اقلیمی بین‌المللی و فعالان محیط زیست اخیر بارها نسبت به روند پرشتاب گرمایش زمین هشدار داده‌اند. گزارش جدیدی راجع به تعهدات اقلیمی دولت‌ها برای مبارزه با گرمایش زمین هشدار می‌دهد که روند کنونی به فاجعه خواهد انجامید.

كنفرانس تغييرات اقلیمی در بن آلمان، نوامبر ۲۰۱۷

بر اساس پژوهشی که جمعه ۱۶ نوامبر در ژورنال «ارتباطات طبیعت» منتشر شده است،‌ میزان تعهد دولت‌ها به مبارزه با گرمایش زمین بر اساس اهداف سیاست‌گذارانه آنها در کاهش گازهای گلخانه‌ای بررسی شده است. این پژوهش به سفارش پنل تغییرات اقلیمی سازمان ملل و برای نظارت بر روند اجرای معاهده پاریس انجام شده.

برای جلوگیری از فاجعه‌بارترین اثرات تغییرات اقلیمی در معاهده اقلیمی پاریس،‌ حداکثر افزایش درجه دما نسبت به سطح پیش از انقلاب صنعتی ۲ درجه در نظر گرفته شده است. اما گزارشی در سال جاری هشدار داد که بدترین اثرات با افزایش دمای ۱,۵ درجه‌ای نیز رخ خواهد داد و اغلب ساکنان کنونی زمین آنها را در طول عمرشان خواهند دید؛ تا ۲۰۴۰.

با توجه به این واقعیت، نتایج به‌دست‌آمده در پژوهش اخیر تصویری هولناک از آینده در صورت ادامه روند کنونی را ترسیم می‌کنند.

داده‌های این پژوهش بر اساس این فرض به دست آمده: اگر جهان الگوی سیاست‌گذاری اقلیمی یک کشور خاص را دنبال می‌کرد، جهان در پایان قرن حاضر چه‌قدر گرم‌تر می‌شد؟

سیاست‌گذاری‌های کنونی چین، روسیه،‌ کانادا،‌ ایران، ترکیه،‌ آرژانتین،‌ عربستان سعودی و برخی دیگر کشورها برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای که در نقشه زیر با رنگ قرمز تیره مشخص شده‌اند، دمای سیاره را تا پایان قرن بیش از ۵ درجه سانتیگراد افزایش خواهد داد.

الگوی اقلیمی هر کشور جهان را تا پایان قرن چقدر گرم‌تر خواهد کرد؟ ـ منبع: Paris-Equity-check.org based on Robiou du Pont et al (2018), Nature Communications

در مورد ایالات متحده، استرالیا و برخی دیگر این میزان بیش از ۴ درجه سانتیگراد است. آنها سرخ‌رنگ هستند.

اتحادیه اروپا، بریتانیا و مکزیک کشورهایی هستند که اهداف زیست‌محیطی آنها زمین را حدود ۳ درجه سانتیگراد گرم می‌کند.

سبزترین کشورها در آمریکای مرکزی و آفریقای جنوبی و مرکزی قرار دارند که سیاست‌های آنها زمین را کمتر از ۱,۲ درجه سانتگیراد گرم می‌کند. اقتصاد ضعیف و تولید کمتر و شمار پایین‌تر خودروها و صنعتی‌سازی پایین  در این کشورها در این امر موثر است.

در میان اقتصادهای بزرگ،‌ تنها هندوستان هدف‌گذاری اقلیمی مناسب‌تری دارد و الگوی آن کشور جهان را در پایان قرن حدود ۲ درجه گرم‌تر خواهد کرد.

هدف از تهیه این گزارش فراهم‌ آوردن اطلاعات برای مذاکره‌کنندگان تعهدات اقلیمی است که به زودی تلاش دو ساله جدیدی را برای مسئولیت‌پذیرترکردن دولت‌ها بر مبنای معاهده اقلیمی پاریس آغاز خواهند کرد.

بر اساس معاهده پاریس، هیچ اجماع بین‌المللی درباره سهم منصفانه مسئولیت در قبال گرمایش زمین وجود ندارد. هر کشور بر مبنای عواملی از جمله اراده سیاسی،‌ درجه صنعتی‌سازی،‌ توانایی مالی، شمار جمعیت و مسئولیت تاریخی در تولید گازهای گلخانه‌ای تعهداتی را ذیل این معاهده مشخص کرده است.

کشورهای توسعه‌یافته و استعمارگر که انقلاب صنعتی را آغاز کردند و توسعه و تولید صنعتی را به عنوان الگوی مدرنیزاسیون رواج دادند،‌ سهم بیشتری به لحاظ تاریخی در تولید گازهای گلخانه‌ای، اصلی‌ترین علت تغییرات اقلیمی دارند.

ایران و توافق اقلیمی

ایران همچون عربستان به عنوان یک کشور صادرکننده و تولیدکننده عمده نفت در میان آلاینده‌ترین کشورها قرار دارد.

درحالی‌که دولت حسن روحانی معاهده اقلیمی پاریس را امضا کرده،‌ محافظه‌کاران تندرو آن را یک «فریب استعماری» توصیف می‌کنند.

پوستر مستند ضد محیط زیستی صداوسیما که تغییرات اقلیمی را فریب معرفی می‌کند

صداوسیمای جمهوری اسلامی نیز سال گذشته مستندی به نام «نردبان فریب» را از شبکه «مستند» پخش کرد که در آن تغییرات اقلیمی با عاملیت انسانی انکار می‌شود و معاهده پاریس فریب قدرت‌های بزرگ برای جلوگیری از پیشرفت کشورهای «رو به توسعه» معرفی می‌شود.

شاید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با تندروهای ایرانی در «حقه»خواندن تغییرات اقلیمی هم‌صدا باشد. اما دست‌کم ۹۷ درصد دانشمندان اقلیم‌شناس فعال متفق‌القولند که روند اخیر گرمایش زمین پس از انقلاب صنعتی به خاطر فعالیت‌های انسانی رخ داده.

مقام‌های سازمان حفاظت محیط زیست نیز از امضای توافق بارها دفاع کرده‌اند و آن را در راستای منافع ملی ایران شمرده‌اند.

ایران تعهد داده بود که در صورت رفع کامل تحریم‌ها ۱۲ درصد و در صورت تحریم ۴ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای بکاهد.

مقررات زیست‌محیطی کماکان در ایران اجرایی نمی‌شوند. عیسی کلانتری، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران اعلام کرده که اگر قوانین محیط زیست در این کشور اجرا شوند، ۸۰ درصد از صنایع ایران تعطیل خواهند شد.

فعالان محیط زیست به طور خاص در یک سال اخیر به شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند. چندتن از آنها که از زمستان گذشته در بازداشت بوده‌اند، اکنون با اتهام افساد فی‌الارض رویارو هستند.


در همین زمینه